Chủ tịch Quốc hội: Xây dựng pháp luật là 'đột phá của đột phá'

Đổi mới tư duy xây dựng pháp luật

Sáng 22/11, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức Diễn đàn xây dựng pháp luật lần thứ nhất với chủ đề “Hoàn thiện thể chế, pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới”.

Phát biểu khai mạc diễn đàn, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết, xây dựng pháp luật là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt, thường xuyên của Quốc hội. Qua gần 80 năm từ ngày tổng tuyển cử đầu tiên, công tác xây dựng pháp luật của Quốc hội đã đạt được nhiều kết quả tốt đẹp, nổi bật, hệ thống pháp luật ngày càng đầy đủ, đồng bộ, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước.

Lần đầu tiên, diễn đàn xây dựng pháp luật được tổ chức cùng với việc tổng kết công tác nhiệm kỳ của Quốc hội khóa XV, đây chính là dịp để đánh giá khách quan, toàn diện công tác lập pháp của Quốc hội, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm tiếp tục hoàn thiện thể chế, pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn mới.

Kế thừa, phát huy kết quả, kinh nghiệm của nhiều nhiệm kỳ trước, công tác xây dựng pháp luật của Quốc hội trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV có nhiều đổi mới, phát huy vai trò “đi trước một bước về thể chế”, khẳng định vị trí trung tâm của Quốc hội trong việc hoàn thiện thể chế.

"Hoạt động trong bối cảnh phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, nhưng Quốc hội đã vững vàng khẳng định vai trò là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân" - Chủ tịch Quốc hội nêu rõ. 

Chủ tịch Quốc hội cho hay, Quốc hội đã sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 2013 với tỷ lệ 100% đại biểu có mặt biểu quyết tán thành, là minh chứng sinh động cho việc Quốc hội thể chế hóa kịp thời chủ trương đúng đắn của Đảng về sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước theo hướng tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, gần dân, sát dân, sát thực tiễn, thể hiện sự đồng thuận, thống nhất cao giữa ý Đảng và lòng Dân.

Lần đầu tiên Quốc hội xây dựng, trình Bộ Chính trị thông qua định hướng chương trình xây dựng pháp luật cả nhiệm kỳ, làm cơ sở quan trọng để các cơ quan chủ động triển khai, phối hợp, thực hiện. Kịp thời sửa đổi Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật; ban hành Nghị quyết số 197 để thể chế hóa chủ trương của Đảng về định hướng đổi mới, hoàn thiện quy trình xây dựng pháp luật, đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật.

Quốc hội đã xem xét, thông qua số lượng rất lớn các luật, nghị quyết, với nhiều quyết sách mang tính lịch sử, kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh, đối ngoại, phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Đặc biệt, tại 4 kỳ họp cuối nhiệm kỳ, Quốc hội thể hiện rõ nét tinh thần đổi mới tư duy xây dựng pháp luật; ứng dụng khoa học công nghệ, trí tuệ nhân tạo. Các luật chỉ quy định những vấn đề thuộc thẩm quyền của Quốc hội, giao quyền chủ động, linh hoạt cho Chính phủ trong tổ chức thực hiện luật; đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, phân cấp, phân quyền.

Tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội đã thông qua 18 luật; tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội sửa đổi Hiến pháp và thông qua 34 luật, dự kiến Kỳ họp thứ Mười sẽ thông qua 49 luật.

Quốc hội đã linh hoạt, phản ứng kịp thời với những tình huống mới, quyết định những vấn đề khó, phức tạp thực tiễn cuộc sống đặt ra như: các cơ chế, chính sách phòng, chống dịch Covid - 19, cho phép Chính phủ ban hành nghị quyết điều chỉnh quy định khác luật trong một số trường hợp đặc biệt,… đây là những sáng kiến lập pháp chưa từng có tiền lệ, thể hiện tinh thần Quốc hội luôn đồng hành thực chất cùng Chính phủ và hệ thống chính trị.

Tạo khung pháp lý lâu dài cho phát triển bền vững

Theo Chủ tịch Quốc hội, lần đầu tiên Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức diễn đàn về hoạt động giám sát và nhiều phiên giải trình, hội thảo khoa học, nhằm gắn kết chặt chẽ giữa xây dựng pháp luật và tổ chức thi hành pháp luật; thể hiện sự chủ động, cầu thị lắng nghe, kịp thời tháo gỡ vướng mắc, khó khăn phát sinh từ thực tiễn cuộc sống.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, trong công tác lập pháp còn có một số khó khăn, hạn chế như: Việc hoàn thiện thể chế chưa hoàn toàn đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn đặt ra; quy định trong một số luật chưa thực sự thích ứng nhanh với bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng và những vấn đề thực tiễn mới phát sinh; một số quy định pháp luật còn thiếu đồng bộ, khả thi, tính dự báo chưa cao.

