Cần hiểu đúng về quy định xử phạt bán xăng dầu qua thùng, can, chai... trong Nghị định 99 của Chính phủ

Trước những diễn biến phức tạp, khó khăn về nguồn cung và giá cả xăng dầu trên thế giới cũng như trong nước, thời gian qua, Bộ Công Thương – với vai trò là cơ quan Nhà nước quản lý ngành xăng dầu, đã tăng cường phối hợp với các bộ/ngành liên quan; nỗ lực để tìm cách tháo gỡ khó khăn về cung ứng xăng dầu.

Ngày 4/11 vừa qua, Bộ Công Thương đã có các công văn gửi tới một số Bộ, ngành, đơn vị gồm Bộ Công an, Bộ Tài chính, Bộ Giao thông vận tải, Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam, các Công ty TNHH Lọc hóa dầu Nghi Sơn, Bình Sơn và Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố đề nghị tăng cường các biện pháp hỗ trợ nhằm bảo đảm nguồn cung ứng xăng dầu cho thị trường nội địa.

Bộ trưởng Bộ Công Thương cũng đã ban hành Chỉ thị số 09/CT-BCT ngày 04/11/2022 chỉ đạo lực lượng quản lý thị trường trong cả nước phối hợp các cơ quan chức năng tại địa bàn trong đó có nội dung: “Kịp thời phát hiện, ngăn chặn, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm theo quy định của pháp luật đối với hoạt động kinh doanh xăng dầu, đặc biệt là các hành vi găm hàng, tạo khan hiếm nguồn cung xăng dầu; hành vi bán xăng dầu có các cột bơm mini, trụ bơm lắc tay, qua thùng, can, chai và các dụng cụ chứa đựng khác, trừ trường hợp thương nhân là hộ kinh doanh, trạm cấp phát xăng dầu thuộc lực lượng vũ trang thuộc địa bàn miền núi, vùng cao theo quy định của pháp luật đã được UBND tỉnh, thành phố cho phép làm đại lý bán lẻ xăng dầu với quy mô, trang thiết bị phù hợp với điều kiện kinh doanh xăng dầu ở khu vực đó…”.

Người dân có thể mua xăng dầu bằng can, thùng, chai tuy nhiên các chuyên gia khuyến cáo phải sử dụng đúng mục đích và đảm bảo an toàn phòng chống cháy nổ.

Chỉ đạo của Bộ Công Thương là cần thiết và theo đúng qui định trong Nghị định của Chính phủ nhằm đảm bảo ổn định thị trường xăng dầu trong nước, đảm bảo quyền lợi cho người dân, doanh nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh thị trường thế giới có những diễn biến phức tạp; tránh tình trạng đầu cơ, trục lợi, bán hàng sai qui định, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn về cháy nổ...

Tuy nhiên, những ngày gần đây trên mạng xã hội đã có một số bài viết, thông tin mang tính suy diễn, hiểu sai về qui định xử lý mua bán xăng dầu bằng thùng, can, chai gây hoang mang dư luận.

Để rõ hơn về quy định mua bán xăng dầu bằng can, chai, thùng và các vật chứa khác, chúng tôi xin làm rõ như sau:

Theo lãnh đạo Tổng cục Quản lý thị trường cho biết, hiện nay, pháp luật không có qui định nào cấm người tiêu dùng mua xăng dầu bằng thùng, bằng chai, bằng can đem về. Bởi xăng dầu không chỉ phục vụ cho nhu cầu về phương tiện đi lại như xe ô tô, xe máy… mà rất nhiều hộ kinh doanh nhỏ lẻ có thể dùng để chạy động cơ như các hộ dùng để vận hành máy xay sát tại nhà, hoặc một số hộ mua xăng dầu để chạy ghe, thuyền tại vùng sông nước và rất nhiều loại động cơ khác…

Tuy nhiên, việc tích trữ xăng dầu vào thùng, can, chai tại gia đình cũng tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ cháy, nổ cho gia đình và cộng đồng. Đồng thời, xăng dầu rất khó bảo quản vì dễ bay hơi, biến chất sau một thời gian nhất định…

Xăng dầu là mặt hàng đặc biệt và là ngành kinh doanh có điều kiện, do đó việc kinh doanh, buôn bán xăng dầu, phải tuân thủ quy định của pháp luật, nghĩa là có đăng ký với cơ quan quản lý nhà nước và được cấp phép. Mặt khác, người kinh doanh buôn bán, vận chuyển xăng dầu phải đáp ứng nhiều quy định về kho chứa, phòng cháy – chữa cháy, chất lượng, nhân viên…Vì vậy việc bán xăng dầu bằng trụ cột bơm mini, can, thùng, nhựa là không được phép vì không có quy định.

Dưới góc độ pháp lý, TS. Luật sư Đặng Văn Cường (Đoàn luật sư TP. Hà Nội) cho biết, pháp luật không quy định là các cây xăng chỉ bán cho người tham gia giao thông, người dân có thể mua xăng đựng vào các dụng cụ, thiết bị khác và không bị hạn chế số lượng. Xăng, dầu mua về sử dụng thì không phải đầu cơ. Bởi, hành vi đầu cơ được xác định là hành vi mua tích trữ để bán giá cao kiếm lời. Còn người dân mua tích trữ để sử dụng dần thì không vi phạm pháp luật. Trường hợp cây xăng không bán cho người mang can thì cây xăng sẽ bị xử phạt hành chính.

