Cơ quan Hải quan khởi tố 62 vụ án hình sự trong năm 2018

Phát hiện, bắt giữ, xử lý 16.633 vụ việc vi phạm trong lĩnh vực hải quan

Theo ông Nguyễn Khánh Quang - Cục trưởng Cục Điều tra chống buôn lậu, Tổng cục Hải quan – trong năm 2018, hoạt động buôn lậu, vận chuyển hàng cấm tiếp tục diễn biến phức tạp trên tất cả các tuyến biên giới, cửa khẩu đường bộ, đường biển, đường hàng không, bưu điện quốc tế... Các mặt hàng vi phạm rất đa dạng, từ hàng cấm, hàng xuất nhập khẩu có điều kiện, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ, vi phạm về vệ sinh an toàn thực phẩm, hàng ảnh hưởng đến môi trường, sức khỏe cộng đồng,...

Trong năm 2018, cơ quan Hải quan đã triệt phá thành công nhiều chuyên án chuyên án, vụ việc lớn, phức tạp

Đặc biệt, các đối tượng vi phạm hoạt động với nhiều phương thức, thủ đoạn tinh vi, liều lĩnh, táo bạo, tổ chức thành đường dây, ổ nhóm để buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa vào Việt Nam.

“Tình trạng thành lập doanh nghiệp “ma” để hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại vẫn diễn ra phổ biến” – ông Quang nói và cho biết thêm, cùng đó là hành vi làm giả hồ sơ xuất, nhập khẩu, nhất là hồ sơ nhập khẩu phế liệu vào Việt Nam đã trở thành vấn đề nóng trong năm 2018.

Trước tình hình trên, với quyết tâm "tích cực, chủ động” trong phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, Tổng cục Hải quan đã chỉ đạo lực lượng kiểm soát Hải quan, nòng cốt là Cục Điều tra chống buôn lậu, bám sát các chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Ban chỉ đạo 389 Quốc gia, Ban chỉ đạo 138/CP, Bộ Tài chính, tổ chức thực hiện quyết liệt, hiệu quả nhiều giải pháp. Qua đó, đã chủ động kiểm soát được tình hình, chủ động phát hiện và đấu tranh triệt để với các phương thức, thủ đoạn mới, triệt phá thành công nhiều chuyên án, vụ việc lớn, phức tạp, bóc gỡ thành công nhiều ổ nhóm, tụ điểm buôn lậu trong địa bàn hoạt động Hải quan.

Trong năm, ngành Hải quan đã xây dựng 08 kế hoạch định kỳ, kế hoạch chống buôn lậu trong các giai đoạn cao điểm, tại những tuyến địa bàn nổi cộm, tập trung vào những mặt hàng trọng điểm, như: tăng cường chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới tại địa bàn các tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị; tăng cường công tác phòng, chống ma tuý và quản lý tiền chất giai đoạn từ năm 2018 đến năm 2020; tăng cường công tác phòng, chống buôn lậu, vận chuyển trái phép qua biên giới mặt hàng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật giả, kém chất lượng; cao điểm đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả và vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới trước, trong và sau Tết Nguyên đán Kỷ Hợi 2019...;... và đã ban hành 20 văn bản chỉ đạo, cảnh báo toàn ngành, tập trung vào các phương thức, thủ đoạn mới, các hiện tượng nóng, nổi cộm.

Bên cạnh đó, lực lượng Hải quan cũng đã tích cực phối hợp với lực lượng chức năng trên cơ sở các quy chế đã được ký kết giữa các bên, đưa quan hệ phối hợp giữa cơ quan Hải quan với các lực lượng, như: Công an, Biên phòng, Cảnh sát biển, Quản Lý thị trường ngày càng hiệu quả, có chiều sâu, trong đó, chú trọng ngay từ công tác trao đổi thông tin để kịp thời tổ chức lực lượng, phương tiện hiệp đồng tác chiến, đấu tranh, bắt giữ xử lý các vụ việc đến phối hợp tổ chức hội thảo, tập huấn,... nhằm nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh phòng, chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới.

