Cuộc chiến chống tác hại thuốc lá: Hiểu rõ về vị trí của từng loại trên chuỗi nguy cơ

Nicotin gây nghiện nên không có loại thuốc lá nào hoàn toàn vô hại. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khẳng định nicotin được cung cấp thông qua những sản phẩm thuốc lá khác nhau có vị trí khác nhau trên chuỗi nguy cơ.

Khái niệm “chuỗi nguy cơ” đã được đề xuất xem như khung hướng dẫn cho các nỗ lực kiểm soát thuốc lá hiện nay (xem biểu đồ). Cơ sở khoa học về chuỗi nguy cơ của các sản phẩm thuốc lá khác nhau được xây dựng dựa trên nguyên lý rằng, tác nhân chính gây hại từ hành vi hút thuốc chính là những hóa chất độc hại sản sinh qua quá trình đốt cháy.

Về chuỗi nguy cơ này, WHO nhận định rằng: “Trong đó, sản phẩm cung cấp nicotin gây hại nhất chính là thuốc lá điếu đốt cháy”. Điều này được lý giải bởi phản ứng đốt cháy diễn ra khi đốt một điếu thuốc lá. Khi đó, ở đầu cháy của thuốc lá, với nhiệt độ của nguyên liệu thuốc lá lên đến khoảng 600°C (hơn 800°C ở đầu cháy mỗi khi người hút thực hiện động tác rít hơi). Nhiệt độ tỏa ra từ quá trình đốt cháy phân giải những thành phần có trong nguyên liệu thuốc lá, tạo ra khói thuốc và tàn thuốc. Khói thuốc lá điếu chứa hơn 6.000 chất hóa học, trong số đó có những chất đã được nhận định bởi các cơ quan y tế công cộng là có khả năng gây ra những bệnh liên quan đến hút thuốc lá như ung thư phổi, các bệnh lý tim mạch và khí phế thũng.

Bên cạnh thuốc lá điếu đốt cháy, hiện nay trên thế giới xuất hiện nhiều sản phẩm giảm thiểu tác hại thuốc lá khác nhau như snus (thuốc lá ngậm của Thụy Điển), các liệu pháp thay thế nicotin (NRT), các sản phẩm cung cấp nicotin bằng thiết bị điện mà phổ biến nhất là thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng.

Trên chuỗi nguy cơ, các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới ở vị trí nguy cơ thấp hơn so với thuốc lá điếu đốt cháy. Trong đó, đến thời điểm hiện tại, các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới được biết đến nhiều nhất là thuốc lá làm nóng, thuốc lá điện tử và thuốc lá ngậm snus.

Hiện nay, nhiều người vẫn nhầm tưởng thuốc lá làm nóng và thuốc lá điện tử là một vì chúng đều là thuốc lá thế hệ mới, và đều chứa nicotin. Thực tế, hai loại sản phẩm này hoàn toàn khác biệt.

1500-bieu-do-1

Chuỗi nguy cơ của các sản phẩm thuốc lá và sản phẩm giảm thiểu tác hại thuốc lá

Thuốc lá làm nóng làm nóng nguyên liệu thuốc lá bằng một lưỡi kim loại mỏng. Nguyên liệu thuốc lá được đảm bảo làm nóng đến nhiệt độ không vượt quá 350°C, do đó, không diễn ra quá trình đốt cháy nguyên liệu thuốc lá cũng như không tạo ra khói thuốc và tàn thuốc. Khác với thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng không làm nóng dung dịch chứa nicotin có mùi hương. Vì thuốc lá làm nóng được nhìn nhận là một sản phẩm thuốc lá (không như thuốc lá điện tử) nên để được thương mại hóa ở thị trường Hoa Kỳ, sản phẩm cần được chứng minh là ít tác hại hơn so với thuốc lá điếu đốt cháy. Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) có trách nhiệm kiểm duyệt các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới trước khi cho phép đưa vào thị trường dựa trên quá trình phân tích những nghiên cứu liên quan cho thấy sự giảm bớt tác hại so với thuốc lá điếu đốt cháy. Vào tháng 7/2020, cơ quan này đã cho phép một hệ thống làm nóng thuốc lá được kinh doanh dưới hình thức sản phẩm thuốc lá điều chỉnh nguy cơ (Modified Risk Tobacco Products - MRTP) với thông tin “giảm thiểu phơi nhiễm” của cơ thể với chất độc hại. Đây là sản phẩm thuốc lá làm nóng đầu tiên nhận được chấp thuận của FDA, cho phép kinh doanh với thông tin “giảm thiểu phơi nhiễm” (của cơ thể với chất độc hại). Chấp thuận này cho phép kinh doanh một sản phẩm do sản phẩm đó chứa hàm lượng một chất thấp hơn hoặc sản phẩm cho thấy sự giảm tiếp xúc với một chất xác định hoặc không chứa chất đó. Quyết định này của FDA được kỳ vọng sẽ mang lại lợi ích cho sức khỏe của người dân nói chung.

