Chính quyền tại đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt: Đề xuất 3 phương án

Ảnh minh họa

Phương án 1 và 2 tại Dự thảo Luật ban đầu do Chính phủ trình, phương án thứ 3 do Ủy ban Pháp luật của Quốc hội đề xuất sau khi tiếp thu ý kiến thảo luận tại Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XIV và những ý kiến khác.

Phương án 1 nếu được lựa chọn mô hình chính quyền ĐVHCKTĐB sẽ thực hiện thiết chế Trưởng ĐVHCKTĐB, không có HĐND và UBND.

Phương án này được cho là bộ máy chính quyền sẽ tinh gọn, tập trung, năng động, linh hoạt… Tuy nhiên, chưa bảo đảm được quyền đại diện của nhân dân, nguyên tắc nhân dân lập ra chính quyền, cơ quan quyền lực bầu cơ quan hành chính. Vì vậy, có thể dẫn đến việc lạm quyền. Nhiều ý kiến từ Ủy ban Pháp luật của Quốc hội còn băn khoăn về tính hợp hiến của phương án 1 vì Luật Tổ chức chính quyền địa phương đã được thông qua, trong đó, quy định cấp chính quyền địa phương có HĐND và UBND bao gồm cả ĐVHCKTĐB do Quốc hội thành lập.

Theo phương án 2, nếu được lựa chọn, chính quyền ĐVHCKTĐB vẫn gồm có HĐND và UBND. Phương án này được cho là phù hợp với Hiến pháp, thống nhất với Luật Tổ chức chính quyền địa phương, nhất quán về tổ chức của hệ thống bộ máy chính quyền địa phương... Dù vậy, phương án 2 lại chưa thực sự có sự đổi mới, cải cách mang tính đột phá, chưa đáp ứng được yêu cầu xây dựng bộ máy chính quyền ĐVHCKTĐB tinh gọn, chuyên nghiệp...

Phương án thứ 3 do Ủy ban Pháp luật của Quốc hội đề xuất kết hợp ưu điểm, khắc phục nhược điểm của phương án 1 và 2. Theo đó, chính quyền ĐVHCKTĐB gồm có HĐND (Hội đồng đặc khu) và UBND (Ủy ban đặc khu). Tuy nhiên, Hội đồng đặc khu và Ủy ban đặc khu chỉ quyết định một số vấn đề quan trọng, mang tính định hướng lớn, còn lại tập trung phân cấp, phân quyền quản lý, điều hành cho Chủ tịch Ủy ban đặc khu. Ủy ban Pháp luật cho rằng, phương án này bảo đảm hợp hiến, phù hợp đặc điểm của ĐVHCKTĐB, thể hiện chính quyền gần dân, sát dân, phát huy quyền làm chủ, quyền giám sát của nhân dân, phát huy vai trò và trách nhiệm giải trình của người đứng đầu cơ quan hành chính của ĐVHCKTĐB.

Đồng tình với phương án 3 do Ủy ban Pháp luật đề xuất, song ông Hà Ngọc Chiến - Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội - nhấn mạnh, việc tổ chức Hội đồng đặc khu và Ủy ban đặc khu tại ĐVHCKTĐB cần thật tinh gọn, tăng thẩm quyền cho Chủ tịch Ủy ban đặc khu, đi đôi với giám sát.

Dự thảo Luật ĐVHCKTĐB dự kiến được thông qua trong năm 2018, áp dụng cho 3 ĐVHCKTĐB gồm: Vân Đồn (Quảng Ninh), Bắc Vân Phong (Khánh Hòa) và Phú Quốc (Kiên Giang).