Chuyên gia gợi mở 'chìa khoá' xuất khẩu vào thị trường Halal Indonesia

Indonesia, quốc gia có dân số Hồi giáo đông nhất thế giới, đang trở thành một trong những thị trường tiềm năng nhất đối với các sản phẩm Halal toàn cầu. Với nhu cầu tiêu dùng ngày càng tăng và tầng lớp trung lưu phát triển nhanh, thị trường này mở ra nhiều cơ hội lớn cho các doanh nghiệp xuất khẩu, đặc biệt là từ Việt Nam.

Phóng viên Báo Công Thương đã có cuộc trao đổi với ông Phạm Thế Cường, Tham tán thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Indonesia sẽ chia sẻ những đánh giá sâu sắc về thị trường Halal Indonesia, cũng như những thuận lợi, khó khăn và lời khuyên dành cho doanh nghiệp Việt Nam trong hành trình khai thác thị trường đầy tiềm năng này.

- Ông đánh giá thế nào về thị trường Halal Indonesia?

Ông Phạm Thế Cường: Indonesia là quốc gia có số lượng dân số Hồi giáo lớn nhất thế giới với hơn 244,7 triệu người, chiếm 87,2% tổng dân số. Tốc độ tăng dân số hàng năm khá cao, bình quân khoảng 1,1%/năm. Đặc biệt, tầng lớp trung lưu với khoảng 50 triệu người đang gia tăng nhanh, tạo động lực thúc đẩy tiêu dùng và tăng trưởng kinh tế.

Indonesia có tốc độ tăng trưởng kinh tế khá cao và ổn định, góp phần thúc đẩy nhu cầu tiêu dùng và nhập khẩu, trong đó có các sản phẩm Halal. Giá trị tiêu dùng các sản phẩm và dịch vụ halal tại đất nước này rất lớn, ước đạt khoảng 330,5 tỷ USD vào năm 2025.

Ngoài ra, Indonesia là thị trường Hồi giáo có tổng chi tiêu thực phẩm và đồ uống halal lớn nhất toàn cầu, với 155,3 tỷ USD, chiếm 11,1% tổng quy mô thị trường thực phẩm halal toàn cầu là 1.397 tỷ USD (năm 2022). Indonesia cũng nằm trong top 5 quốc gia Hồi giáo có số lượt khách du lịch ra nước ngoài nhiều nhất (11,7 triệu khách) và chi tiêu nhiều nhất cho du lịch (6,6 tỷ USD). Đồng thời, nước này thuộc top 5 thị trường tiêu dùng hàng dược phẩm Hồi giáo lớn nhất với giá trị 6 tỷ USD; là thị trường tiêu dùng sản phẩm truyền thông, giải trí Hồi giáo lớn thứ 5 (25,1 tỷ USD); giá trị tiêu dùng các sản phẩm thời trang Halal đạt hơn 23 tỷ USD; và đứng thứ hai thế giới về mức tiêu thụ mỹ phẩm halal, đạt 5,4 tỷ USD.

Theo số liệu thống kê, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu các sản phẩm Halal của Indonesia trong năm 2023 vào khoảng 64 tỷ USD, trong đó xuất khẩu đạt 50 tỷ USD và nhập khẩu khoảng 14 tỷ USD.

Ưu tiên sản phẩm có thương hiệu uy tín

- Đâu là những điểm khác biệt trong tiêu dùng của cộng đồng người Hồi giáo Indonesia đối với các sản phẩm nhập khẩu, thưa ông?

Ông Phạm Thế Cường: Là quốc gia đa số người Hồi giáo, tiêu chí Halal rất quan trọng với người dân Indonesia. Việc thực hiện lối sống Halal không chỉ là nghĩa vụ được nêu trong kinh Koran mà còn trở thành hoạt động thường nhật, liên quan đến tất cả các khía cạnh đời sống, từ ăn uống, mỹ phẩm, thuốc men, du lịch đến giải trí qua nhiều phương tiện truyền thông.

