Chương trình Sữa học đường và nỗ lực cải thiện “nạn” thiếu vi chất dinh dưỡng

Vi chất - rất nhỏ nhưng vô cùng quan trọng

Phát biểu tại Ngày Vi chất dinh dưỡng năm 2019, Giáo sư Nguyễn Viết Tiến, Thứ trưởng Bộ Y tế, nhấn mạnh: Thiếu vi chất đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của trẻ em lứa tuổi từ mầm non tới tiểu học. Việc tổ chức ngày hội vi chất hàng năm nhằm mong muốn lan tỏa tinh thần và sự hiểu biết tới toàn xã hội về tầm quan trọng của vi chất, tuy là dưỡng chất rất nhỏ bé nhưng vô cùng quan trọng.

Báo cáo của Viện Dinh dưỡng cho biết, tuy những năm qua, Việt Nam đã đạt được những thành tựu đáng kể về cải thiện tình trạng dinh dưỡng cho người dân, như tỉ lệ suy dinh dưỡng trẻ em đã giảm khá nhanh và bền vững, song vẫn đang phải đối mặt với những thách thức như tỉ lệ suy dinh dưỡng thấp còi (chiều cao theo tuổi) ở trẻ em dưới 5 tuổi mỗi năm vẫn còn ở mức cao (24,3%) và có sự chênh lệch giữa các vùng, nhất là vùng núi, vùng khó khăn và nông thôn với thành phố, đồng bằng. Tỷ lệ này ở miền núi phía Bắc là 30,3% và Tây Nguyên là 34,2%. “Suy dinh dưỡng thấp còi và thiếu vi chất dinh dưỡng là những nguyên nhân chính dẫn tới chiều cao còn thấp ở thanh niên Việt Nam”, báo cáo khẳng định.

Ngoài ra, thiếu vi chất dinh dưỡng còn ảnh hưởng xấu tới sức khỏe, tới sự phát triển thể lực, tầm vóc, trí tuệ, cản trở sự tăng trưởng và phát triển toàn diện của trẻ em và khả năng sinh sản, cũng như năng suất lao động của người lớn. Trong khi đó, việc thực hiện chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, chế độ dinh dưỡng học đường, dinh dưỡng cho người lao động, mới chỉ đạt kết quả bước đầu.

Vi chất tuy là dưỡng chất rất nhỏ bé nhưng vô cùng quan trọng cho sự tăng trưởng và phát triển của trẻ em, nhất là lứa tuổi học đường.

Theo Phó giáo sư, bác sĩ Lê Bạch Mai, nguyên Phó viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia, người Việt thường thiếu hụt vitamin A, vitamin D, kẽm, sắt, thiếu đa vi chất, khẩu phần canxi thấp. Kết quả điều tra năm 2014-2015 của Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho thấy, tỷ lệ thiếu vitamin A tiền lâm sàng ở trẻ dưới 5 tuổi là 13%; 80,3% phụ nữ có thai; 63,6% phụ nữ tuổi sinh đẻ; 69,4% trẻ dưới 5 tuổi bị thiếu kẽm và đến 45% trẻ 6-12 tháng tuổi thiếu máu.

Các triệu chứng do thiếu hụt vi chất có thể biểu hiện thành bệnh như thiếu máu do thiếu sắt, khô mắt do thiếu vitamin A. Nếu thiếu hụt trong thời gian dài khiến cho sự tăng trưởng và phát triển thể chất, trí tuệ bị ảnh hưởng, đôi khi không thể hồi phục. Tiêu biểu như khi thiếu canxi lâu dài trong khẩu phần (ít hơn 600mg một ngày) có thể gây ra rối loạn chuyển hóa chất khoáng tại xương, giảm trọng lượng xương, gây loãng xương, còi xương, co cứng cơ, liên quan đến tăng huyết áp, ung thư ruột, ung thư đại liệt tràng. Thiếu hụt vi chất có thể dẫn đến tử vong, giảm chất lượng cuộc sống và năng suất lao động.

Lứa tuổi mầm non cũng là lứa tuổi vàng để bổ sung vi chất vì vậy những sản phẩm bổ sung vi chất trong những bữa ăn học đường thực sự cần thiết với trẻ.

