Cú sốc trên thị trường thịt lợn EU sau khi Trung Quốc ra lệnh cấm nhập khẩu

Đức là nhà cung cấp thịt lợn lớn thứ ba cho Trung Quốc, nhưng khi Đức báo cáo trường hợp đầu tiên của họ về bệnh dịch tả lợn châu Phi (ASF) trung tuần tháng 9, Trung Quốc ngay lập tức cấm nhập khẩu thịt lợn từ nước này, điều mà các nhà phân tích chính trị và thương mại cho là cảnh báo châu Âu không nên thách thức Bắc Kinh về một loạt các vấn đề, trước cuộc họp trực tuyến của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình với các nhà lãnh đạo EU trong ngày 14/9.

Trung Quốc cho biết, lệnh cấm thịt lợn này nhằm “bảo vệ ngành chăn nuôi và ngăn chặn dịch bệnh lây lan”. Tuy nhiên, dịch tả lợn châu Phi đã phổ biến trên khắp Trung Quốc và đã giảm dần số lượng lợn của nước này trong những năm gần đây. Các nhà phân tích cho biết, lệnh cấm thịt lợn phù hợp với mô hình “ngoại giao cưỡng chế”, trong đó Bắc Kinh áp đặt các hạn chế thương mại và đầu tư đối với các quốc gia mà họ có bất đồng ngoại giao.

Trung Quốc hiện chiếm khoảng một nửa lượng tiêu thụ thịt lợn hàng năm của thế giới và chiếm gần 2/3 lượng thịt lợn xuất khẩu của Đức. Chỉ có Mỹ và Tây Ban Nha là các nhà cung cấp thịt lợn lớn hơn cho Trung Quốc. Xuất khẩu thịt lợn của Đức sang Trung Quốc đã tăng lên 835 triệu euro trong nửa đầu năm 2020, so với 1,2 tỷ euro của cả năm ngoái. Đàn lợn của Trung Quốc đã bị suy giảm bởi dịch tả lợn châu Phi và giá thịt lợn ở nước này đã tăng hơn gấp đôi trong hai năm qua. Hàn Quốc, Nhật Bản, Singapore, Philippines, Argentina và Brazil nằm trong số các quốc gia khác đã cấm thịt lợn từ Đức, hiện nước này đã không còn dịch bệnh.

Các nhà phân tích thị trường thịt của Ban Phát triển Nông nghiệp và Trồng trọt của Vương quốc Anh cho biết, khối lượng thịt lợn thừa ở EU do lệnh cấm nhập khẩu đối với thịt lợn Đức sẽ không lớn quá mức lịch sử được ghi nhận, bởi vì EU đã xuất khẩu khối lượng tăng lên nhiều thịt lợn sang Trung Quốc trong 18 tháng qua. Có thể có 780.000 tấn dành cho xuất khẩu hiện còn lại ở EU. Nguồn cung trên thị trường EU sẽ cao hơn một chút so với mức của năm 2019 (tăng 1%), nhưng vẫn thấp hơn nguồn cung giai đoạn 2015-2018. Xuất khẩu thịt lợn sang Trung Quốc đặc biệt hấp dẫn đối với các nhà chế biến EU vì các sản phẩm ở EU ít yêu cầu chế biến hơn, điều này đặc biệt được hoan nghênh hiện nay khi năng lực chế biến của EU đang bị thách thức bởi các quy định về Covid-19 và bùng phát dịch bệnh. Ở chiều ngược lại, Trung Quốc đang dư thừa năng lực chế biến do tình trạng dịch tả lợn châu Phi trong nước.

Các đại diện nông nghiệp Đức kêu gọi Trung Quốc tránh lệnh cấm nhập khẩu thịt lợn trên toàn quốc và Bộ Nông nghiệp Đức cho biết đã yêu cầu Bắc Kinh áp dụng cách tiếp cận khu vực đối với trường hợp dịch tả lợn. Đây là cách tiếp cận trong EU, với các nước thành viên khác chỉ chấp nhận thịt lợn từ các vùng không bị ảnh hưởng của Đức. Trong khi đó, các quốc gia EU khác có thể nhận được phần nào sự trì trệ do mất nguồn cung của Đức tại Trung Quốc, bao gồm Ireland, nơi mà Trung Quốc là thị trường xuất khẩu thịt lợn lớn nhất, đạt 45.500 tấn cho đến nay trong năm nay, tăng 9% so với cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên, họ sẽ phải đối mặt với sự cạnh tranh rất gay gắt từ các nhà xuất khẩu thống trị như Mỹ và Brazil, với xuất khẩu của các nước này hiện được thúc đẩy bởi sự mất giá tiền tệ.

Lệnh cấm đối với thịt lợn của Đức ở Trung Quốc có thể đảo ngược sự gia tăng thương mại nông sản của EU trong 5 tháng đầu năm 2020, đạt được bất chấp Covid-19 và các mối đe dọa Brexit. Tiếp tục xuất khẩu mạnh thịt lợn và lúa mì của EU là những yếu tố đóng góp lớn, và Trung Quốc là điểm đến thứ ba cho các sản phẩm nông sản của EU, đạt 14,5 tỷ euro mỗi năm. Trong khi đó, dịch tả lợn châu Phi (không gây nguy hiểm cho con người) tiếp tục diễn ra trên thế giới. Cơ quan An toàn thực phẩm châu Âu cho biết, khu vực bị ảnh hưởng bởi dịch tả lợn châu Phi của EU đang “ngày càng mở rộng”. Từ năm 2016 đến tháng 6/2020, 1,3 triệu con lợn đã bị mất vì dịch bệnh ở châu Âu. Mười hai quốc gia thành viên EU có dịch tả lợn và vẫn tiếp tục bùng phát ở Litva, Latvia, Ba Lan, Romania, Bulgaria và Slovakia. Chỉ lợn rừng mới bị nhiễm bệnh ở Hungary, Estonia, Bỉ và Cộng hòa Séc.

Đức có ngành chăn nuôi lợn lớn thứ hai trong EU, sau Tây Ban Nha, với đàn lợn hơn 26 triệu con. Nếu dịch bệnh xâm nhập vào đàn lợn nội địa của Đức, nó sẽ gây ra hậu quả nghiêm trọng cho ngành. Giá thịt lợn ở Đức đã giảm từ 1,47 € / kg trọng lượng giết mổ trước dịch bệnh, nhưng đã ổn định ở mức 1,27 €. Người Đức đã chuẩn bị kỹ lưỡng, với dịch bệnh lan tràn qua biên giới Ba Lan, nơi trang trại 6.500 con lợn gần đây đã bị xóa sổ. Và khả năng lây lan của nó ít hơn ở vùng Brandenburg, nơi có số lượng lợn thấp.