Kết quả khảo sát gần đây cho thấy, người tiêu dùng Indonesia có nhận thức cao về sản phẩm thực phẩm và đồ uống Halal, ưu tiên hàng đầu là yếu tố Halal với tỷ lệ 96,8%, tiếp theo là yếu tố sạch sẽ (96,2%).

Người tiêu dùng muốn đảm bảo các sản phẩm họ sử dụng thực sự Halal theo Luật Hồi giáo, nên ngày càng yêu cầu minh bạch nguồn gốc thành phần sản phẩm và chứng nhận Halal từ tổ chức được công nhận – đây là sự bảo đảm quan trọng để đảm bảo tính Halal của sản phẩm. Họ không chỉ chú ý đến việc sản phẩm không có thành phần haram (cấm kỵ) mà còn yêu cầu các tiêu chuẩn chất lượng, hương vị, độ sạch và an toàn. Thêm vào đó, người tiêu dùng Indonesia ưu tiên các thương hiệu có hình ảnh tích cực và đáng tin cậy.

Mua sắm trực tuyến đã phổ biến và không còn là xu hướng mới. Người tiêu dùng hiện nay thông minh hơn, kết hợp cả mua sắm trực tuyến và trực tiếp để so sánh, cân nhắc giá trị gia tăng trước khi quyết định. Người Indonesia cũng rất coi trọng thương hiệu, nhận thức rõ chất lượng ngoài giá cả, sẵn sàng chi trả nhiều hơn cho sản phẩm bền và chất lượng, ưu tiên thực phẩm dễ chế biến. Tuy nhiên, do nhiều lựa chọn, mức độ trung thành thương hiệu có xu hướng giảm và người tiêu dùng cũng rất nhạy cảm về giá.

Ngành thực phẩm và đồ uống (F&B) tại Indonesia dự báo doanh thu đạt 360,5 tỷ USD vào năm 2026.

- Thực trạng xuất khẩu sản phẩm Halal sang thị trường Indonesia hiện nay thế nào? Đâu là những thuận lợi và khó khăn, thưa ông?

Ông Phạm Thế Cường: Về thuận lợi, tôi thấy thị trường Indonesia dễ tính hơn so với Hoa Kỳ, EU hay Nhật Bản, văn hóa Á Đông gần gũi giúp doanh nghiệp Việt dễ tiếp cận. Khoảng cách địa lý gần giúp giảm chi phí vận chuyển, tăng sức cạnh tranh hàng hóa. Indonesia là thành viên ASEAN, được hưởng thuế quan ưu đãi nội khối và các FTA khu vực như RCEP.

Ngoài ra, hàng hóa Việt Nam đang từng bước khẳng định vị thế tại thị trường này với kim ngạch xuất khẩu tăng dần. Việt Nam có lợi thế so sánh ở nhiều nhóm hàng nông thủy sản. Cùng với đó, đã có kết nối đường bay thẳng giữa hai nước.

Về khó khăn: Kim ngạch xuất khẩu sản phẩm Halal của Việt Nam sang Indonesia ước đạt khoảng 54 triệu USD năm 2024, chiếm chưa đến 1% tổng kim ngạch xuất khẩu sang Indonesia và rất nhỏ so với tổng nhập khẩu sản phẩm halal Indonesia (14 tỷ USD). Xuất khẩu chủ yếu là bánh kẹo, thực phẩm chế biến của các thương hiệu nước ngoài có nhà máy tại Việt Nam; các công ty xuất khẩu nội địa còn hạn chế, thương hiệu halal Việt Nam chưa rõ nét.

Đặc biệt, trở ngại lớn nhất là chứng nhận Halal Indonesia: Thủ tục, thời gian cấp kéo dài, chi phí cao, số đơn vị được ủy quyền cấp chứng nhận tại Việt Nam còn rất hạn chế.

