COP30: Cơ hội quan trọng để hành động vì khí hậu 

Điểm đặc biệt của COP30 năm 2025

Hội nghị thượng đỉnh khí hậu COP30, diễn ra từ ngày 10 đến 21/11 tại thành phố Belem, Brazil, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong nỗ lực toàn cầu ứng phó biến đổi khí hậu. Đây là lần thứ 30 hội nghị khí hậu lớn nhất thế giới này được tổ chức, và với Brazil là nước chủ nhà, COP30 còn mang ý nghĩa trở về “cội nguồn” của Hiệp ước Khung của Liên Hợp Quốc về Biến đổi Khí hậu (UNFCCC).

UNFCCC, được ký tại Hội nghị Trái đất ở Rio de Janeiro cách đây 33 năm, đặt ra nguyên tắc các quốc gia phải hợp tác cùng nhau để giải quyết một vấn đề toàn cầu. Nguyên tắc “trách nhiệm chung nhưng khác biệt” nhấn mạnh rằng các nước phát triển, chịu trách nhiệm cho phần lớn lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính, cần dẫn đầu trong các nỗ lực giảm thiểu. 

Hội nghị COP hàng năm là cơ hội để các quốc gia cập nhật tiến trình thực hiện cam kết, trao đổi giải pháp và giám sát lẫn nhau, đồng thời tạo diễn đàn để các nhóm xã hội dân sự, doanh nghiệp và nhà tài chính tham gia thảo luận.

COP30 năm nay được tổ chức tại thành phố Belem nằm giữa rừng Amazon, nơi mang ý nghĩa biểu tượng về tầm quan trọng của các khu rừng trong việc duy trì cân bằng sinh thái toàn cầu. 

Việc tổ chức tại rừng Amazon không chỉ nhấn mạnh vai trò của rừng trong việc giảm khí nhà kính, mà còn kêu gọi bảo vệ những khu rừng này trước các tác động từ khai thác gỗ, khai khoáng, nông nghiệp và năng lượng hóa thạch. Chủ tịch luân phiên của COP30, quốc gia Brazil, đã nỗ lực đưa chương trình hội nghị về gần gũi với những nhóm dễ bị tổn thương nhất, bao gồm các cộng đồng bản địa, để đảm bảo họ có tiếng nói trong các cuộc thảo luận.

Đáng chú ý, COP30 năm nay không tập trung vào việc đưa ra các cam kết mới, mà nhấn mạnh thực hiện những cam kết đã được đưa ra trước đây. Điều này bao gồm việc thực hiện các cam kết tại COP28 về giảm dần sử dụng nhiên liệu hóa thạch và kiểm soát mức tăng nhiệt độ toàn cầu dưới 1,5 độ C. Việc thừa nhận các thất bại trong việc đạt mục tiêu trên cho thấy tinh thần minh bạch và thực chất của hội nghị, hướng đến giải pháp lâu dài thay vì hình thức.

Cơ hội hành động chống biến đổi khí hậu

COP30 là nơi hội tụ của các quốc gia, doanh nghiệp và tổ chức xã hội dân sự để thúc đẩy hành động vì khí hậu. Hầu hết các chính phủ cử đại diện tham dự, thường theo nhóm có lợi ích tương đồng để phối hợp chiến lược. Một số nhóm quan trọng bao gồm Liên minh các quốc đảo nhỏ, những nước đang đối mặt mối đe dọa sinh tồn từ nước biển dâng; khối G77 + Trung Quốc, đại diện cho các nước đang phát triển; Nhóm Châu Phi; và Nhóm BASIC, gồm Brazil, Nam Phi, Ấn Độ và Trung Quốc.

Vai trò lãnh đạo của Mỹ trong các hội nghị khí hậu trước đây đã giảm sau khi quốc gia này tuyên bố rút khỏi Hiệp định Paris, nhưng các quốc gia khác, đặc biệt là Trung Quốc và Brazil, đã nhanh chóng lấp vào khoảng trống, tiếp tục thúc đẩy tiến trình toàn cầu. Điều này minh chứng sự hợp tác đa phương đang trở thành yếu tố quan trọng trong các nỗ lực ứng phó biến đổi khí hậu.

Hội nghị COP thường kéo dài hai tuần, với tuần đầu tiên tập trung vào việc các quốc gia trình bày ưu tiên và đánh giá lập trường của nhau. Những chủ đề chính bắt đầu hình thành trong thời gian này, đồng thời các quốc gia và doanh nghiệp công bố các kế hoạch hành động và cam kết tài chính cho các dự án khí hậu. 

Tuần thứ hai là giai đoạn đàm phán quyết liệt, với sự tham gia của các bộ trưởng và nhà lãnh đạo quốc gia để hoàn tất các chi tiết pháp lý và kỹ thuật. Mặc dù các COP hiếm khi diễn ra suôn sẻ và đôi khi dẫn đến những căng thẳng nhất định, quá trình này tạo cơ hội để các bên đạt được thỏa thuận dựa trên đồng thuận.

Điểm nổi bật của COP30 là việc giảm bớt các sự kiện bên lề thường niên, tạo điều kiện cho các cuộc gặp trực tiếp giữa các nhà lãnh đạo quốc gia tại Belem, trong khi các nhà tài chính và lãnh đạo địa phương tham gia các cuộc họp tại Sao Paulo và Rio de Janeiro. Việc sắp xếp này nhằm tăng hiệu quả trong việc huy động hỗ trợ tài chính và thúc đẩy hành động thực chất trước thềm hội nghị chính thức.

Hội nghị COP không chỉ là diễn đàn đàm phán, mà còn là cơ hội để tôn vinh tinh thần hợp tác toàn cầu. Các cuộc trao đổi, cam kết tài chính và kế hoạch hành động được công bố tại đây đóng vai trò quan trọng trong việc tạo đà cho các nỗ lực ứng phó biến đổi khí hậu trên toàn thế giới. 

COP30, với việc nhấn mạnh thực hiện cam kết trước đó và bảo vệ những nhóm dễ bị tổn thương, đồng thời kêu gọi bảo vệ rừng Amazon, trở thành dấu mốc quan trọng trong nỗ lực xây dựng một tương lai bền vững cho hành tinh.

Với hơn ba thập kỷ tồn tại, COP đã và đang là trung tâm của các nỗ lực quốc tế, kết nối chính phủ, doanh nghiệp và cộng đồng dân sự trong mục tiêu chung: ứng phó biến đổi khí hậu và hướng tới một hành tinh xanh, an toàn và phát triển bền vững.
COP30 không chỉ là sự kiện đánh dấu mốc lịch sử, mà còn là cơ hội để cộng đồng toàn cầu thể hiện trách nhiệm và hành động quyết liệt vì khí hậu.