Trong quá trình chuyển đổi năng lượng, Việt Nam ngày càng chú trọng mạnh mẽ hơn đến việc giảm phát thải cacbon trong ngành điện. Theo các chuyên gia, khi Việt Nam lập biểu đồ về tương lai cacbon thấp, hướng tới cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, thì việc chú trọng về giải pháp công nghệ đóng vai trò đặc biệt quan trọng.

---------------------------

Để hiểu rõ vấn đề này, Báo Công Thương đã có cuộc trao đổi với ông Ryohei Irisa, Trưởng đại diện Mitsubishi Power Việt Nam.

Ông có thể đánh giá về tầm quan trọng của việc chuyển đổi năng lượng tại Việt Nam hiện nay nhằm vừa đảm bảo cung ứng đủ điện an toàn, tin cậy với chi phí phù hợp, vừa phải đáp ứng các cam kết của Việt Nam với quốc tế về giảm phát thải, bảo vệ môi trường?

Trong xu hướng toàn cầu, Việt Nam đã và đang thích ứng nhanh với quá trình chuyển địch năng lượng theo hướng tăng trưởng xanh, giảm phát thải. Chuyển dịch năng lượng cũng trở nên cấp thiết hơn đối với Việt Nam khi vừa phải giải quyết hai yêu cầu chính quan trọng đối với tăng trưởng và phát triển kinh tế: Đảm bảo an ninh năng lượng cho các cộng đồng địa phương thông qua việc cung cấp năng lượng đầy đủ, đáng tin cậy và giá cả phải chăng; đồng thời đạt được mục tiêu của Việt Nam là đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Bên cạnh đó, các sự kiện quốc tế gần đây đã làm phức tạp thêm bối cảnh năng lượng, với cuộc khủng hoảng Nga - Ukraine chứng kiến nguồn cung cấp khí đốt tự nhiên toàn cầu bị gián đoạn và giá cả tăng vọt - điều này càng khiến các quốc gia phải tiết kiệm chi phí cho việc phát điện.

Hơn nữa, Việt Nam nhận thấy nhu cầu cấp thiết phải đạt được mục tiêu ròng bằng 0 do khí thải ngành năng lượng chiếm khoảng 49% lượng khí thải CO2 tại Việt Nam.

Để đạt mục tiêu theo cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, việc hỗ trợ về công nghệ đóng vai trò quan trọng, trong đó có tua-bin khí và các nhiên liệu thay thế, nhiên liệu sạch hơn như hydrogen, amoniac. Ông đánh giá như thế nào về vấn đề này?

Sự chuyển đổi của ngành năng lượng Việt Nam sang mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 đòi hỏi một cách tiếp cận tổng thể, toàn nền kinh tế được hỗ trợ bởi khu vực công và tư nhân và được thúc đẩy bởi sự đổi mới công nghệ.

Mitsubishi Power là thương hiệu giải pháp năng lượng của Mitsubishi Heavy Industries (MHI) – với mục đích loại bỏ tất cả khí thải CO2 khỏi các vận hành của chính công ty và toàn bộ chuỗi giá trị, bao gồm cả lượng khí thải do khách hàng sử dụng các sản phẩm và dịch vụ của MHI đến năm 2040. Đi đầu thế giới trong việc phát triển các công nghệ phát điện, Mitsubishi Power đang đóng góp vào mục tiêu này thông qua sự hợp tác chặt chẽ với các bên liên quan tại địa phương để tìm hiểu cách thức mà các giải pháp của chúng tôi có thể giúp Việt Nam chuyển đổi năng lượng, đồng thời cung cấp năng lượng ổn định, đáng tin cậy và hiệu quả cho các địa phương.

Một trong những giải pháp quan trọng của chúng tôi là tuabin khí loại tiên tiến được chế tạo dựa trên nhiều năm đổi mới và hỗ trợ bởi công nghệ đã được chứng minh; cung cấp một giải pháp thay thế cho sản xuất nhiệt điện chạy bằng than thông thường và có thể cho phép áp dụng các nhiên liệu thay thế, sạch hơn như hydro và amoniac.

Đội ngũ tuabin khí J-Series toàn cầu của chúng tôi đã tích lũy được hơn 1,5 triệu giờ hoạt động; với 83 chiếc đã được đặt hàng trên khắp thế giới. Việc thay thế công nghệ nhà máy nhiệt điện than cũ bằng tuabin JAC mới trong chuỗi có thể giảm 65% lượng khí thải CO2.

