Cần đẩy mạnh cơ khí hóa nông nghiệp
Công nghiệp nặng 31/01/2019 22:46 Theo dõi Congthuong.vn trên
“Công chưa kéo nổi nông”
Đây là câu nói vui của một chuyên gia bên lề hội thảo về cơ khí vừa diễn ra mới đây ở Cần Thơ nhưng cũng đủ để phản ánh thực tế ngành công nghiệp trong nước chưa phục vụ tốt cho ngành nông nghiệp.
Trao đổi về vấn đề này, GS Tiến sĩ Bùi Chí Bửu - Nguyên Viện trưởng Viện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp miền Nam – phân tích, những năm qua, nông nghiệp đã hoàn thành nhiệm vụ luôn làm vai trò chỗ dựa nền tảng cho công nghiệp và dịch vụ.
“Ngược lại, công nghiệp hiện vẫn chưa trở thành đầu tàu kéo nông nghiệp đi lên như quy luật chung của các nền kinh tế khác, chưa cung cấp đủ máy móc thiết bị, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, thuốc thú y cho nông nghiệp, với nhu cầu ngày càng cao hơn. Dịch vụ hỗ trợ cho nông nghiệp chưa tương xứng với yêu cầu đổi mới. Tín dụng phục vụ nông dân nghèo còn nhiều bất cập. Nhiều vùng không thể xây dựng mô hình VietGAP, Global GAP vì nguồn nước ngầm và nguồn nước mặt để tưới đều bị nhiễm kim loại nặng, vượt quá tiêu chuẩn cho phép”- vị giáo sư cho biết.
Đánh giá về Đồng bằng sông Cửu Long, ông Bửu nhìn nhận, đây là một trong 8 vùng kinh tế quan trọng, chiếm 12% diện tích đất tự nhiên, 32% diện tích đất nông nghiệp cả nước; là vùng trọng điểm sản xuất lương thực, thực phẩm, trái cây nhiệt đới, vùng nuôi trồng thủy sản lớn nhất Việt Nam.
Tuy nhiên, “việc chuyển đổi cơ cấu nông nghiệp ở đây chưa đạt như mong muốn, bởi chúng ta chưa có giải pháp đúng về thị trường nông sản. Công nghệ sau thu hoạch còn yếu, chưa được đầu tư đúng mức. Thất thoát sau thu hoạch trên 2 triệu tấn thóc /năm”- vị chuyên gia chia sẻ.
Theo Giáo sư, chưa bao giờ nội dung “cơ giới hóa” trở nên bức xúc như hiện nay trong khâu thu hoạch và chế biến nông sản. “Việt Nam hiện có quá nhiều nhà máy sản xuất ô tô gia công và rất thiếu nhà máy sản xuất máy cày. Câu hỏi: liệu có cần đầu tư ô tô tiếp tục hay không? Tại sao sinh viên cơ khí nông nghiệp ĐH Cần Thơ phải chuyển nghề khi ra trường”- ông Bửu bày tỏ.
Theo các chuyên gia, nếu không có nền cơ khí nông nghiệp đủ mạnh, nông nghiệp Việt Nam khó có thể phát triển đột phá. Phân tích cụ thể, Giáo sư Bùi Chí Bửu cho rằng, năng suất đậu nành của ĐBSCL cao nhất cả nước, vào khoảng 2,4 tấn/ha, khả năng có thể đạt vài chục nghìn ha đến 100.000 ha thay thế lúa xuân hè. Tuy nhiên, con số trên khó khả thi vì thiếu lao động thu hoạch, chăm sóc.
“Gần đây, 8.000 ha chuyên canh đậu nành của Đồng Tháp đã chuyển sang trồng mè, chỉ duy trì hiện tại 400-600 ha. Năng suất và diện tích đậu phộng của Tây Ninh cũng tương tự, từ 30-40 nghìn ha giảm xuống còn 6.000 ha, vì thu hoạch thủ công. Sản xuất mía ở ĐBSCL, Đông Nam Bộ đang cần máy thu hoạch để phát triển ngành đường”- vị giáo sư dẫn chứng thêm.
