Cần xây dựng và ban hành tiêu chuẩn Việt Nam về xỉ gang thép làm nguyên liệu

Nhu cầu phụ gia trong xi măng rất lớn

Tại hội thảo, TS. Nguyễn Quang Cung - Chủ tịch Hiệp hội Xi măng Việt Nam - cho biết, thời gian tới nhu cầu xỉ lò cao cho sản xuất xi măng có thể đạt tới 20 triệu tấn - đây là sản phẩm làm nguyên liệu quan trọng trong sản xuất xi măng. Trong khi đó, sản phẩm xỉ trong ngành sản xuất thép lại chỉ được coi là sản phẩm phụ. Vì vậy, ngành sản xuất xi măng có thể tận dụng sản phẩm này vừa tiết kiệm tài nguyên, vừa bảo vệ môi trường và nâng cao hiệu quả kinh tế.

Cũng theo ông Cung, tính đến hết tháng 9, ngành xi măng Việt Nam có 82 dây chuyền sản xuất bằng công nghệ lò quay phương pháp khô. Tổng công suất thiết kế là 99 triệu tấn xi măng. Phụ gia xi măng gồm thạch cao khoảng 5%, còn lại 25% gồm các loại puzơlan, tro nhiệt điện, đá vôi, đá bazan, xỉ hạt lò cao. Tro bay nhiệt điện có thể sử dụng làm nguyên liệu, phụ gia sản xuất xi măng và phụ gia bê tông.

Đặc biệt, nhu cầu sản xuất xi măng có chứa phụ gia ngày càng cao. Trước đây, nhiều nước trên thế giới lựa chọn tỷ lệ sản xuất xi măng khoảng 50% xi măng không phụ gia và 50% xi măng có pha phụ gia. Tuy nhiên, ngày nay tất cả các nước đều chuyển sang sản xuất xi măng có chứa chất phụ gia.

Đối với Việt Nam, xi măng có chứa phụ gia đóng vai trò chủ đạo. Một trong những phụ gia chủ yếu là xỉ lò cao. Ngoài ra, phụ gia còn có puzơlan, đá vôi, tro, xỉ nhiệt điện.

Phát biểu tại hội thảo, ông Nguyễn Văn Sưa - Phó Chủ tịch VSA cho biết: “Khối lượng xỉ của công nghiệp gang thép năm 2018 có thể đạt 4,23 triệu tấn và dự kiến đạt 7,1 triệu tấn năm 2020. Việc xử lý và sử dụng xỉ luyện gang và luyện thép mang lại nhiều lợi ích kinh tế và môi trường và có đóng góp to lớn cho sự phát triển bền vững”.

Cần có giá xỉ phù hợp và chất lượng

Tiến sĩ Mai Văn Thanh - đại diện Công ty Tập đoàn Hòa Phát cho biết, tiêu hao năng lượng trong việc nghiền xỉ lò cao là 42 - 43 kWh/tấn, trong khi nghiền xi măng phụ gia với các vật liệu mềm hơn chỉ khoảng 28 kWh. “Điều này cho thấy xỉ lò cao rất khó nghiền. Thậm chí, đối với loại xỉ làm nguội chậm còn không nghiền được”. Vậy, cùng một máy nghiền dùng để nghiền xỉ, nếu mang ra để nghiền xỉ thì công suất suất giảm xuống còn 70 - 75%.

Về vấn đề thẩm mỹ của xi măng, ông Thanh đánh giá, từ xưa tới nay, trong tâm trí người tiêu dùng luôn quan niệm xi măng phải có màu đen, trong khi xi măng sử dụng xỉ lò cao lại có màu trắng. Do đó, mặc dù xỉ lò cao được đánh giá là phụ gia tốt trong sản xuất xi măng nhưng lại chỉ được pha từ khoảng 10 - 15%. Nhiều nhà máy sử dụng thêm đá đen để tạo màu cho xi măng, không được như phụ gia bằng xỉ từ thép.

Đại diện Công ty TNHH MTV Thép Miền Nam - VNSTEEL - một công ty thép sử dụng công nghệ hiện đại, khép kín, được nhập khẩu đồng bộ từ Tập đoàn Dainieli (Ý) và đã cho ra thị trường những sản phẩm nằm trong Top đầu về chất lượng, ông Nguyễn Thanh Thịnh - Phó Quản đốc phân xưởng sản xuất - cho biết: Đối với Công ty Thép Miền Nam luôn xác định, sản phẩm xỉ thu hồi phải là sản phẩm tốt sạch, vì vậy, ngay từ khâu đầu chế biến phế liệu rất quan trọng. Đối với công ty, phế liệu nhập khẩu phải được tách kim loại màu, loại bỏ tạp chất, xử lý sạch…, cắt nhỏ gọn đưa vào khu xử lý riêng. Ngay từ khâu đầu chuẩn bị phải chỉn chu, sạch sẽ, loại bỏ hết tạp chất… Từ đó không chỉ cho ra đời một sản phẩm thép chất lượng mà đối với xỉ thải sẽ phải là một sản phẩm sạch, không bị ảnh hưởng tạp chất, kim loại... Vì vậy, khi xỉ được quay vòng phục vụ làm phụ gia hay làm đường… sẽ hoàn toàn yên tâm về chất lượng.

Đối với sản xuất xi măng, nhu cầu phụ gia là rất lớn, trong khi đó, xỉ trong sản xuất gang thép ở Việt Nam theo đề cập trên cũng rất lớn. Để nâng cao hiệu quả kinh tế, tại hội thảo, đa số các ý kiến đều đồng quan điểm kiến nghị: Cần có những nghiên cứu, tập trung vào việc tính toán, lựa chọn phụ gia hóa học tương thích nhằm cải thiện chất lượng bê tông.

Ngoài ra, để giải quyết vấn đề xỉ lò cao cứng, khó nghiền, ông Cung cho rằng, nếu quá trình làm lạnh xỉ nóng chảy thành xỉ hạt càng nhanh thì tạo xỉ hạt càng nhỏ, hoạt tính xi măng của xỉ hạt càng tốt và càng dễ nghiền. Chi phí nghiền xỉ cao hơn nghiền clinker và phụ gia vì vậy cần có giá xỉ hợp lý thì việc sử dụng xỉ mới có hiệu quả.

Tại hội thảo, nhiều ý kiến đề nghị VSA nên có kiến nghị xây dựng và ban hành Tiêu chuẩn Việt Nam về xỉ thép để người tiêu dùng nắm rõ và dễ sử dụng.

Ông Sưa cũng cho rằng, về vấn đề nhận thức của người tiêu dùng đối với xi măng sử dụng xỉ làm nguyên liệu, cần phải có chiến dịch truyền thông để người dân hiểu hơn về tác dụng của xi măng có sử dụng xỉ lò cao làm nguyên liệu.