Tính đến hết năm 2019, tổng số đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc chiếm tỷ lệ 32,2% (15.773.928 người) lực lượng lao động trong độ tuổi; số người tham gia BHXH tự nguyện năm 2019 là 573.943 người, tăng hơn 2 lần so với năm 2018 và đạt tỷ lệ 1,2% lực lượng lao động trong độ tuổi. Theo đánh giá, số người tham gia BHXH năm sau luôn tăng cao hơn so với năm trước, trong đó năm 2019 tăng gần 1.042 nghìn người so với năm 2018; trong khi số tăng của năm 2018 so với năm 2017 là gần 912 nghìn người.
Tương ứng với số phát triển đối tượng, số thu BHXH, BHXH tự nguyện liên tục tăng, năm 2019 là 262.765.794 triệu đồng, tăng 10,1% so với năm 2018. Ngoài ra, trong năm 2019, BHXH Việt Nam đã nỗ lực thu hồi nợ, giảm 287 tỷ đồng số nợ của nhóm khó thu (nợ từ 5 năm trở lên). Số nợ BHXH thất nghiệp năm 2019 cũng giảm 105 tỷ đồng, chỉ còn bằng 64,3% so với số nợ năm 2018.
Cần linh hoạt hơn trong thực hiện triển khai chính sách để hướng tới mục tiêu bao phủ toàn dân |
Trong quá trình thực hiện chính sách BHXH, dấu ấn đáng kể cần được nhấn mạnh là công tác ứng dụng công nghệ thông tin, hiện đại hóa bộ máy tổ chức thực hiện của cơ quan BHXH. Giao dịch điện tử gần như được thực hiện hầu khắp các hoạt động nghiệp vụ BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT), được người dân đón nhận; đến nay đã có hơn 445 nghìn đơn vị đăng ký tham gia giao dịch điện tử với cơ quan BHXH; năm 2019 có hơn 62 triệu hồ sơ giao dịch điện tử. Việc chia sẻ thông tin, kết nối dữ liệu giữa cơ quan BHXH và các cơ quan khác cũng được đẩy mạnh.
Bên cạnh đó, tổng số dư nợ đầu tư quỹ BHXH, BHXH thất nghiệp, BHYT lũy kế đến cuối năm 2019 tăng 11,75% so với cùng kỳ năm 2018. Các hình thức đầu tư chủ yếu là mua trái phiếu Chính phủ (chiếm 86,5% tổng số dư đầu tư quỹ), gửi tiền, mua trái phiếu, chứng chỉ tiền gửi tại các ngân hàng thương mại có chất lượng, hoạt động lành mạnh (chiếm 13,5%). Số tiền sinh lời từ hoạt động đầu tư quỹ năm 2019 vượt 10% so với kế hoạch; tỷ lệ tiền lãi thu được tính trên số dư nợ đầu tư bình quân đạt 5,8%/năm.
BHXH toàn dân là một định hướng lớn, để thực hiện được mục tiêu này là cả một quá trình dài, bắt đầu bằng việc kiên trì mục tiêu phát triển, mở rộng diện bao phủ BHXH từ hôm nay. Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội TS. Bùi Sỹ Lợi đánh giá, những kết quả đạt được trong giai đoạn vừa qua rất đáng ghi nhận, là nền tảng để hướng tới mở rộng diện bao phủ trong giai đoạn tiếp theo.
Tuy nhiên, ông Bùi Sỹ Lợi cho rằng, quá trình triển khai Luật BHXH đến nay còn một số nội dung chưa được thực hiện triệt để. Trong đó, chưa thể thực hiện việc xử lý nợ BHXH, BHYT kéo dài của các doanh nghiệp đã ngừng hoạt động, giải thể, phá sản hoặc chủ sử dụng lao động bỏ trốn. Công tác tổ chức thực hiện, đạt được nhiều dấu ấn nhưng chưa thực sự phát huy hết tiềm năng, nhất là trong phát triển mở rộng đối tượng; với BHXH bắt buộc còn tình trạng doanh nghiệp chưa tham gia, tham gia chưa đầy đủ; số tham gia BHXH tự nguyện còn hạn chế, chưa bảo đảm tính bền vững.
Mặt khác, xét về giá trị tuyệt đối thì số thu có tăng, tuy nhiên tiền lương bình quân làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc chỉ tăng 5,2%, tương đương với mức điều chỉnh lương cơ sở, lương tối thiểu vùng so với năm 2018; mức lương bình quân làm căn cứ đóng BHTN chỉ tăng 4,62%; mức lương bình quân làm căn cứ đóng BHXH tự nguyện là 1.689.740 đồng, bằng 95% so với năm 2018. Nợ đọng BHXH, BHYT với các nhóm doanh nghiệp ngoài quốc doanh, doanh nghiệp có vốn nước ngoài lại có xu hướng tăng lên...
Ông Bùi Sỹ Lợi nhấn mạnh, đích đến BHXH toàn dân còn khá xa, hiện mới chỉ khoảng 32% lực lượng lao động tham gia BHXH. Vì vậy, công tác xây dựng, hoàn thiện chính sách và tổ chức thực hiện phải hướng tới mục tiêu phát triển bền vững, cả về số lượng và chất lượng; cụ thể là tăng trưởng về số tham gia và duy trì sự tham gia dài hạn để đủ điều kiện nhận lương hưu, từ đó tiến dần đến mục tiêu cao hơn là có thể sống tốt bằng lương hưu. “Cơ quan BHXH cần có các giải pháp tổng thể, bảo đảm thực hiện các mục tiêu này hiệu quả, mục đích cuối cùng là bảo đảm quyền lợi của người dân, nâng cao niềm tin của người dân với chính sách, pháp luật của Nhà nước” - ông Lợi khuyến nghị.