Cần tạo cơ chế để kinh tế tập thể, HTX phi nông nghiệp bứt phá

Sáng nay (30/9), tại Hà Nội, Liên minh HTX Việt Nam tổ chức Hội nghị toàn quốc Tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết số 13 – NQ/TW ngày 18/2/2002 về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả KTTT, HTX trong lĩnh vực phi nông nghiệp. Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ tham dự và phát biểu tại Hội nghị.

Báo cáo của Liên minh HTX Việt Nam cho thấy, KTTT, HTX trong lĩnh vực phi nông nghiệp tiếp tục phát triển về số lượng, qui mô, chất lượng và hiệu quả hoạt động; số lượng THT, HTX và liên hiệp HTX tăng khá ở các địa phương, chiếm tỷ trọng 39% tổng số HTX trong nền kinh tế. Tính đến cuối năm 2018, cả nước có 64.081 tổ hợp tác, 8.744 HTX, 21 Liên minh HTX phi nông nghiệp, tăng hơn 2 lần năm 2003.

Ông Nguyễn Văn Thịnh - Phó Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam - cho hay, các loại hình HTX phi nông nghiệp đều phát triển phát triển, tổ chức sản xuất, kinh doanh đa dạng ngành nghề, quản trị linh hoạt và từng bước hiện đại; sản xuất, kinh doanh chủ yếu tập trung; số lượng thành viên được mở rộng. Đến cuối năm 2018, số thành viên HTX phi nông nghiệp đạt 3,1 triệu người, tăng 3 lần so với năm 2003 và chiếm 44,3% tổng số thành viên của khu vực HTX. Cuối năm 2018 có 1,7 triệu lao động làm việc tại các HTX, tăng 2,4 lần so với năm 2003.

Cần tạo cơ chế để kinh tế tập thể, HTX phi nông nghiệp có bước đột phá

Vốn điều lệ, giá trị tổng tài sản, doanh thu, tiền lãi của HTX cũng tăng từ 3 - 5,2 lần; tỷ lệ HTX hoạt động có hiệu quả đạt 50% - 83%. Phần lớn HTX liên kết với doanh nghiệp, chuỗi giá trị thị trường trong nước, nhiều HTX có sản phẩm xuất khẩu, áp dụng công nghệ cao, tăng năng suất lao động. Doanh thu và lãi bình quân của 01 HTX phi nông nghiệp tăng qua hằng năm; năm 2018, bình quân 01 HTX có doanh thu 8,5 tỷ đồng và lãi 0,48 tỷ đồng, tăng từ 2 - 5 lần so với năm 2003.

Bên cạnh những kết quả đạt được, theo ông Nguyễn Văn Thịnh, KTTT trong lĩnh vực phi nông nghiệp vẫn còn nhiều hạn chế, phát triển chưa tương xứng với tiềm năng. Nhiều HTX còn gặp khó khăn về tiếp cận vốn vay, cơ sở vật chất, đất sản xuất, đất làm nhà xưởng, nhất là trụ sở. Số lượng các loại hình tổ chức KTTT trong lĩnh vực phi nông nghiệp còn thấp so với nhu cầu và tiềm năng liên kết, hợp tác, phát triển trong ngành công nghiệp và dịch vụ. Phần lớn HTX có qui mô nhỏ, siêu nhỏ, nhiều HTX yếu về năng lực tài chính, công nghệ lạc hậu, thiếu nhân lực có trình độ chuyên môn cao, năng lực quản trị hạn chế, chưa minh bạch về vốn góp và tài chính; chưa có HTX và liên hiệp HTX cấp tỉnh, vùng để liên kết các HTX với nhau theo chuỗi giá trị...

“Cơ hội nhiều, nhưng KTTT, HTX phi nông nghiệp cũng đối diện với nhiều thách thức cần Chính phủ, các bộ, ngành và Liên minh HTX Việt Nam, các cấp ủy đảng, chính quyền tạo cơ chế, hành lang pháp lý để các HTX phi nông nghiệp có bước đột phá”, ông Nguyễn Văn Thịnh nhấn mạnh.

Ông Nguyễn Ngọc Bảo – Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam – Phó trưởng ban Chỉ đạo đổi mới, phát triển KTTT, HTX – nhận định, kinh tế hợp tác, HTX trong lĩnh vực nông nghiệp đóng vai trò quan trọng đối với phát triển bền vững kinh tế, xã hội, môi trường; HTX là lực lượng, phương thức tổ chức sản xuất, kinh doanh phổ biến, vừa đáp ứng được nhu cầu, vừa là chủ thể để thực hiện các nội dung, nguyên tắc và mục tiêu phát triển bền vững của nền kinh tế xanh, kinh tế chia sẻ, kinh tế bao trùm và kinh tế tuần hoàn; giúp cho người dân tiếp cận được hàng hóa và dịch vụ cơ bản, bình đẳng giới, tạo việc làm và xóa đói giảm nghèo.

Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho rằng, sau 15 năm phát triển, KTTT, HTX trong lĩnh vực phi nông nghiệp đã có sự phát triển cả về lượng và chất, vượt qua những yếu kém kéo dài trước đây, hứa hẹn nhiều tiềm năng phát triển mới.

Mặc dù vậy, nhưng chủ thể này trong nền kinh tế thị trường chưa tương xứng với vị thế và vai trò vốn có của nó đối với nền kinh tế quốc dân. Phó Thủ tướng đề nghị, cần đánh giá vì sao rất nhiều chính sách nhưng có nhiều chính sách lại không đi vào cuộc sống.

Khẳng định vai trò của KTTT và các HTX phi nông nghiệp đã, đang và sẽ phát huy vai trò của của mình trong phát triển các chuỗi giá trị sản phẩm an toàn, chất lượng cao. Để khắc phục những khó khăn và hạn chế và đạt được các mục tiêu đặt ra, Phó Thủ tướng đề nghị, KTTT nói chung và HTX phi nông nghiệp nói riêng cần phải tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả hoạt động trong thời gian tới. Đảm bảo thực hiện triệt để, có hiệu quả trong công tác quản lý nhà nước đối với KTTT trong lĩnh vực phi nông nghiệp. Đồng thời, thực hiện hiệu quả các chính sách hỗ trợ, ưu đãi phát triển KTTT khu vực phi nông nghiệp.

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đề nghị Liên minh, Bộ Kế hoạch và Đầu tư làm rõ việc thể chế hóa quan điểm của Đảng trong Nghị quyết 13-NQ/TW trong hệ thống pháp luật như việc thực hiện chính sách giao đất không thu tiền sử dụng đất; việc sử dụng tài sản không chia của HTX; phân loại, quản trị của mô hình, khung khổ hoạt động của HTX; kế toán, kiểm toán HTX…

Đối với các địa phương, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đề nghị xây dựng và ban hành cơ chế, chính sách đặc thù phát triển HTX phi nông nghiệp mà địa phương có tiềm năng, lợi thế; ưu tiên thực hiện hiệu quả một số chính sách ưu đãi, hỗ trợ cho HTX lĩnh vực phi nông nghiệp phát triển.