Chống buôn lậu thuốc lá thế hệ mới: Kinh nghiệm nào từ các nước tiên tiến?

Dù hoàn toàn không được phép mua bán nhưng thuốc lá điện tử (thuốc lá thế hệ mới) đã hiện diện trên thị trường gần 4 năm nay theo đường xách tay và buôn lậu. Chính vì thế, đã có nhiều hội thảo, ý kiến của các cơ quan quản lý với nhiều luận điểm đa chiều về việc cần sớm có chính sách quản lý các sản phẩm này. Vậy thực trạng thuốc lá điện tử ở Việt Nam như thế nào và các nước quản lý ra sao?

Cấm hay quản lý hiệu quả?

Trong năm 2020, nhiều hội thảo khoa học về thuốc lá điện tử đã diễn ra, trong đó các cơ quan y tế lo ngại rằng thuốc lá điện tử có lượng nicotine gây nghiện cao, có nguy cơ tạo ra một thế hệ trẻ nghiện nicotine. Đồng thời đã xuất hiện trường hợp ngộ độc do hút thuốc lá điện tử có chứa chất ma túy, do bị phối trộn tùy tiện. Chính vì thế, một số đề xuất cho rằng việc cấm sẽ tốt hơn cho cộng đồng.

Tuy nhiên, những sản phẩm thuốc lá điện tử đang bị phê phán hiện nay hoàn toàn là hàng lậu, được chế tạo bởi những nguồn hóa chất, nguyên liệu kém chất lượng. Bên cạnh đó, các tay buôn hàng lậu cũng không ngần ngại thêm bớt các hóa chất, tăng nicotine liều cao, hoặc thêm vào các thành phần như cần sa, các chất ma túy tổng hợp. Vì vậy, “thuốc lá điện tử lậu” mới là tên gọi chính xác của tác nhân gây ra những ca ngộ độc như vừa nêu.

Mối nguy hiểm từ thuốc lá điện tử lậu là rõ ràng song cấm thuốc lá điện tử - sản phẩm đã trải qua hàng ngàn cuộc thử nghiệm để được khoa học thừa nhận – là điều không thưc sự mang lại hiệu quả. Bởi lẽ, cấm cũng không thể ngăn nạn buôn lậu! Bên cạnh đó, về mặt khoa học, thuốc lá điện tử nguyên bản không độc hại như thuốc lá điếu. Clive Bates, một chuyên gia về chính sách kiểm soát thuốc lá, cũng là cựu giám đốc tổ chức Hành động về Hút thuốc và Sức khỏe - ASH (Anh quốc) đánh giá: “chuỗi cung ứng” thuốc lá điện tử bất hợp pháp trên thị trường chợ đen kém chất lượng thông qua mạng lưới tội phạm đang mang đến hàng ngàn tác động tiêu cực không lường được. Ông cũng khẳng định rằng, việc cấm thuốc lá điện tử không có nghĩa sản phẩm sẽ không tồn tại. Thay vì được quản lý kiểm soát chặt chẽ bởi chính phủ, thì những sản phẩm này sẽ bị biến tướng và luồn lách để đến tay người tiêu dùng bằng nhiều thủ đoạn, bất chấp tác hại với cộng đồng. Trong khi đó, người dùng cũng sẽ không vì cấm mà bỏ cuộc, thay vào đó họ sẵn sàng chi tiền cao và mua hàng lậu, miễn sao đáp ứng được nhu cầu.

Một cửa hàng công khai bán thuốc lá điện tử nhâp lậu, “núp bóng” quán cà phê tại mặt tiền Nguyễn Cư Trinh, Quận 1, TP.HCM
Một cửa hàng công khai bán thuốc lá điện tử nhâp lậu tại Quận 1, TP.HCM

Giải "bài toán" quản lý thuốc lá điện tử

Theo dự báo của WHO, vẫn sẽ có 1,1 tỷ người hút thuốc lá điếu trước 2025 và sẽ chỉ có 8% người cai hút thuốc. Do đó, việc công nhận các sản phẩm thuốc lá điện tử như một giải pháp giảm tác hại cho những người hút thuốc lá trưởng thành là điều cần được cân nhắc nghiêm túc. Đến nay, đã có hơn 60 nước cho phép lưu hành thuốc lá làm nóng, và một số nước lưu hành thuốc lá điện tử vì sự công nhận của cả các cơ quan y tế quốc gia và giới khoa học về tiềm năng giảm thiểu tác hại của hai dòng sản phẩm này.

