Cần cơ chế, chính sách đặc thù

CôngThương - Tại buổi làm việc, Bộ trưởng Bộ Công Thương Vũ Huy Hoàng cho biết, công tác đưa điện về nông thôn, đặc biệt là khu vực miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, hải đảo chưa có điện được Đảng và nhà nước hết sức quan tâm. Tính đến ngày 31/12/2011, đã có 8.993/9.119 xã có điện, đạt tỷ lệ 98,62% và 15,669 triệu/16,249 triệu hộ dân nông thôn có điện từ lưới điện quốc gia, đạt tỷ lệ 96,43%. Cộng cả các nguồn ngoài lưới, số hộ dân sử dụng điện đạt tỷ lệ 96,65%.

Hiện nay, trên toàn quốc chỉ còn 126 xã với khoảng 580.000 hộ dân chưa có điện, chủ yếu là các hộ sinh sống ở khu vực vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, hải đảo, vùng đặc biệt khó khăn. “Trong một thời gian ngắn, Việt Nam đã đạt được tỷ lệ số xã và số hộ có điện rất cao, được Ngân hàng Thế giới đánh giá là nước đang phát triển, nhưng có tỷ lệ số hộ dân có điện cao trên thế giới”- Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng nói.

Từ năm 2002 đến nay, trên địa bàn cả nước đã vận hành 29 dự án thủy điện lớn và vừa. Tổng số hộ dân phải di dời, tái định cư là 38.554 hộ (188.520 nhân khẩu, chủ yếu là đồng bào miền núi, dân tộc thiểu số). Bên cạnh những mặt tích cực, vẫn còn nhiều hạn chế, đặc biệt là vấn đề bảo vệ môi trường, đất sản xuất, việc làm và đời sống của người dân vùng tái định cư ở một số vùng vẫn còn khó khăn, chưa ổn định. Quy hoạch hệ thống lưới điện nông thôn, miền núi, vùng dân tộc thiểu số nhiều nơi mang tính chắp vá, cũ nát và chưa tính đến phát triển phụ tải sau này, nhất là phụ tải các xã, thôn, bản lân cận chưa có điện. Một số khu vực, đặc biệt là miền Bắc, lưới điện hạ áp còn sử dụng dây trần, bán kính cấp điện lớn, không bảo đảm các tiêu chuẩn kỹ thuật và an toàn, dẫn đến chất lượng điện kém. “Đây là vấn đề lớn cần tiếp tục rà soát lại cơ chế chính sách để kịp thời hỗ trợ người dân ổn định cuộc sống”- Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng nhấn mạnh.

Bộ Công Thương đã kiến nghị một số những giải pháp, trong đó UBND các tỉnh cần chủ động, phối hợp chặt chẽ với chủ đầu tư trong công tác chuẩn bị, lựa chọn địa điểm, bố trí khu tái định cư phù hợp, gắn với quá trình tổ chức lại sản xuất. Các bộ, ngành liên quan cần bổ sung các hướng dẫn xử lý các vướng mắc liên quan đến việc áp dụng quy định hiện hành về công tác bồi thường; nghiên cứu cơ chế quy định việc sử dụng một phần thuế thu từ các dự án thủy điện như thuế tài nguyên nước, VAT... để đầu tư, hỗ trợ phát triển sản xuất cho vùng tái định cư các dự án thủy điện...

Phát biểu tại buổi làm việc, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Quốc hội Ksor Phước đã đánh giá cao nỗ lực của Bộ Công Thương và EVN trong việc đưa điện đến với đồng bào vùng dân tộc thiểu số, vùng núi và vùng kinh tế khó khăn trong thời gian qua. “Đây là một quyết tâm chính trị rất lớn của Bộ Công Thương và EVN”- ông Ksor Phước nhấn mạnh.

Tuy nhiên, ông Ksor Phước cho rằng, cử tri phản ánh nhiều ý kiến liên quan đến mạng lưới điện nông thôn, vùng sâu, vùng xa, vì nhiều nơi vẫn chưa có điện, có nơi có điện nhưng chất lượng chưa bảo đảm, thường xuyên bị cắt điện, hạ tầng điện ở nông thôn còn yếu kém, nhất là giá điện ở cao bất hợp lý, gây bức xúc trong nhân dân. Đặc biệt nổi cộm lên vấn đề tái định cư cho đồng bào dân tộc thiểu số của các dự án thủy điện lớn. “Qua thực tế giám sát cho thấy, hạ tầng cơ sở nông thôn đạt yêu cầu, đời sống tinh thần nâng lên, nhưng đời sống vật chất kém đi do thiếu đất sản xuất”- ông Ksor Phước nói.

Ông Ksor Phước đề nghị Bộ Công Thương phối hợp với các cơ quan liên quan, trong thời gian tới nghiên cứu đưa ra mức giá điện thống nhất để bảo đảm quyền lợi cho người sử dụng. Các dự án sau khi được xây dựng, cần tập trung giải quyết chế độ đất đai, có chính sách đào tạo nghề và sử dụng lao động tại địa phương. Mặt khác, giá đền bù tái định cư cần phải thống nhất, có cơ chế đặc biệt đối với vùng khó khăn.

Vũ Điển