Đặc biệt, đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm đã phát biểu tại Hội nghị Trung ương 14 vừa qua: Một số chính sách chậm đi vào cuộc sống, còn nợ văn bản hướng dẫn, tổ chức triển khai chưa đồng đều; phân cấp, phân quyền chưa thật thông suốt, trách nhiệm giải trình có nơi chưa rõ ràng; xử lý các "điểm nghẽn" về đất đai, thị trường vốn, lao động có kỹ năng... chưa dứt điểm; truyền thông chính sách chưa "đúng - đủ - kịp thời". Đây là những vấn đề cần chú trọng, khắc phục nhanh trong thời gian tới.

Công tác xây dựng pháp luật phải được phối hợp chặt chẽ từ hai phía, một là cơ quan trình và hai là cơ quan thẩm tra. Nếu cơ quan trình chuẩn bị từ sớm, từ xa, chuẩn bị kỹ hồ sơ trình cho cơ quan thẩm tra là Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội, sau đó trình Quốc hội thì chất lượng luật sẽ được nâng lên.

"Luật chúng ta có rồi, nhưng đòi hỏi phải ban hành nghị định sớm, nghị định có rồi phải ban hành thông tư. Khi luật, nghị định, thông tư có thì việc quán triệt, học tập trong cán bộ và nhân dân là rất cần thiết, để làm sao mỗi cán bộ, mỗi người dân đều sống và làm việc theo hiến pháp và pháp luật" - Chủ tịch Quốc hội nói. 

Đây là vấn đề quan trọng nhất mà chúng ta phải tiếp tục triển khai trong thời gian tới. Trong mấy kỳ vừa qua chúng ta đã triển khai tốt, sau kỳ họp Quốc hội thì Chính phủ và Quốc hội đã phối hợp triển khai các luật, nghị quyết quan trọng.

Dự thảo văn kiện Đại hội XIV của Đảng đề ra yêu cầu: lấy phát triển để ổn định, ổn định để thúc đẩy phát triển, không ngừng nâng cao đời sống của Nhân dân. Tập trung hoàn thiện toàn diện, đồng bộ thể chế phát triển nhanh, bền vững đất nước.

Tại diễn đàn hôm nay, Chủ tịch Quốc hội mong các đại biểu thảo luận, làm rõ những thành tựu đạt được; đề xuất các giải pháp khắc phục những khó khăn, hạn chế trong công tác xây dựng pháp luật; đồng thời đề xuất các nhiệm vụ, giải pháp nhằm thực hiện tốt yêu cầu, nhiệm vụ trong thời gian tới.

Trọng tâm là thực hiện có hiệu quả Nghị quyết số 66 ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; thực hiện nghiêm quy trình lập pháp, kiên quyết phòng, chống tiêu cực, lợi ích nhóm theo tinh thần Quy định 178 của Bộ Chính trị; tăng cường hơn nữa sự phối hợp kịp thời, hiệu quả giữa các cơ quan của Quốc hội, Chính phủ, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Tòa án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao và các cơ quan hữu quan; bảo đảm mọi đạo luật đều xuất phát từ lợi ích quốc gia, dân tộc và nguyện vọng chính đáng của Nhân dân.

Đồng thời, tiếp tục thực hiện yêu cầu đổi mới tư duy trong công tác xây dựng pháp luật, đưa thể chế pháp luật trở thành lợi thế cạnh tranh, động lực phát triển đất nước, xác định xây dựng pháp luật là “đột phá của đột phá”; rà soát những sơ hở, khoảng trống, vướng mắc, điểm nghẽn của pháp luật để kịp thời sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện.

Bảo đảm tính đồng bộ, ổn định, khả thi, vừa đáp ứng yêu cầu cấp bách trước mắt, vừa tạo khung pháp lý lâu dài cho phát triển bền vững, hội nhập quốc tế, ứng dụng khoa học, công nghệ và chuyển đổi số quốc gia, trí tuệ nhân tạo trong công tác xây dựng pháp luật.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn tin tưởng diễn đàn sẽ mang lại kết quả thiết thực, sẽ nhận được nhiều ý kiến trí tuệ, tâm huyết, trách nhiệm của các vị đại biểu Quốc hội, các chuyên gia, nhà khoa học, nhà nghiên cứu, góp phần tích cực vào việc đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác xây dựng pháp luật, hoàn thiện thể chế.