Kết quả, theo đại diện Cục trưởng Cục Điều tra chống buôn lậu, từ ngày 16/12/2017 đến ngày 15/12/2018, lực lượng kiểm soát Hải quan toàn ngành đã chủ trì, phối hợp phát hiện, bắt giữ, xử lý 16.633 vụ việc vi phạm trong lĩnh vực hải quan (tăng 9,54 %); trị giá hàng hóa vi phạm ước tính trên 1.702 tỷ đồng (tăng hơn 115,61 %). Cơ quan Hải quan khởi tố 62 vụ án hình sự, chuyển cơ quan khác kiến nghị khởi tố 133 vụ.

Riêng về ma túy, toàn ngành hải quan đã chủ trì, phối hợp phát hiện, bắt giữ 216 vụ vi phạm liên quan đến chất ma túy, thuốc gây nghiện hướng thần và xuất nhập khẩu tiền chất. Thu giữ hơn 54.021 gram và 444 bánh Heroin; trên 128.166,87 gram, 364.258 viên và 185 túi, gói ma túy tổng hợp; 176.176 gram ma túy đá; 104,833 kg Cocain; 2.500 kg lá Khát; 3.800 kg tiền chất...

Còn nhiều khó khăn

Theo ông Nguyễn Khánh Quang, trong quá trình thực hiện các nhiệm vụ về chống buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới, ngành Hải quan vẫn gặp phải nhiều khó khăn, nhất là quy định về thẩm quyền điều tra theo thủ tục tố tụng hình sự và thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính với hình thức “phạt tiền” và “tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính” của cơ quan Hải quan còn bị hạn chế, ảnh hưởng không nhỏ đến công tác điều tra, xử lý của ngành Hải quan.

Ông Nguyễn Khánh Quang: Ngành Hải quan vẫn gặp phải nhiều khó khăn khi thực hiện nhiệm vụ chống buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới

Cụ thể, pháp luật hiện hành chỉ quy định cho cơ quan Hải quan có thẩm quyền điều tra theo tố tụng hình sự đối với 3 tội danh, gồm: “Điều 188. Tội buôn lậu", “Điều 189. Tội vận chuyển trái phép hàng hóa, tiền tệ qua biên giới" và “Điều 190. Tội sản xuất, buôn bán hàng cấm”.

Trong khi đó qua thực tế thực thi nhiệm vụ, có rất nhiều loại tội phạm xảy ra thuộc phạm vi quản lý của ngành Hải quan, như: vận chuyển trái phép vũ khí, ma túy qua biên giới; trốn thuế, rửa tiền, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, hàng giả… nên khi phát hiện những hành vi phạm tội này, cơ quan Hải quan phải chuyển cho cơ quan điều tra. Điều này mất rất nhiều thời gian về thủ tục hành chính, không bảo đảm được tính nhanh chóng kịp thời trong phát hiện, điều tra tội phạm.

Cùng đó, trong hoạt động tổ chức điều tra hình sự thì việc thu giữ, bảo quản, sử dụng vật chứng để phục vụ công tác điều tra là hết sức quan trọng, nhưng cơ quan Hải quan không được pháp luật cho phép xây dựng kho tạm giữ vật chứng. Do vậy, khi thu giữ vật chứng, cơ quan Hải quan phải gửi ở cơ quan Công an nên ảnh hưởng nhất định đến tiến độ, hiệu quả điều tra vụ án.

Cuối cùng là một số quy định của pháp luật về hoạt động thương mại, về thủ tục hàng hóa tạm nhập - tái xuất, trung chuyển, chuyển khẩu chưa ràng buộc được trách nhiệm pháp lý của doanh nghiệp; chưa quy được trách nhiệm pháp lý với đối tượng kinh doanh kho bãi, bốc xếp, người vận chuyển, không xử lý được chủ thể vi phạm là người nước ngoài… nên chưa hạn chế vi phạm trong lĩnh vực chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới.