Chung tay phát triển sản phẩm gốm sứ, thuỷ tinh Việt Nam

Định vị giá trị cả ở trong nước và xuất khẩu

Gốm sứ là ngành công nghiệp truyền thống của dân tộc Việt Nam với lịch sử phát triển lâu đời. Đặc biệt, sau khi Bộ Công Thương ban hành Quyết định phê duyệt Quy hoạch phát triển ngành Gốm sứ - Thủy tinh công nghiệp (RICEGLASS) Việt Nam vào năm 2014. Đến nay, ngành gốm sứ Việt Nam đã có sự tăng trưởng nhanh chóng về sản lượng, công nghệ sản xuất, giúp Việt Nam nâng cao năng suất, chất lượng và đa dạng hóa sản phẩm gốm, trong đó, nhiều doanh nghiệp đã có chỗ đứng vững chắc trên thị trường quốc tế.

Theo số liệu mới nhất của Tổng cục Hải quan, năm 2024, xuất khẩu gốm sứ đạt 674,4 triệu USD, tăng 9% so với cùng kỳ. Bên cạnh chinh phục được nhiều thị trường lớn như Mỹ, Nhật Bản, Đài Loan, EU, Thái Lan… gốm sứ Việt Nam cũng đáp ứng tốt nhu cầu tiêu thụ ở thị trường trong nước. Nhiều thương hiệu gốm sứ đã định hình tốt trên thị trường và được nhiều người tiêu dùng ưa chuộng như gốm Minh Long, gốm Chu Đậu, gốm Bát Tràng… Nhiều sản phẩm đã được vinh danh thương hiệu quốc gia.

Tuy vậy, ngành gốm sứ Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, đặc biệt trong trong lĩnh vực sản xuất và xuất khẩu gốm sứ xây dựng như thiếu nguyên liệu sản xuất; giá nguyên liệu tăng cao nhưng giá sản phẩm cuối cùng không tăng; thị trường bất động sản trong nước trầm lắng; thị trường xuất khẩu phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt ngay ở thị trường nội địa và xuất khẩu, các thị trường ngày càng đưa ra nhiều tiêu chuẩn, yêu cầu khắt khe…

Tọa đàm “Kết nối công nghệ và định hướng tương lai cho ngành gốm sứ, thủy tinh trong kỷ nguyên mới”

Tại Tọa đàm “Kết nối công nghệ và định hướng tương lai cho ngành gốm sứ, thủy tinh trong kỷ nguyên mới” do Hiệp hội Phát triển Hàng tiêu dùng Việt Nam - VACOD phối hợp với Viện Nghiên cứu sành sứ thủy tinh công nghiệp (RICEGLASS) – Bộ Công Thương tổ chức mới đây, bà Nguyễn Thị Thu Thủy - Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội VACOD chia sẻ, những đột phá về mặt công nghệ đã và đang tạo ra những cơ hội mới cũng như những thách thức mà ngành gốm sứ, thủy tinh công nghiệp cần phải thích ứng và vượt qua. Trong bối cảnh đó, việc kết nối công nghệ và định hướng tương lai cho ngành không chỉ là một lựa chọn mà còn là một yêu cầu cấp thiết để các doanh nghiệp ngành gốm sứ có thể cạnh tranh và phát triển bền vững.

Bên cạnh đó, việc mở rộng các kênh thương mại điện tử như Tiktok, Shopee, Lazada... chính là một hướng đi đầy tiềm năng, nhưng vô cùng thách thức do đặc thù riêng của ngành gốm sứ. Nhưng chính những thách thức lại là cơ hội để toàn ngành thay đổi chiến lược, ứng dụng công nghệ số vào tất cả các khâu nghiên cứu, sản xuất, logistics… nâng cao hiệu quả sản xuất, tối ưu hóa quy trình, mở ra nhiều cơ hội tiếp cận thị trường mới – trong nước và quốc tế, nâng cao khả năng cạnh tranh cho các doanh nghiệp trong ngành.

Các sản phẩm gốm sứ, thuỷ tinh được ứng dụng trong văn hoá trà Việt

Phát huy giá trị văn hoá trong sản phẩm gốm sứ Việt Nam

Với vai trò là một viện nghiên cứu đầu tàu trong lĩnh vực công nghệ sành sứ - thủy tinh trực thuộc Bộ Công Thương, Viện Nghiên cứu sành sứ thủy tinh công nghiệp (RICEGLASS) đã và đang định hình những giải pháp nỗ lực ứng dụng các công nghệ tiên tiến, tạo ra các sản phẩm gốm sứ, thuỷ tinh chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu phát triển công nghiệp hiện đại.

Ông Trần Văn Vinh - Phó Viện trưởng phụ trách Viện Viện Nghiên cứu sành sứ thủy tinh công nghiệp chia sẻ, trong thời gian tới, RICEGLASS tiếp tục đẩy mạnh phát triển và làm chủ các công nghệ sản xuất, chế tạo gốm sứ kỹ thuật. Làm chủ công nghệ sản xuất gốm bán dẫn, điện tử; công nghệ chế biến và nâng cao chất lượng nguyên vật liệu cho ngành sản xuất gốm sứ, thủy tinh; đẩy mạnh chế tạo các thiết bị hiện đại.

Bên cạnh đó, viện xác định tiếp tục đầu tư hệ thống máy phân tích, trang thiết bị hiện đại, nhằm đáp ứng nhu cầu phân tích các mẫu nguyên liệu, sản phẩm thử nghiệm gốm sứ, thủy tinh; xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật cho sản phẩm và nguyên liệu gốm sứ; chuyển giao công nghệ sản xuất sứ dân dụng, gốm sứ kỹ thuật, chế biến nguyên vật liệu tới các doanh nghiệp; hoàn thiện hệ thống cửa hàng giới thiệu sản phẩm gốm sứ thủy tinh…

Đối với sản phẩm gốm sứ, đây không chỉ là sản phẩm tiêu dùng đơn thuần mà còn mang trong mình những đặc trưng văn hoá rất riêng. Do đó, RICEGLASS xác đinh tập trung phục dựng những giá trị di sản văn hóa truyền thống kết hợp với sự đổi mới sáng tạo để sản phẩm không chỉ đẹp mà còn có chất lượng vượt trội, phù hợp với nhu cầu thị trường hiện đại.

Đồng ý kiến về việc những giá trị văn hoá là nét đặc trưng riêng của các sản phẩm gốm sứ, thuỷ tinh, ông Bùi Nguyễn Anh Tuấn - Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước - Bộ Công Thương chia sẻ, bên cạnh những phương thức bán hàng ứng dụng công nghệ hiện đại, nắm bắt xu hướng thị trường thì chính những người làm ra những sản phẩm đó có thể đưa những câu chuyện văn hóa của làng nghề, câu chuyện của quá trình nghiên cứu vào từng sản phẩm đó. Tất cả những câu chuyện đó tổng hòa thành giá trị di sản của những sản phẩm gốm sứ, thủy tinh. Trên tinh thần đó, lãnh đạo Bộ Công Thương cũng đã có những quyết sách để phát triển hàng hóa thuần túy mà sẽ gắn liền những giá trị văn hóa.

Bên cạnh đó, ông Bùi Nguyễn Anh Tuấn gợi mở RICEGLASS có thể liên kết với các doanh nghiệp để thương mại hóa các sản phẩm công nghệ hiện đại, mang lại giá trị phát triển không thể thay thế trong tương lai.

Cũng theo Bộ Công Thương, trong dài hạn, ngành gốm sứ Việt Nam được dự báo sẽ còn nhiều cơ hội để tăng trưởng, nhờ vào sự phát triển không ngừng của công nghệ, nhu cầu thị trường trong nước và quốc tế, cũng như sự đổi mới trong thiết kế và sản phẩm… Trong đó, nhu cầu về sản phẩm gốm sứ, đặc biệt là các sản phẩm gốm sứ cao cấp và nghệ thuật, đang gia tăng trên toàn cầu. Các thị trường lớn như Mỹ, châu Âu, Nhật Bản và các nước ASEAN đều có nhu cầu cao về sản phẩm gốm sứ chất lượng. Ngoài ra, sự gia tăng trong tiêu dùng sản phẩm gốm sứ cho trang trí nội thất và quà tặng đang thúc đẩy nhu cầu trên các thị trường quốc tế… Việt Nam đã ký kết nhiều hiệp định thương mại tự do với các đối tác quốc tế, như: Hiệp định Thương mại Tự do giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu, Hiệp định Đối tác toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương, Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam - Vương quốc Anh… giúp giảm thuế xuất khẩu và mở rộng cơ hội thị trường.

Hiện Chính phủ Việt Nam thường xuyên cung cấp các chính sách hỗ trợ xuất khẩu, bao gồm ưu đãi thuế, hỗ trợ tài chính và đào tạo, đặc biệt, các chương trình xúc tiến thương mại do chính phủ tổ chức giúp doanh nghiệp gốm sứ Việt Nam tiếp cận thị trường quốc tế, tham gia triển lãm quốc tế và xây dựng mối quan hệ với các đối tác quốc tế. Đây là cơ hội cho ngành gốm sứ thuỷ tinh phát triển mạnh hơn thời gian tới.