Các nước G20 vẫn áp dụng hạn chế xuất khẩu bao gồm thực phẩm và phân bón

Ngày 4/7, WTO đã công bố Báo cáo giám sát thương mại về các biện pháp thương mại của G20, cho thấy các nền kinh tế G20 đã thực hiện nhiều biện pháp tạo thuận lợi thương mại hơn đáng kể so với các biện pháp hạn chế thương mại đối với hàng hóa từ giữa tháng 10/2022 đến giữa tháng 5/2023.

Tuy nhiên, một số hạn chế xuất khẩu đối với thực phẩm, thức ăn chăn nuôi và phân bón vẫn được áp dụng, ảnh hưởng đến dòng chảy thực phẩm có thể dự đoán được trên thị trường quốc tế và góp phần làm biến động giá cả vào thời điểm khả năng chi trả lương thực vẫn là mối quan tâm lớn trên toàn cầu. Báo cáo cũng cho thấy cuộc chiến ở Ukraine, hậu quả của Covid-19, thời tiết khắc nghiệt và giá lương thực và năng lượng cao tiếp tục gây ra sự bất ổn trong thương mại toàn cầu.

Tổng giám đốc WTO Ngozi Okonjo-Iweala nhận định rằng sự gián đoạn thương mại gây ra bởi những cú sốc trong ba năm qua đã đẩy an ninh kinh tế lên hàng đầu trong các cuộc thảo luận chính sách. Tuy nhiên, những gì đã thấy trong giai đoạn này là thương mại toàn cầu mở, gắn liền với hệ thống thương mại đa phương, là một động lực mạnh mẽ cho an ninh kinh tế, cho phép các thành viên WTO sản xuất và tiếp cận tốt hơn thực phẩm, vật tư y tế và các nhu yếu phẩm khác.

Các nền kinh tế G20 đã thực hiện nhiều bước hơn để tạo thuận lợi cho nhập khẩu, nhấn mạnh thương mại là một công cụ để đẩy lùi áp lực lạm phát như thế nào. Tuy nhiên vẫn cần giảm số lượng và phạm vi thương mại của các hạn chế xuất khẩu, đặc biệt là đối với thực phẩm, thức ăn chăn nuôi và phân bón, để giúp giảm bớt sự biến động giá cả khiến cuộc sống của người dân trên khắp thế giới trở nên khó khăn hơn.

Báo cáo Giám sát Thương mại G20 đề cập đến Hội nghị Bộ trưởng WTO lần thứ 13 (MC13) sắp diễn ra vào tháng 2/2024, một cơ hội quan trọng để các thành viên WTO củng cố hệ thống thương mại đa phương và khả năng dự đoán mà hệ thống này mang lại cho nền kinh tế toàn cầu. Các nền kinh tế G20 phải tiếp tục thể hiện sự kiềm chế trong việc thực hiện các biện pháp hạn chế thương mại và thực hiện vai trò lãnh đạo trong việc hỗ trợ thương mại mở và cùng có lợi.

Các sáng kiến và khả năng lãnh đạo của G20 từ nay đến MC13 sẽ rất quan trọng để mang lại kết quả. Báo cáo được đưa ra trong bối cảnh thương mại hàng hóa suy yếu rõ rệt, sụt giảm trong quý 4/2022 và dường như vẫn nằm dưới xu hướng trong quý 1/2023. Tăng trưởng khối lượng thương mại hàng hóa thế giới dự kiến sẽ chậm lại từ mức 2,7% vào năm 2022 lên 1,7% vào năm 2023, trước khi tăng lên 3,2% vào năm 2024.

Báo cáo chỉ ra sự gia tăng kể từ năm 2020 trong việc thực hiện các hạn chế xuất khẩu mới của các thành viên WTO, trước tiên là trong bối cảnh đại dịch và sau đó là chiến tranh ở Ukraine và khủng hoảng an ninh lương thực. Những diễn biến này lần đầu tiên được mô tả trong Báo cáo Giám sát Thương mại G20 vào tháng 11/2022.

Tính đến giữa tháng 5/2023, các thành viên WTO vẫn còn 63 hạn chế xuất khẩu đối với thực phẩm, thức ăn chăn nuôi và phân bón giảm so với tổng số 101 đã được đưa ra kể từ khi bắt đầu chiến tranh ở Ukraine. Ngoài ra, 21 hạn chế xuất khẩu liên quan đến COVID-19 vẫn còn hiệu lực. Trong số này, các nền kinh tế G20 đang duy trì 19 hạn chế xuất khẩu đối với thực phẩm, thức ăn chăn nuôi và phân bón và 12 hạn chế xuất khẩu liên quan đến đại dịch.