Vì nhu cầu sử dụng những sản phẩm thuốc lá thế hệ mới là có thật nên việc cấm đoán có thể trở thành một thông tin “kích cầu” không mong muốn, từ đó làm cho tình hình buôn lậu ngày càng khó kiểm soát hơn. Trên thế giới, chính phủ của nhiều nước đã đưa ra chính sách quản lý nghiêm ngặt trên cơ sở phối hợp giữa các cơ quan ban ngành và cả doanh nghiệp để làm sao giải quyết những tác động ngoại ý của sản phẩm này mang lại, ví dụ khả năng thu hút giới trẻ hay kiểm soát hàm lượng nicotine cho phép.

Tại Anh, chính phủ đã chấp nhận những sản phẩm thuốc lá điện tử có chứa nicotine là biện pháp thay thế an toàn hơn so với việc hút thuốc lá điếu truyền thống, và đã triển khai thành công đối với cả hai nhóm đối tượng. Bằng nhiều biện pháp kết hợp, Anh đã thành công trong việc giúp những người đang hút thuốc lá điếu chuyển đổi đồng thời ngăn ngừa tình trạng thanh thiếu niên tiếp cận đến các sản phẩm mới này khi chưa đủ tuổi trưởng thành. Thông qua Cơ quan Quản lý thuốc và sản phẩm chăm sóc sức khỏe (MHRA), một hệ thống thông báo được thiết lập nhằm yêu cầu các nhà sản xuất đảm bảo về mức độ an toàn và chất lượng của bất kỳ sản phẩm nào có mặt trên thị trường. Anh cũng cấm bán các sản phẩm có chất THC (chất có trong cần sa – là nguyên nhân chủ yếu gây ra hàng chục ca tử vong và hàng loạt ca tổn thương phổi do hút thuốc lá điện tử có chứa chất này tại Mỹ trong thời gian qua). Những biện pháp quản lý này của Anh cũng phản ánh các quy định về mặt chính sách chung trong khối Liên minh châu Âu.

Trong khi đó, Nhật Bản áp dụng một hướng tiếp cận kết hợp đối với các quy định về thuốc lá thế hệ mới. Theo đó, thuốc lá làm nóng (TLLN) được nhận định là một sản phẩm thuốc lá vì nguyên liệu của chúng được làm từ cây thuốc lá, và được đặt dưới sự kiểm soát của Bộ Tài chính. Đồng thời, dù TLLN đã được đề cập trong Đạo luật Kinh doanh Thuốc lá nhưng khung pháp lý quy định danh mục sản phẩm này ít nghiêm ngặt hơn rất nhiều so với thuốc lá điếu đốt cháy (TLĐĐC), bao gồm cả về việc áp thuế, cảnh báo sức khỏe và hạn chế sử dụng. Chính sách này được đánh giá là nguyên nhân trực tiếp làm giảm mức tiêu thụ TLĐĐC ở quốc gia này.

Bên trong cửa hàng thuốc lá điện tử nhập lậu: Mẫu mã đa dạng được bày bán công khai, hầu hết người mua là thanh thiếu niên
Bên trong cửa hàng thuốc lá điện tử nhập lậu: Mẫu mã đa dạng được bày bán công khai, hầu hết người mua là thanh thiếu niên

Với Việt Nam, định hướng từ chính phủ đã có từ gần 4 năm qua và trước sự thao túng, méo mó thị trường bởi nạn buôn lậu, rất cần một chính sách quản lý phù hợp với sản phẩm thuốc lá thế hệ mới. Những kinh nghiệm quản lý từ Anh hay Nhật Bản có thể được xem xét để ngăn chặn tình trạng buôn lậu, bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đồng thời tránh thất thu một khoản lớn cho ngân sách nhà nước.