Tua bin khí dòng J của chúng tôi tận dụng hydro, một nguồn năng lượng sạch dài hạn với tiềm năng lớn và có khả năng hoạt động trên hỗn hợp 30% hydro với 70% khí tự nhiên với các sửa đổi thiết bị cần thiết, giúp giảm hơn nữa khoảng 10% lượng khí thải CO2.

Sắp tới, chúng tôi đặt mục tiêu thương mại hóa các tuabin khí đốt 100% hydro cho đến năm 2025 để khử cacbon sâu hơn. Khi các quốc gia như Việt Nam chuyển đổi từ than sang khí tự nhiên, các công nghệ như vậy sẽ cho phép các hệ thống điện khí tự nhiên hiện có dễ dàng sửa đổi để có thể sử dụng hydro làm nhiên liệu.

Amoniac cũng đang thu hút sự chú ý là loại nhiên liệu cho quá trình chuyển dịch năng lượng vì nó là một chất mang hydro hiệu quả cao và có thể được đốt cháy trực tiếp như nhiên liệu. Nó cũng dễ dàng hơn để hóa lỏng hydro và do đó dễ dàng hơn nhiều để lưu trữ và vận chuyển.

Để tận dụng nhiên liệu không có carbon này, chúng tôi đang phát triển 100% hệ thống tuabin khí 40mw được đốt cháy bằng amoniac đầu tiên trên thế giới và nhắm mục tiêu thương mại hóa trong hoặc khoảng năm 2025. Công nghệ này sẽ hỗ trợ việc khử cacbon trong khi giải quyết các nhu cầu năng lượng quy mô nhỏ hơn.

Các quốc gia bao gồm Việt Nam đã tăng cường áp dụng năng lượng tái tạo để đáp ứng các mục tiêu giảm phát thải. Do đó, các giải pháp lưu trữ năng lượng cực kỳ quan trọng để ổn định nguồn cung cấp năng lượng khi phải đối mặt với sự gián đoạn liên quan đến thời tiết. Các giải pháp lưu trữ ngắn hạn như hệ thống lưu trữ năng lượng pin của Mitsubishi Power (BESS) có thể giúp hỗ trợ chuyển đổi sang sử dụng năng lượng tái tạo trong thời gian tới.

Các giải pháp lưu trữ dài hạn kết hợp những công nghệ đổi mới như hydro xanh lá cũng có thể được khám phá. Một ví dụ bao gồm dự án lưu trữ năng lượng sạch tiên tiến tại Utah của Mitsubishi Power, dự án lưu trữ năng lượng tái tạo lớn nhất thế giới, tận dụng các hang động muối với mỗi hang có đủ khả năng lưu trữ hydro xanh để cung cấp 150GWh năng lượng sạch.

Là một trong những đơn vị chuyên cung cấp các công nghệ tiên tiến và giải pháp năng lượng cho ngành công nghiệp năng lượng, Mitsubishi Power đã và đang triển khai các dự án nào tại Việt Nam? Hiệu quả của các dự án này trong việc góp phần đảm bảo an ninh năng lượng và thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng tại Việt Nam, thưa ông?

Mitsubishi Power đã là một phần của ngành năng lượng Việt Nam hơn 20 năm và chúng tôi đã khai trương Văn phòng liên lạc tại Hà Nội vào tháng 11 năm 2016, củng cố sự hiện diện trên thị trường và cam kết cung cấp các giải pháp phát điện tân tiến giúp cung cấp nguồn điện ổn định và đáng tin cậy cho nhu cầu năng lượng của Việt Nam.

Năm 2002, nhà máy điện chu trình hỗn hợp Phú Mỹ 1, sử dụng hệ thống chu trình hỗn hợp tuabin khí (GTCC) của chúng tôi, bắt đầu vận hành thương mại. Phú Mỹ 1 đóng góp 45% sản lượng trong số 300 tỷ kWh của trung tâm nhiệt điện Phú Mỹ, dự án nhà máy điện lớn nhất Việt Nam.

Tại tỉnh Thanh Hóa, chúng tôi đã cung cấp hai hệ thống tuabin hơi và máy phát điện cho Nhà máy Nhiệt điện Nghi Sơn 2 với công suất 1.300 MW vào năm 2018. Nhà máy điện này sẽ giúp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của Việt Nam và nâng cao năng lực cạnh tranh toàn cầu của đất nước.