Ngoài ra, quy định và quy trình sản xuất sản phẩm Halal nghiêm ngặt, phức tạp. Doanh nghiệp Việt Nam còn hạn chế trong việc quan tâm và phát triển sản phẩm halal; thiếu thông tin về quy định, thiếu tiếp cận thị trường bài bản. Các rào cản thương mại khác như cơ chế cấp phép nhập khẩu, chứng nhận Tiêu chuẩn quốc gia Indonesia (SNI), quy định về cảng nhập khẩu, biện pháp phòng vệ thương mại, chi phí logistics cao do địa hình địa lý nhiều đảo, cạnh tranh từ hàng hóa các nước ASEAN khác như Malaysia và Thái Lan. 

Giải pháp thâm nhập thị trường hiệu quả

- Để khai thác hiệu quả thị trường Halal Indonesia, ông có lời khuyên nào dành cho doanh nghiệp Việt Nam?

Ông Phạm Thế Cường: Nhu cầu về sản phẩm Halal toàn cầu và đặc biệt tại Indonesia rất cao, còn nhiều dư địa phát triển cho hàng xuất khẩu Việt Nam nếu chú trọng phát triển sản phẩm. Đây là hướng đi mới bền vững, giúp mở rộng thị trường và tăng tính cạnh tranh.

Để thành công, doanh nghiệp cần quyết tâm cao, đầu tư tập trung nguồn lực (con người, tài chính) và xây dựng chiến lược bài bản. Cải thiện chất lượng và độ an toàn của sản phẩm Halal là yếu tố quan trọng để giành được lòng tin người tiêu dùng Indonesia.

Doanh nghiệp cần chủ động tìm hiểu các quy định Halal tại website chính thức của Cơ quan Bảo đảm các sản phẩm Halal Indonesia (BPJPH) hoặc qua cơ quan Thương vụ, đồng thời chủ động xin cấp chứng nhận Halal. Kinh nghiệm thực tế cho thấy doanh nghiệp nước ngoài luôn xin chứng nhận halal Indonesia trước khi tiếp cận nhà nhập khẩu và phân phối. Có chứng nhận Halal là lợi thế cạnh tranh quan trọng.

Cùng với đó, việc liên kết giữa doanh nghiệp Việt Nam với các doanh nghiệp ngành Halal phát triển, đặc biệt tại Indonesia, sẽ nâng cao nhận thức về tiêu chuẩn halal và gia tăng cơ hội xuất khẩu. Điều này còn giúp hình thành chuỗi cung ứng khép kín từ nguyên liệu đến sản xuất, phân phối theo tiêu chuẩn Halal.

Doanh nghiệp cũng nên tích cực tham gia các hội chợ, triển lãm quốc tế lớn tại Indonesia; hợp tác với nhà phân phối nội địa – đây là kênh tiếp cận hiệu quả nhất với hệ thống cửa hàng tạp hóa truyền thống (chiếm 50% doanh số bán lẻ) và hệ thống siêu thị (40% doanh số).

Ngoài ra, cần khai thác tiềm năng từ cộng đồng người Việt tại Indonesia, các hiệp hội doanh nghiệp Việt Nam và các doanh nghiệp đã kinh doanh tại đây.

Thương mại điện tử cũng là kênh cần chú trọng, khi giá trị giao dịch thương mại điện tử của Indonesia năm 2022 đạt 51,9 tỷ USD, đứng đầu ASEAN và chiếm 52% tổng giá trị của khu vực (99,5 tỷ USD).

Xin cảm ơn ông!

Indonesia là nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á, hiện có dân số khoảng 284 triệu người (năm 2024), đứng thứ tư thế giới. Với GDP đạt 1.397,2 tỷ USD trong năm 2024, tăng trưởng 5,03%, Indonesia duy trì ổn định kinh tế vĩ mô. GDP bình quân đầu người của nước này đạt 4.960 USD. Tiêu dùng hộ gia đình đóng góp hơn 54% GDP, thể hiện vai trò trọng yếu của thị trường nội địa.