Khác với thuốc lá làm nóng, thuốc lá điện tử không có nguyên liệu thuốc lá. Thuốc lá điện tử được thiết kế để cung cấp nicotin mà không tạo ra khói thuốc lá bằng cách làm nóng dung dịch chứa nicotin và có mùi hương. Thành phần cấu tạo chính của thuốc lá điện tử bao gồm pin, ngăn chứa chất lỏng điện tử và đầu đốt nơi chất lỏng điện tử được chuyển thành hơi. Xét về cấu tạo, thuốc lá điện tử gồm hai loại: hệ thống đóng kín, được nạp sẵn chất lỏng điện tử; và hệ thống mở, cho phép người dùng tự nạp chất lỏng điện tử theo cách thủ công. Vấn nạn được nhiều người biết đến về các bệnh tổn thương phổi do sử dụng thuốc lá điện tử (EVALI) vào 2019 là do hệ thống mở gây nên. Vấn nạn này đã nhấn mạnh đến tính nhạy cảm của các sản phẩm thuốc lá điện tử, gây ra bởi sự tự ý thay đổi trái phép các thiết bị và phụ kiện (bao gồm pin, ngăn chứa chất lỏng điện tử và đầu đốt), cũng như chất lỏng điện tử (chẳng hạn như nồng độ nicotin, tinh dầu, hương liệu). Trên thực tế, đã có những cửa hàng thuốc lá điện tử tự ý trộn lẫn các loại chất lỏng điện tử hoặc tự ý chỉnh sửa sản phẩm. Do đó, FDA Hoa Kỳ đã ban hành các hướng dẫn nhằm mở rộng các quy định về sản xuất đến cấp độ bán lẻ đối với thuốc lá điện tử3. Với sự sẵn có của nhiều mùi hương cũng như hàm lượng nicotin có thể điều chỉnh được, thuốc lá điện tử cũng làm dấy lên lo ngại về sự thu hút đối với thanh thiếu niên.

Không thể phủ nhận rằng tất cả các sản phẩm thuốc lá đều có những tác động nhất định đối với sức khỏe, nhưng mỗi loại thuốc lá khác nhau về bản chất có vị trí riêng trên chuỗi nguy cơ nên khác nhau về mức độ nguy cơ đối với người dùng.

Trên cơ sở đó, mỗi quốc gia cần sớm hoàn thiện hành lang pháp lý với các biện pháp quản lý cụ thể cho từng loại thuốc lá khác nhau nằm trên chuỗi nguy cơ khác nhau đối với sức khỏe người dùng nhằm giúp cuộc chiến chống tác hại khói thuốc trên toàn cầu hiệu quả, thực tế và toàn diện hơn.

Thanh Thảo
Bạn thấy bài viết này thế nào?
Kém Bình thường ★ ★ Hứa hẹn ★★★ Tốt ★★★★ Rất tốt ★★★★★

Tin mới nhất

Thực hư về việc uống cà phê mỗi ngày làm tăng trí nhớ?

Thực hư về việc uống cà phê mỗi ngày làm tăng trí nhớ?

Não bộ có thực sự được nâng cao trí nhớ nếu chúng ta uống cà phê hàng ngày? Nghiên cứu của các tổ chức uy tín trên thế giới sẽ cho chúng ta thấy điều này.
Hồ tiêu ngoài là “vua của các loại gia vị” còn giúp phòng ngừa bệnh ung thư nhờ một hợp chất

Hồ tiêu ngoài là “vua của các loại gia vị” còn giúp phòng ngừa bệnh ung thư nhờ một hợp chất

Hồ tiêu không chỉ được dùng làm gia vị mà còn là dược liệu có nhiều tác dụng chữa bệnh như ngừa ung thư, tốt cho tiêu hóa...
Mối liên hệ bất ngờ giữa rau dền đỏ và chứng thiếu canxi, sắt

Mối liên hệ bất ngờ giữa rau dền đỏ và chứng thiếu canxi, sắt

Thành phần sắt trong rau dền chiếm hàm lượng khá cao. Sử dụng rau dền có thể giúp giảm viêm, tốt cho xương, ngăn ngừa các bệnh tim mạch, đái tháo đường...
Cây cỏ tranh: Bài thuốc dân gian từ loài cây mọc dại