Bạn thấy bài viết này thế nào?
Kém Bình thường ★ ★ Hứa hẹn ★★★ Tốt ★★★★ Rất tốt ★★★★★
Bài viết cùng chủ đề: Buôn lậu

Có thể bạn quan tâm

Tin mới nhất

Nóng: Chuyển vụ Mailystyle sang công an để điều tra

Nóng: Chuyển vụ Mailystyle sang công an để điều tra

Vụ việc vi phạm ở kho hàng Mailystyle là điển hình trong lĩnh vực thương mại điện tử, tính chất phức tạp, số lượng hàng hóa vi phạm giá trị lớn.
Sóc Trăng: Tiêu hủy 12.000 bao thuốc lá điếu nhập lậu

Sóc Trăng: Tiêu hủy 12.000 bao thuốc lá điếu nhập lậu

Số hàng hóa vi phạm được tiêu hủy gồm 12.000 bao thuốc lá điếu nhập lậu có nhãn hiệu Jet, Hero và Scott.
TP. Cần Thơ: Lực lượng Quản lý thị trường xử lý trên 140 vụ vi phạm hành chính

TP. Cần Thơ: Lực lượng Quản lý thị trường xử lý trên 140 vụ vi phạm hành chính

Trong quý I/2024, Cục Quản lý thị trường TP. Cần Thơ kiểm tra 194 vụ, xử lý 141 vụ vi phạm hành chính, thu nộp ngân sách trên 1,6 tỷ đồng.
Cục Quản lý thị trường tỉnh Bến Tre xử lý gần 190 vụ vi phạm trong quý I/2024

Cục Quản lý thị trường tỉnh Bến Tre xử lý gần 190 vụ vi phạm trong quý I/2024

Trong quý I/2024, Cục Quản lý thị trường tỉnh Bến Tre đã phát hiện và xử lý gần 190 vụ vi phạm, thu nộp ngân sách hơn 1,8 tỷ đồng.
TP. Cần Thơ: Không để đứt gãy nguồn cung xăng dầu trong giai đoạn xuất hoá đơn điện tử

TP. Cần Thơ: Không để đứt gãy nguồn cung xăng dầu trong giai đoạn xuất hoá đơn điện tử

Sở Công Thương TP. Cần Thơ và Cục Quản lý thị trường đã có buổi làm việc với 3 doanh nghiệp cung cấp xăng dầu trên địa bàn thành phố.

Tin cùng chuyên mục

Quảng Ninh: Phát hiện hàng chục cơ sở kinh doanh vàng vi phạm

Quảng Ninh: Phát hiện hàng chục cơ sở kinh doanh vàng vi phạm

Trong hơn 1 tháng, Cục Quản lý thị trường tỉnh Quảng Ninh đã phát hiện hàng chục cơ sở kinh doanh vàng vi phạm về nhãn hàng hóa và niêm yết giá không rõ ràng.
Đắk Lắk: Xử phạt 2 cơ sở kinh doanh hàng hóa giả mạo nhãn hiệu trên không gian mạng

Đắk Lắk: Xử phạt 2 cơ sở kinh doanh hàng hóa giả mạo nhãn hiệu trên không gian mạng

Hai cơ sở kinh doanh trên địa bàn TP. Buôn Ma Thuột vừa bị Cục Quản lý thị trường Đắk Lắk xử phạt về hành vi bày bán hàng hóa giả mạo nhãn hiệu.
Quản lý thị trường tỉnh Kiên Giang thu nộp ngân sách gần 3 tỷ đồng trong quý I/2024

Quản lý thị trường tỉnh Kiên Giang thu nộp ngân sách gần 3 tỷ đồng trong quý I/2024