Bởi vậy, “đã đến lúc, sản xuất nông nghiệp Việt Nam phải xem cơ khí hóa nông nghiệp là mệnh lệnh trong chiến lược phát triển, không phải bằng khẩu hiệu suông” – ông Bửu nhấn mạnh.
Cần giải pháp đồng bộ
Đánh giá về ngành cơ khí nông nghiệp, ông Ngô Quang Tú – Trưởng phòng Chế biến nông sản, Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) – cho biết, hiện nay, mức độ cơ giới hóa nông nghiệp các tỉnh phía Nam nhất là vùng ĐBSCL phát triển nhanh và cao hơn so với các vùng trong cả nước, đặc biệt là trong sản xuất lúa. Lấy dẫn chứng, ông Tú cho hay, tại khâu thu hoạch, mức độ cơ giới hóa khâu thu hoạch lúa có tốc độ tăng khá nhanh, từ 6% năm 2000 lên 57% năm 2017.
Theo ông Tú, cơ giới hoá sản xuất nông nghiệp các tỉnh phía Nam cao hơn bình quân cả nước nhưng vẫn còn thấp và chưa toàn diện. Mặc dù nhiều khâu có tỷ lệ cơ giới hóa cao, song thiết bị còn lạc hậu. Hầu hết các máy làm đất công suất nhỏ, chỉ thích hợp với quy mô hộ và đất manh mún; cơ giới hóa mới tập trung chủ yếu làm đất, chăm sóc, thu hoạch lúa. Cơ giới hóa chăm sóc cây ăn quả, thu hoạch thủy sản còn hạn chế.
“Ngành cơ khí chế tạo máy kéo, máy nông nghiệp trong nước chưa đáp ứng được yêu cầu của sản xuất nông nghiệp; mới chỉ đáp ứng được 32,6% thị trường song chất lượng các máy còn thiếu ổn định và hầu hết là máy có công suất nhỏ” – ông Tú nhìn nhận.
Hiện nay, Việt Nam đang đặt mục tiêu phát triển công nghiệp chế biến và cơ giới hóa nông nghiệp đến năm 2030. Trong đó, về cơ giới hóa nông nghiệp, phấn đấu công suất máy trang bị bình quân cả nước đạt 3-3,5 HP/ha vào năm 2020; 5-6 HP/ha vào năm 2030.
Để làm được điều đó, theo ông Tú, cần triển khai cơ cấu lại ngành nông nghiệp theo hướng tổ chức sản xuất hàng hóa lớn gắn với lợi thế từng vùng và thị trường. Phát triển các cụm liên kết sản xuất - chế biến - tiêu thụ nông sản tại các địa phương, các vùng có sản lượng nông sản lớn, thuận lợi giao thông, lao động, logistics, có tiềm năng trở thành cực động lực tăng trưởng cho cả khu vực.
Quan trọng hơn, cần đẩy mạnh công nghiệp chế tạo máy, thiết bị phục vụ nông nghiệp. “Khuyến khích đầu tư máy móc, thiết bị vào sản xuất nông nghiệp trên cơ sở tổ chức lại sản xuất và triển khai có hiệu quả các chính sách kích cầu đối với cơ giới hóa nông nghiệp; tạo điều kiện để các doanh nghiệp FDI đầu tư, sản xuất máy phục vụ sản xuất nông nghiệp tại Việt Nam”- ông Tú chia sẻ.
Bên cạnh đó, Chính phủ cần khuyến khích, hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư công nghệ hiện đại, chế biến sâu nông sản hàng hóa, tạo giá trị gia tăng cao đi đôi với tăng cường chuyển giao áp dụng tiến bộ, khoa học công nghệ về cơ điện nông nghiệp.