Chúng tôi cũng đã bắt đầu vận hành thương mại nhà máy nhiệt điện đốt dầu Ô Môn 1-1 và 1-2 lần lượt trong năm 2009 và 2014. Các nhà máy điện này sử dụng lò hơi và tuabin hơi của chúng tôi và là một phần trong sáng kiến của Việt Nam nhằm hiện đại hóa và cung cấp nguồn điện cần thiết cho khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.

Chúng tôi cũng hỗ trợ khách hàng các dịch vụ sau bán hàng đáng tin cậy nhằm tối ưu hóa hoạt động của nhà máy điện và đảm bảo cung cấp năng lượng ổn định và hiệu quả. Năm 2020, chúng tôi đã ký Biên bản ghi nhớ với Tổng công ty Cổ phần phát điện 3 (EVNGENCO 3), một trong những Tổng công ty phát điện của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), để hỗ trợ vận hành và bảo trì (O&M) nhằm nâng cao tính bền vững của các nhà máy điện, tăng độ tin cậy và hiệu quả.

Việt Nam ngày càng chú trọng mạnh mẽ hơn đến việc giảm phát thải cacbon trong ngành điện. Khi Việt Nam tiếp tục lập biểu đồ về tương lai cacbon thấp, chúng tôi mong muốn hợp tác với các bên liên quan, địa phương trong cả khu vực công và tư nhân để mang lại nguồn điện sạch hơn, ổn định hơn và dễ tiếp cận hơn cho Việt Nam.

Trong thời gian tới, chúng tôi sẽ tập trung vào việc giới thiệu nhiều hơn nữa công nghệ tuabin khí của mình để cho phép chuyển đổi sang khí tự nhiên mà vẫn đảm bảo hiệu quả và chuyển dịch sang các nhiên liệu thay thế, sạch hơn như hydro và amoniac.

Trong bối cảnh trong nước và quốc tế còn nhiều thách thức, để quá trình chuyển dịch năng lượng của Việt Nam đạt hiệu quả, theo ông, Việt Nam cần triển khai các giải pháp nào? Và Mitsubishi Power sẽ đồng hành như thế nào cùng Việt Nam trong công cuộc chuyển đổi này?

Dự thảo mới nhất về Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia giai đoạn 2021-2030 và tầm nhìn đến năm 2045 (Quy hoạch điện VIII), đã công bố các cam kết mạnh mẽ về việc không xây dựng nhà máy nhiệt điện than mới và chuyển đổi từ than và khí tự nhiên sang các nhiên liệu thay thế, sạch hơn chẳng hạn như sinh khối, amoniac và hydro. Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi năng lượng này sẽ không thể đạt được trong một sớm một chiều và sẽ đòi hỏi nhiều phương pháp tiếp cận khác nhau và hoạt động song song.

Trong ngắn hạn, Việt Nam có thể giảm phát thải bằng cách giảm sự phụ thuộc vào than thông qua việc tăng cường sử dụng khí tự nhiên. Việc thay thế công nghệ nhà máy nhiệt điện than cũ hơn bằng các tuabin khí tiên tiến của Mitsubishi Power có thể giảm 65% lượng khí thải CO2. Ngoài các tuabin khí hiệu quả, một chuỗi giá trị khí tự nhiên mạnh mẽ là cần thiết để hỗ trợ điều này.

MHI là một trong những thành viên sáng lập của Hiệp hội Năng lượng và Khí đốt Tự nhiên Châu Á (ANGEA) nhằm giúp các quốc gia ở Châu Á đạt được mức phát thải carbon thấp hơn bằng việc thúc đẩy khí đốt tự nhiên. ANGEA sẽ tư vấn cho các chính phủ để phát triển các chính sách và giải pháp năng lượng quan trọng cho một quá trình chuyển đổi ổn định, nhất quán với giá cả phải chăng.

Khí tự nhiên cũng có thể mở đường cho sự gia tăng việc áp dụng các nhiên liệu sạch hơn như hydro và amoniac trong các nhà máy điện chạy bằng khí đốt hiện có cũng có thể thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng và giúp duy trì an ninh năng lượng. Mặc dù những tiến bộ trong chuỗi giá trị hydro và amoniac trên toàn cầu biểu lộ những tiến bộ nhưng việc áp dụng rộng rãi sẽ mất thời gian.

Các công nghệ tạm thời như tuabin khí sẵn sàng sử dụng hydro của chúng tôi thúc đẩy quá trình chuyển đổi từng bước với khả năng tạo ra điện trên hỗn hợp khí/hydro 70/30 khi chúng tôi hướng tới việc thương mại hóa 100% các tuabin sử dụng nhiên liệu hydro trong vòng một thập kỷ.

Xin cảm ơn ông!