Trong quý I/2024, Cục Quản lý thị trường tỉnh Kiên Giang đã kiểm tra 232 vụ, phát hiện và xử lý 92 vụ vi phạm hành chính, thu nộp ngân sách gần 3 tỷ đồng.
Quảng Bình: Công ty Ngân Hà bị tịch thu máy phát điện trị giá 1,2 tỷ đồng

Quảng Bình: Công ty Ngân Hà bị tịch thu máy phát điện trị giá 1,2 tỷ đồng

Ngày 26/3, Cục Quản lý thị trường Quảng Bình vừa ra quyết định xử phạt, tịch thu 01 máy phát điện nhập lậu của Công ty Ngân Hà.
Đồng Nai: Tổng kiểm tra hơn 40 cửa hàng xăng dầu trên địa bàn

Đồng Nai: Tổng kiểm tra hơn 40 cửa hàng xăng dầu trên địa bàn

Cục Quản lý thị trường tỉnh Đồng Nai đã lên kế hoạch kiểm tra 42 cửa hàng xăng dầu trên địa bàn, thời gian từ tháng 4 đến giữa tháng 11/2024.
Quảng Ninh: Kinh doanh bánh kẹo không rõ nguồn gốc, một công ty bị phạt 70 triệu đồng

Quảng Ninh: Kinh doanh bánh kẹo không rõ nguồn gốc, một công ty bị phạt 70 triệu đồng

Cục Quản lý thị trường tỉnh Quảng Ninh vừa xử phạt 70 triệu đồng đối một công ty kinh doanh bánh kẹo không rõ nguồn gốc xuất xứ.
TP. Hồ Chí Minh: Giám sát tiêu hủy gần 42.000 sản phẩm vi phạm

TP. Hồ Chí Minh: Giám sát tiêu hủy gần 42.000 sản phẩm vi phạm

Số hàng hoá mà Quản lý thị trường TP. Hồ Chí Minh tiêu huỷ gồm gần 42.000 sản phẩm, trị giá khoảng 1,4 tỷ đồng thuộc 30 quyết định xử phạt hành chính.
Lạng Sơn: Tịch thu hàng nghìn sản phẩm nhập lậu

Lạng Sơn: Tịch thu hàng nghìn sản phẩm nhập lậu

Đội Quản lý thị trường số 6, Cục Quản lý thị trường tỉnh Lạng Sơn vừa quyết định tịch thu 1.700 sản phẩm được sản xuất ngoài Việt Nam không có hóa đơn, chứng từ
Đồng Tháp: Phát hiện 4.500 sản phẩm phân bón vi phạm về nhãn hàng hóa

Đồng Tháp: Phát hiện 4.500 sản phẩm phân bón vi phạm về nhãn hàng hóa

Ngày 22/3, Cục Quản lý thị trường Đồng Tháp vừa phát hiện 4.500 sản phẩm phân bón vi phạm nhãn hàng hóa, đăng ký sản xuất là Công ty CP phân bón Quốc tế Âu Việt
Bắc Giang: Quản lý thị trường sắp đồng loạt kiểm tra 37 tổ chức kinh doanh xăng dầu

Bắc Giang: Quản lý thị trường sắp đồng loạt kiểm tra 37 tổ chức kinh doanh xăng dầu

Cục Quản lý thị trường tỉnh Bắc Giang sẽ tiến hành kiểm tra công tác chấp hành pháp luật đối với 37 tổ chức kinh doanh mua bán xăng dầu.
Lào Cai: Tăng cường công tác quản lý thuốc bảo vệ thực vật

Lào Cai: Tăng cường công tác quản lý thuốc bảo vệ thực vật

Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai vừa ký văn bản chỉ đạo ngành chức năng và các địa phương tăng cường công tác quản lý thuốc bảo vệ thực vật trên địa bàn.
Bình Định: Tiêu hủy gần 10.000 bao thuốc lá nhập lậu

