Chính quyền ‘đổi số, lên mây’ khắp toàn cầu, Việt Nam làm gì tránh tụt hậu?

Chuyển đổi số trong chính quyền địa phương không chỉ là một xu hướng công nghệ mà còn là một sự thay đổi chiến lược trong quản lý công, nhằm cải thiện tính minh bạch, hiệu quả, và khả năng phục vụ công dân trong một thế giới ngày càng số hóa.

Các chính phủ trên toàn cầu đang đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ để thay đổi cách thức họ cung cấp dịch vụ công, từ việc triển khai nền tảng số, áp dụng AI, đến việc xây dựng các thành phố thông minh. Chuyển đổi số không chỉ giúp cải thiện công việc hành chính mà còn góp phần xây dựng một xã hội thông minh và bền vững hơn.

Ứng dụng công nghệ vào dịch vụ công

Việc áp dụng công nghệ vào dịch vụ công là một trong những thay đổi quan trọng trong chuyển đổi số. Các nền tảng trực tuyến không chỉ giúp công dân dễ dàng tiếp cận các dịch vụ hành chính mà còn giảm thiểu thủ tục giấy tờ, tiết kiệm thời gian và chi phí cho chính quyền.

Ví dụ, thành phố Singapore đã triển khai một cổng dịch vụ công trực tuyến SingPass giúp công dân hoàn tất thủ tục hành chính một cách nhanh chóng, tiết kiệm thời gian. Thành phố này cung cấp hơn 70 dịch vụ trực tuyến, từ việc xin giấy phép kinh doanh cho đến đăng ký hồ sơ công dân. Điều này giúp giảm thiểu việc phải đến tận nơi, tiết kiệm chi phí và làm tăng tính hiệu quả trong công tác quản lý hành chính.

Singapore cung cấp hơn 70 dịch vụ trực tuyến, từ việc xin giấy phép kinh doanh cho đến đăng ký hồ sơ công dân. Ảnh minh họa

Tương tự, các thành phố như thành phố Barcelona ở Tây Ban Nha và Tallinn - thủ đô Estonia, quốc gia nằm ở Bắc Âu, đã triển khai các hệ thống dịch vụ công trực tuyến giúp công dân thực hiện các thủ tục hành chính như đăng ký cư trú, cấp chứng nhận và yêu cầu dịch vụ mà không phải xếp hàng hay đến các cơ quan chính quyền.

​Theo Báo cáo khảo sát Chính phủ điện tử (E-Government Development Index – EGDI) năm 2020 của Liên hợp quốc, khoảng 60% các chính phủ quốc gia đã triển khai các dịch vụ công trực tuyến cơ bản, cho thấy xu hướng này đang ngày càng trở nên phổ biến và quan trọng.

Chính phủ điện tử và Chính phủ mở

Chính phủ điện tử và Chính phủ mở là hai xu hướng chính trong chuyển đổi số. Chính phủ điện tử chủ yếu tập trung vào việc cung cấp dịch vụ công trực tuyến, tạo điều kiện thuận lợi cho công dân trong việc tiếp cận các dịch vụ mà không cần đến trực tiếp các cơ quan hành chính. Trong khi đó, Chính phủ mở chủ yếu liên quan đến việc công khai và chia sẻ dữ liệu công để tăng cường tính minh bạch và giảm thiểu tham nhũng.

​Một ví dụ điển hình là chính phủ Canada đã triển khai các cổng thông tin mở, như Open Government Portal, nhằm cung cấp dữ liệu công khai cho công dân, doanh nghiệp và tổ chức. Những cổng này giúp truy cập thông tin phục vụ nghiên cứu, sáng tạo và phát triển sản phẩm mới, đồng thời tăng cường sự tham gia của công dân và nâng cao minh bạch trong quản lý công.

Theo nghiên cứu của Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế (OECD), việc triển khai chính phủ điện tử và mở rộng thông tin công khai đã giúp nâng cao sự tham gia của công dân vào việc giám sát các quyết định của chính quyền, đồng thời tăng cường niềm tin của người dân vào chính phủ.

Sử dụng Big Data và phân tích dữ liệu

Dữ liệu lớn (Big Data) và phân tích dữ liệu là một trong những công cụ mạnh mẽ giúp các chính quyền địa phương đưa ra các quyết định chính sách chính xác hơn. Sử dụng Big Data giúp các cơ quan nhà nước nắm bắt được xu hướng và nhu cầu của công dân, tối ưu hóa việc phân bổ nguồn lực và phát triển các dịch vụ công một cách hiệu quả.

Thành phố New York là một ví dụ điển hình trong việc ứng dụng Big Data để giải quyết các vấn đề xã hội. Thành phố này sử dụng dữ liệu lớn để phân tích các mẫu tội phạm và phát triển các chiến lược an ninh hợp lý, qua. Đồng thời, các thành phố khác như London và Paris cũng sử dụng phân tích dữ liệu để cải thiện hệ thống giao thông và giảm tắc nghẽn, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống cho công dân.