Một mô hình tương tự đã được quan sát thấy đối với quỹ đạo của các hạn chế thương mại được đưa ra sau cả hai cuộc khủng hoảng. Các lệnh cấm xuất khẩu ban đầu và thường là toàn diện sau đó đã được thay thế bằng các hạn chế khác, chẳng hạn như hạn ngạch và yêu cầu cấp phép, và nhiều lệnh cấm sau đó đã được thông báo cho WTO. Báo cáo lưu ý rằng từ quan điểm minh bạch, điều này rất quan trọng: nó cung cấp thông tin rõ ràng cho thị trường và phản ánh cam kết đối với các yêu cầu đặt ra trong các quy tắc thương mại đa phương.

Trong giai đoạn rà soát, các nền kinh tế G20 đã đưa ra 77 biện pháp tạo thuận lợi thương mại và 41 biện pháp hạn chế thương mại mới đối với hàng hóa. Hầu hết trong số đó là các biện pháp nhập khẩu. Phạm vi thương mại của các biện pháp tạo thuận lợi thương mại của G20 ước tính là 691,9 tỷ USD (tăng từ 451,8 tỷ USD trong báo cáo cuối cùng, ban hành vào tháng 11 năm 2022) và của các biện pháp hạn chế thương mại là 88,0 tỷ USD (giảm từ 160,1 tỷ USD).

Nhìn chung, không có dấu hiệu nào cho thấy số liệu tích lũy của các biện pháp hạn chế nhập khẩu G20 được đưa ra kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu sẽ rút lại. Đến cuối năm 2022, 11,1% hàng nhập khẩu của G20 bị ảnh hưởng bởi các biện pháp hạn chế nhập khẩu được triển khai từ năm 2009 và vẫn còn hiệu lực.

Đối với các vụ khởi xướng phòng vệ thương mại, số lượng trung bình trong kỳ báo cáo tăng nhẹ so với hai báo cáo gần nhất nhưng vẫn giảm so với mức cao nhất năm 2020. Các biện pháp phòng vệ thương mại vẫn là một công cụ chính sách thương mại quan trọng đối với hầu hết các nền kinh tế G20, chiếm 52% trong tổng số các biện pháp thương mại không liên quan đến Covid-19 đối với hàng hóa được ghi trong báo cáo. Chống bán phá giá tiếp tục là hành động phòng vệ thương mại thường xuyên nhất xét về số lần khởi xướng và chấm dứt.

Sự sụt giảm đáng kể về số lượng các vụ khởi xướng phòng vệ thương mại kể từ năm 2021 có thể thể hiện nỗ lực của các thành viên nhằm đảm bảo dự trữ đầy đủ và có thể tiếp cận nhiều loại sản phẩm. Liên quan đến thương mại dịch vụ, khoảng 34 biện pháp mới đã được các nền kinh tế G20 đưa ra trong giai đoạn rà soát, chủ yếu có tính chất tạo thuận lợi cho thương mại.

Mặt khác, một số chính sách mới dường như hạn chế thương mại, chẳng hạn như các biện pháp ảnh hưởng đến dịch vụ truyền thông và chính sách sàng lọc đầu tư nước ngoài mới hoặc sửa đổi. Giai đoạn rà soát chứng kiến việc các nền kinh tế G20 đưa ra nhiều biện pháp hỗ trợ kinh tế mới, bao gồm các chương trình giảm tác động môi trường, kế hoạch sản xuất năng lượng tái tạo và hỗ trợ hiệu quả năng lượng và khử carbon. Các biện pháp khác bao gồm các chương trình hỗ trợ khác nhau cho ngành nông nghiệp.

Các báo cáo giám sát thương mại của WTO đã được Ban thư ký WTO chuẩn bị kể từ năm 2009. Các thành viên G20 là Argentina; Australia; Brazil; Canada; Trung Quốc; Liên minh châu âu; Pháp; Đức; Ấn Độ; Nam Dương; Italia; Nhật Bản; Hàn Quốc; Mexico; Liên bang Nga; Ả Rập Xê út; Nam Phi; Thổ Nhĩ Kỳ; vương quốc Anh; Mỹ.