Cây cỏ tranh: Bài thuốc dân gian từ loài cây mọc dại

Cây cỏ tranh không chỉ là loại cây dại mà còn là một bài thuốc quý trong Đông y. Với nhiều công dụng, cỏ tranh đã giúp cải thiện sức khỏe vàđiều trị nhiều bệnh.
TP. Hồ Chí Minh: Người dân sẽ được cấp cứu bằng máy bay và đường thủy

TP. Hồ Chí Minh: Người dân sẽ được cấp cứu bằng máy bay và đường thủy

Mục tiêu đến năm 2030, TP. Hồ Chí Minh sẽ có 3 Trung tâm cấp cứu 115 khác ngoài bệnh viện và 2 trạm cấp cứu đường hàng không và đường thủy.

Tin cùng chuyên mục

Tăng cường công tác phòng, chống các bệnh lây truyền từ động vật sang người

Tăng cường công tác phòng, chống các bệnh lây truyền từ động vật sang người

Ngày 27/3, Bộ Y tế phối hợp với Bộ NN&PTNT tổ chức Hội nghị trực tuyến liên ngành tăng cường công tác phòng chống các bệnh lây truyền từ động vật sang người.
Loại quả vừa ăn sống hoặc nấu thành nhiều món có tác dụng phòng ngừa bệnh ung thư, tim mạch

Loại quả vừa ăn sống hoặc nấu thành nhiều món có tác dụng phòng ngừa bệnh ung thư, tim mạch

Cà chua là một loại quả có giá trị dinh dưỡng cao, chứa nhiều vitamin và khoáng chất đem lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhất là phòng ngừa tim mạch đến ung thư
Bộ Y tế thông tin về việc “bỏ giấy khám sức khỏe khi cấp bằng lái xe’’

Bộ Y tế thông tin về việc “bỏ giấy khám sức khỏe khi cấp bằng lái xe’’

Ngày 26/3, Bộ Y tế đã có văn bản gửi Sở Y tế 63 tỉnh, thành phố; bệnh viện, viện… hướng dẫn văn bản liên quan công tác khám sức khỏe.
​​​​​​​Chưa tìm ra nguồn lây nhiễm cúm A/H5N1 ở Khánh Hoà

​​​​​​​Chưa tìm ra nguồn lây nhiễm cúm A/H5N1 ở Khánh Hoà

Ngành y tế tỉnh Khánh Hoà chưa tìm ra nguồn lây cúm A/H5N1 khiến nam sinh 21 tuổi tử vong, do địa phương chưa có ổ dịch, chưa có cảnh báo.
Quả dừa ngoài giải khát còn tác dụng chữa loại bệnh mà 70% dân số Việt Nam mắc và nguy cơ mắc

Quả dừa ngoài giải khát còn tác dụng chữa loại bệnh mà 70% dân số Việt Nam mắc và nguy cơ mắc

Dừa là loại quả "quốc dân" có vị thanh mát, ngọt dịu. Không những thế, nó còn rất thích hợp điều trị các bệnh lý về đường tiêu hóa, trong đó có bệnh đau dạ dày.
Số ca mắc bệnh lao tăng cao, Thủ tướng chỉ đạo tăng cường phòng, chống bệnh

Số ca mắc bệnh lao tăng cao, Thủ tướng chỉ đạo tăng cường phòng, chống bệnh

Hàng năm, khoảng 13.000 người người tử vong do bệnh lao; 40% người mắc lao trong cộng đồng chưa được phát hiện và điều trị, đặc biệt người trẻ mắc lao gia tăng.
Vị thuốc hay từ cây hoa ngũ sắc

Vị thuốc hay từ cây hoa ngũ sắc

Hoa ngũ sắc không chỉ dùng làm cảnh mà nó còn là một vị thuốc được sử dụng trong nhiều bài thuốc chữa bệnh của y học cổ truyền.
Một loại gia vị ví như “thần dược” giúp giảm mỡ máu cao

Một loại gia vị ví như “thần dược” giúp giảm mỡ máu cao

Quế là loại gia vị bổ dưỡng có thể thêm vào nhiều món ăn và còn có tác dụng giúp giảm mỡ máu cao, được các chuyên gia chuyên dinh dưỡng khuyên dùng.
Lof Malto triệu bước nhảy tạo kỷ lục đồng diễn sân trường