Theo một báo cáo của McKinsey (2021), các thành phố sử dụng Big Data để phân tích và dự đoán xu hướng xã hội có thể giảm chi phí vận hành lên đến 25%. Điều này cho thấy tiềm năng rất lớn của công nghệ này trong việc cải thiện hiệu quả của các chính quyền địa phương.

Công nghệ AI và tự động hóa

Trí tuệ nhân tạo (AI) và tự động hóa đã và đang được áp dụng rộng rãi để cải thiện dịch vụ công và tối ưu hóa các quy trình hành chính. AI có thể giúp giải quyết các yêu cầu của công dân một cách nhanh chóng và chính xác, giảm thiểu sự phụ thuộc vào nhân viên hành chính và giúp chính quyền tiết kiệm chi phí.

Thành phố Tokyo (Nhật Bản) đã tiên phong trong việc ứng dụng AI vào quản lý công, nhằm nâng cao hiệu quả và chất lượng dịch vụ hành chính công. Cụ thể, từ tháng 8/2023, chính quyền Tokyo bắt đầu sử dụng ChatGPT, một công cụ chatbot AI, để soạn thảo văn bản và thực hiện các công việc văn thư tại tất cả các văn phòng của tòa thị chính.

Thống đốc Tokyo, bà Yuriko Koike tin rằng, việc ứng dụng ChatGPT có thể thay đổi đáng kể cách thức quản lý hành chính công và giúp quản lý thành phố hiệu quả hơn bằng cách đánh giá các khía cạnh tích cực và tiêu cực của AI. Ngoài ra, Chính phủ Nhật Bản cũng đang xem xét việc sử dụng ChatGPT trong các công việc liên quan đến thủ tục hành chính công, đánh giá và phân tích. Microsoft sẽ cung cấp công nghệ nền tảng cho Chính phủ Nhật Bản trong việc triển khai AI này.

​Theo một báo cáo của Gartner năm 2018, dự báo đến năm 2020, 25% các hoạt động dịch vụ khách hàng sẽ sử dụng chatbot, cho thấy sự quan tâm và đầu tư vào công nghệ này trong lĩnh vực dịch vụ công. Điều này cho thấy rằng, AI đang ngày càng trở thành một phần không thể thiếu trong chiến lược chuyển đổi số của chính quyền địa phương.

Thành phố thông minh (Smart Cities)

Chuyển đổi số tại các chính quyền địa phương còn đóng góp vào việc xây dựng các thành phố thông minh (smart cities). Các thành phố này sử dụng công nghệ để kết nối các hệ thống cơ sở hạ tầng và dịch vụ công, tạo ra một môi trường sống thông minh, tối ưu hóa tài nguyên và giảm thiểu tác động môi trường.

Thành phố Barcelona (Tây Ban Nha) là một trong những thành phố tiên tiến trong việc triển khai các công nghệ IoT (Internet of Things) để quản lý các dịch vụ công như chiếu sáng công cộng, giao thông, và thu gom rác thải. Điều này giúp cải thiện hiệu quả hoạt động của các dịch vụ này và giảm chi phí cho chính quyền, đồng thời nâng cao chất lượng sống của người dân.

Theo báo cáo của IDC (2021), chi tiêu toàn cầu cho Internet vạn vật (IoT) dự kiến sẽ đạt 1,2 nghìn tỷ USD vào năm 2025, với tốc độ tăng trưởng hàng năm là 11,4% từ năm 2021 - 2025. Sự tăng trưởng trong lĩnh vực IoT góp phần quan trọng vào sự phát triển của các thành phố thông minh trong quá trình chuyển đổi số.

Bảo mật và An ninh mạng

Bảo mật và an ninh mạng là yếu tố quan trọng không thể thiếu trong chuyển đổi số, nhất là khi các dịch vụ công trực tuyến và dữ liệu cá nhân của công dân ngày càng gia tăng. Các chính quyền địa phương cần phải đầu tư mạnh vào bảo mật và các biện pháp bảo vệ dữ liệu công dân để đảm bảo an toàn trong các giao dịch trực tuyến.

Dubai và Singapore là hai thành phố tiên tiến trong việc bảo mật dữ liệu công dân. Dubai đã triển khai công nghệ blockchain trong việc quản lý tài liệu công để đảm bảo tính minh bạch và an toàn thông tin. Trong khi đó, Singapore đã xây dựng một hệ thống bảo mật mạnh mẽ (ví dụ hệ thống MyInfo), giúp bảo vệ dữ liệu công dân và các giao dịch trực tuyến trong hệ thống chính quyền.