Tuy nhiên, theo quy định pháp luật, từ ngày 11/10/2020, Nghị định 99/2020/NĐ-CP xử phạt vi phạm hành chính lĩnh vực dầu khí có hiệu lực. Điều 35 tại nghị định này có quy định mức phạt với hành vi vi phạm quy định khác về bán lẻ xăng dầu như sau: “Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với hành vi bán xăng dầu qua các cột bơm mini, trụ bơm lắc tay, qua thùng, can chai và các dụng cụ chứa đựng khác trừ thương nhân là hộ kinh doanh, trạm cấp phát xăng dầu thuộc lực lượng vũ trang (quốc phòng, công an) thuộc địa bàn miền núi, vùng cao theo quy định của pháp luật được UBND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương cho phép làm đại lý bán lẻ xăng dầu với quy mô, trang thiết bị phù hợp với điều kiện kinh doanh xăng dầu ở khu vực đó”.

Với quy định này, nhiều người nhầm tưởng hành vi mua xăng qua thùng, can, chai là hành vi bị cấm. Tuy nhiên, quy định này chỉ áp dụng với cây xăng (thương nhân kinh doanh xăng dầu). Mặt khác, ngay trong qui định tại Điều 35 của Nghị định 99/2020/NĐ-CP nêu trên, đã tính đến những yếu tố đặc thù khi qui định rõ: "Trừ thương nhân là hộ kinh doanh, trạm cấp phát xăng dầu thuộc lực lượng vũ trang (quốc phòng, công an) thuộc địa bàn miền núi, vùng cao theo quy định của pháp luật được UBND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương cho phép làm đại lý bán lẻ xăng dầu với quy mô, trang thiết bị phù hợp với điều kiện kinh doanh xăng dầu ở khu vực đó”.

Sở dĩ có quy định này là bởi hiện nay, việc kinh doanh xăng dầu phải được cơ quan có thẩm quyền cấp phép, thiết kế, xây dựng cửa hàng xăng dầu phải đảm bảo yêu cầu theo quy định tại quy chuẩn, tiêu chuẩn hiện hành như: Yêu cầu về thiết kế cửa hàng xăng dầu; phương tiện phòng cháy, chữa cháy cho nhà và công trình...

Khi bán hàng qua can, thùng, trụ xăng mini thường không đảm bảo an toàn cháy nổ, không tuân theo những tiêu chuẩn đảm bảo quy định của pháp luật đối với kinh doanh xăng dầu - mặt hàng kinh doanh có điều kiện.

Ngoài ra, việc tích trữ xăng dầu không những gây nguy hiểm cho sức khỏe, tính mạng của bản thân, gia đình và xã hội mà còn có thể bị xử lý hành chính hoặc chịu trách nhiệm hình sự nếu chẳng may xảy ra cháy nổ, gây thiệt hại,...

Theo Luật Phòng cháy chữa cháy 2001 (sửa đổi bổ sung năm 2013), việc sản xuất, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng, mua bán trái phép chất nguy hiểm về cháy, nổ là hành vi bị nghiêm cấm. Nếu tích trữ, có thể bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự.

Theo khoản 4 Điều 32 Nghị định 144/2021/NĐ-CP quy định rõ: Phạt tiền từ 15.000.000 đồng đến 25.000.000 đồng đối với cá nhân có hành vi tàng trữ trái phép chất, hàng hóa nguy hiểm về cháy, nổ.

Đối với tổ chức có cùng hành vi vi phạm, mức phạt tiền gấp 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân. (khoản 2 Điều 4 Nghị định 144/2021/NĐ-CP)

Hành vi tàng trữ xăng dầu có thể chịu trách nhiệm về tội "Vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy" theo quy định tại Điều 313 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi bổ sung năm 2017).

Về trách nhiệm hình sự, tùy theo mức độ thiệt hại về người và tài sản, người vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy có thể bị phạt từ 1 năm đến 20 năm hoặc chung thân.

Những thông tin đã được quy định trong các văn bản pháp luật và cũng đã được các cơ quan quản lý, báo chí thông tin rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng.

Do đó, văn bản chỉ đạo của Bộ Công Thương đã nêu rõ là chỉ xử lý đối với hành vi bán xăng dầu qua các cột bơm mini, trụ bơm lắc tay, qua thùng, can chai và các dụng cụ chứa đựng khác, chứ không phải hành vi mua xăng bằng can, chai, thùng và các vật chứa khác.

Quy định tại điều 35, Nghị định 99/2020/NĐ-CP xử phạt vi phạm hành chính lĩnh vực dầu khí (có hiệu lực từ ngày 11/10/2020), chỉ áp dụng với cây xăng (thương nhân kinh doanh xăng dầu) và cá nhân buôn bán xăng dầu chứ không phải người dân.

Việc hiểu chưa đúng, hoặc cố tình hiểu sai có thể dẫn dắt dư luận đi theo một hướng suy diễn khác, chỉ trích phê phán, phủ nhận những cố gắng nỗ lực của cơ quan chức năng trong việc đảm bảo thị trường, thậm chí gây hoang mang dư luận xã hội.

Thiết nghĩ, người dân cần tìm hiểu thông tin một cách chính thống để tránh bị một số đối tượng hiểu sai và suy diễn một cách vô lý.