Lof Malto triệu bước nhảy tạo kỷ lục đồng diễn sân trường

Hơn 5 triệu học sinh của hơn 10.000 trường THCS trên cả nước đã tham gia màn đồng diễn có tên gọi “Tiến bước dưới cờ đoàn và Lof Malto - Khi nào mình lớn”.
Hoa quỳnh: Món ăn và vị thuốc quý ít ai biết

Hoa quỳnh: Món ăn và vị thuốc quý ít ai biết

Hoa quỳnh thường nở về đêm với hương thơm rất đặc biệt. Ít ai biết, hoa vừa là vị thuốc quý mà còn chế biến thành những món ăn thơm ngon bổ dưỡng.
Cúm A H5N1: Triệu chứng, nguyên nhân và cách phòng ngừa

Cúm A H5N1: Triệu chứng, nguyên nhân và cách phòng ngừa

H5N1 là một loại virus cúm A có khả năng gây bệnh truyền nhiễm nguy hiểm ở gia cầm, chính vì thế mà H5N1 còn có tên là cúm gia cầm.
Mối liên hệ bất ngờ giữa cà phê và bệnh ung thư

Mối liên hệ bất ngờ giữa cà phê và bệnh ung thư

Cà phê không chỉ là loại đồ uống khiến hàng triệu người trên thế giới say mê mà còn giúp hỗ trợ phòng tránh nhiều căn bệnh nguy hiểm, trong đó có ung thư.
Bộ Y tế thông tin về trường hợp mắc Cúm A(H5N1) tại Khánh Hòa

Bộ Y tế thông tin về trường hợp mắc Cúm A(H5N1) tại Khánh Hòa

Chiều tối ngày 24/3, Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) có thông tin cụ thể gửi báo chí về trường hợp mắc Cúm A(H5N1) tại Khánh Hòa.
TP. Hồ Chí Minh “quản chặt” đầu vào của hàng hóa, thực phẩm

TP. Hồ Chí Minh “quản chặt” đầu vào của hàng hóa, thực phẩm

Hiện nay điều kiện để bán hàng vào siêu thị TP. Hồ Chí Minh có thể sẽ khó hơn trước song đây là việc cần thiết để ngăn chặn thực phẩm không an toàn.
Việt Nam hiện là nước có gánh nặng bệnh lao cao trên toàn cầu

Việt Nam hiện là nước có gánh nặng bệnh lao cao trên toàn cầu

Việt Nam hiện là nước có gánh nặng bệnh lao cao trên toàn cầu; hơn 40% bệnh nhân lao nằm trong cộng đồng chưa được phát hiện và điều trị.
Bệnh viện ngành mắt tìm giải pháp tháo gỡ “điểm nghẽn’’ đấu thầu, mua sắm thuốc, vật tư y tế

Bệnh viện ngành mắt tìm giải pháp tháo gỡ “điểm nghẽn’’ đấu thầu, mua sắm thuốc, vật tư y tế

Ngày 23/3 tại Bắc Ninh, Bệnh viện Mắt TW chủ trì Hội nghị Giám đốc các bệnh viện chuyên khoa mắt, cập nhật kinh nghiệm đào tạo, chỉ đạo tuyến và đấu thầu y tế.
"Bắt tay" đối tác ngoại để nâng cao chất lượng dịch vụ y tế

"Bắt tay" đối tác ngoại để nâng cao chất lượng dịch vụ y tế

Tổ chức Strasys (Anh) sẽ hỗ trợ Việt Nam xây dựng và phát triển các trung tâm xuất sắc để cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe chuyên sâu cho người dân.
Loại rau mọc dại nhưng được ví như “thần dược” cực kỳ tốt cho sức khỏe

Loại rau mọc dại nhưng được ví như “thần dược” cực kỳ tốt cho sức khỏe

Rau má mọc dại khắp nơi nhưng lại là loại thực phẩm bổ dưỡng và có nhiều dược tính tốt cho sức khỏe.
Khánh Hoà phát hiện 1 ca nhiễm cúm A/H5

Khánh Hoà phát hiện 1 ca nhiễm cúm A/H5

Nam sinh 21 tuổi, học Trường Đại học Nha Trang (Khánh Hoà) dương tính với cúm A/H5, là bệnh lây truyền từ gia cầm sang người, có tỷ lệ tử vong cao, khoảng 50%.
Việt Nam được chọn là quốc gia nghiên cứu vaccine phòng bệnh lao

Việt Nam được chọn là quốc gia nghiên cứu vaccine phòng bệnh lao

Việt Nam là 1 trong 7 quốc gia được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) lựa chọn triển khai nghiên cứu vaccine phòng bệnh lao M72.
Xem thêm
Mobile VerionPhiên bản di động