Giáo sư, tiến sỹ Lê Danh Tuyên, Viện trưởng Viện Dinh dưỡng quốc gia cung cấp thông tin: Theo Tạp chí Y khoa hàng đầu Lancet thì bản đồ thiếu vi chất dinh dưỡng bao phủ toàn bộ các nước đang phát triển của các châu lục (trong đó có Việt Nam), gây ảnh hưởng nặng nề đến phát triển thể chất và trí tuệ trẻ em. Khẩu phần ăn của gười dân Việt Nam nói chung, đặc biệt là trẻ em đều không cung cấp đủ vi chất dinh dưỡng theo nhu cầu của cơ thể. Tại Đông Nam Á, thiếu vi chất dinh dưỡng cho nhu cầu cơ thể xảy ra ở cả thành thị và nông thôn (số liệu giám sát dinh dưỡng ASEAN và Việt Nam). Nguyên nhân chính là do khẩu phần ăn không cung cấp đủ hầu hết các vi chất dinh dưỡng cần thiết cho nhu cầu cơ thể.

Rất cần những thực phẩm bổ sung đa vi chất được chứng nhận an toàn

Cô Nguyễn Thị Mười, Hiệu trưởng trường mầm non Mặt Trời, TP.Thanh Hóa, nơi được Viện Dinh dưỡng chọn tổ chức lễ phát động ngày Vi chất dinh dưỡng 2019, chia sẻ lo lắng khi đặc thù của trường mầm non thì nuôi dưỡng trẻ là một nhiệm vụ quan trọng nhất, lứa tuổi mầm non cũng là lứa tuổi vàng để bổ sung vi chất. Do vậy việc chọn loại thực phẩm nào để có thể bổ sung nhiều vi chất cho trẻ sẽ được trường ưu tiên lựa chọn. Tuy nhiên, điều mà cô Mười cũng như các bậc phụ huynh mong muốn là những sản phẩm bổ sung vi chất đưa vào học đường cần được các cơ quan chức năng kiểm nghiệm và khẳng định thực sự an toàn và cần thiết với trẻ. Sản phẩm sữa học đường đang áp dụng ở các tỉnh/thành như Hà Nội, Đà Nẵng, Bến Tre, Vũng Tàu … là một trong những sản phẩm như vậy.

Giáo sư Lê Danh Tuyên khuyến nghị: Người dân nên lưu ý lựa chọn các thực phẩm có tăng cường vi chất dinh dưỡng trong bữa ăn hàng ngày như: muối tăng cường I ốt, bột mỳ tăng cường sắt kẽm hoặc các thực phẩm có thành phần nguyên liệu có tăng cường vi chất dinh dưỡng này, dầu ăn tăng cường vitamin A….

Ngoài các bữa ăn hàng ngày ra, các thực phẩm dành cho trẻ như sữa cần bổ sung thêm nhiều vi chất quan trọng để góp phần cải thiện trí tuệ và thể chất cho các em

Đáng chú ý, Giáo sư Lê Danh Tuyên khẳng định: Với các cháu được uống sữa theo Chương trình Sữa học đường, sử dụng sữa tăng cường đa vi chất sẽ có lợi hơn cho sự tăng trưởng và phát triển.

Cùng quan điểm về việc cần tăng cường cho trẻ được uống sữa bổ sung đa vi chất, Phó giáo sư, bác sĩ Lê Bạch Mai bày tỏ lo ngại khi dẫn thông tin từ báo cáo của Hiệp hội sữa Việt Nam 2018, lượng tiêu thụ sữa trung bình của người Việt chỉ đạt 27-28 lít sữa một người mỗi năm, còn khá khiêm tốn so với Thái Lan, Singapore, Nhật Bản. Các nhà sản xuất sữa nên quan tâm bổ sung thêm nhiều vi chất quan trọng vào sản phẩm sữa để góp phần cải thiện thể trạng người Việt. Theo điều tra của Viện Dinh dưỡng, khẩu phần ăn của người Việt hầu hết không đáp ứng đủ nhu cầu về các vitamin và chất khoáng, dẫn đến tình trạng thiếu hụt vi chất.