Bình Định: Tiêu hủy gần 10.000 bao thuốc lá nhập lậu

Ngày 21/3, thông tin từ Tổng cục Quản lý thị trường, Hội đồng tiêu hủy tỉnh Bình Định tổ chức tiêu hủy gần 10.000 bao thuốc lá điếu vi phạm, nhập lậu.
Long An: Tạm giữ hơn 5 tấn đường cát, nghi nhập lậu

Long An: Tạm giữ hơn 5 tấn đường cát, nghi nhập lậu

Đội Quản lý thị trường số 1, Cục Quản lý thị trường tỉnh Long An đang tạm giữ 104 bao đường cát (5,2 tấn) không có hoá đơn, chứng từ, nghi nhập lậu.
Long An: Tình hình buôn lậu, gian lận thương mại vẫn diễn biến phức tạp

Long An: Tình hình buôn lậu, gian lận thương mại vẫn diễn biến phức tạp

Ông Nguyễn Văn Út, Chủ tịch UBND tỉnh Long An, Trưởng Ban chỉ đạo 389 nhận xét, tình hình buôn lậu, gian lận thương mại vẫn diễn biến phức tạp trên địa bàn.
Quảng Bình: Tiêu huỷ tang vật vi phạm giả mạo các nhãn hiệu thời trang nổi tiếng

Quảng Bình: Tiêu huỷ tang vật vi phạm giả mạo các nhãn hiệu thời trang nổi tiếng

Lực lượng Quản lý thị trường Quảng Bình đã tổ chức tiêu huỷ tang vật vi phạm hành chính 850 cái mũ lưỡi trai và mũ rộng vành giả mạo các nhãn hiệu nổi tiếng
Tuyên Quang: Tiêu hủy 1.385 kg mỡ lợn không rõ nguồn gốc

Tuyên Quang: Tiêu hủy 1.385 kg mỡ lợn không rõ nguồn gốc

Mới đây, Cục Quản lý thị trường tỉnh Tuyên Quang tổ chức tiêu hủy 1.385kg mỡ lợn, lô hàng hóa không rõ nguồn gốc xuất xứ, trị giá gần 50 triệu đồng.
TP. Hồ Chí Minh: Thu giữ gần 800 hộp mỹ phẩm, nước hoa nghi giả mạo nhãn hiệu

TP. Hồ Chí Minh: Thu giữ gần 800 hộp mỹ phẩm, nước hoa nghi giả mạo nhãn hiệu

Cục Quản lý thị trường TP. Hồ Chí Minh đã phát hiện và thu giữ gần 800 sản phẩm là mỹ phẩm, nước hoa không có hoá đơn chứng từ, nghi giả mạo.
Phú Yên: Tạm giữ 2.500 sản phẩm bánh kẹo không có hóa đơn, chứng từ hợp pháp

Phú Yên: Tạm giữ 2.500 sản phẩm bánh kẹo không có hóa đơn, chứng từ hợp pháp

Ngày 20/3, Tổng cục Quản lý thị trường thông tin, Cục Quản lý thị trường tỉnh Phú Yên hợp kiểm tra, tạm giữ 2.500 sản phẩm bánh kẹo ngoại nhập trái phép.
Hàng loạt doanh nghiệp kinh doanh gas khu vực miền Trung bức xúc với vấn nạn "cắt tai mài vỏ"

Hàng loạt doanh nghiệp kinh doanh gas khu vực miền Trung bức xúc với vấn nạn "cắt tai mài vỏ"

Các doanh nghiệp bức xúc khi phát hiện vỏ bình gas mang thương hiệu của mình đang tập kết trái phép tại một số nhà kho trên địa bàn tỉnh Bình Định.
Thái Nguyên: Tiêu hủy lô hàng hóa vi phạm trị giá gần 940 triệu đồng

Thái Nguyên: Tiêu hủy lô hàng hóa vi phạm trị giá gần 940 triệu đồng

Cục Quản lý thị trường tỉnh Thái Nguyên tổ chức tiêu hủy tài sản là tang vật, phương tiện vi phạm hành chính bị tịch thu với tổng trị giá gần 940 triệu đồng.
Xem thêm
Mobile VerionPhiên bản di động