Các bệnh ung thư có nguyên nhân từ môi trường sống

Khoa học trên thế giới đã chỉ ra rằng, có dưới 10% bệnh ung thư phát sinh do các rối loạn từ bên trong cơ thể gồm các rối loạn nội tiết, tổn thương gene có tính di truyền, gọi là các nguyên nhân nội sinh.  

Ngược lại, có từ 75- 80% ung thư phát sinh là có liên quan đến môi trường sống, bao gồm lối sống thiếu khoa học, các thói quen xấu như hút thuốc, uống rượu, chế độ dinh dưỡng không hợp lý. Thêm vào đó là một số yếu tố do bệnh nghề nghiệp và ô nhiễm môi trường, gọi chung là các nguyên nhân ngoại sinh (từ bên ngoài cơ thể).

Có thể chia các nguyên nhân ngoại sinh này thành 3 nhóm chính sau đây:

Nhóm các tác nhân hóa học: Trong nhóm này, hút thuốc lá được kể đến hàng đầu, đây là nguyên nhân của 30% trong tổng số các loại ung thư ở người, bao gồm ung thư phổi, thanh quản, thực quản, khoang miệng, bàng quang, tụy, dạ dày. Trong khói thuốc, ngoài chất nicotin ảnh hưởng lên hệ tim mạch còn có trên 40 loại hóa chất khác nhau gây ung thư. Trong các chất độc này phải kể đến benzopyren là chất có khả năng 100% gây ung thư trên thực nghiệm. Người hút thuốc có nguy cơ mắc và chết do ung thư phổi và thanh quản cao gấp 10 đến 30 lần so với người không tiếp xúc với khói thuốc. Hút thuốc ở tuổi càng trẻ, thời gian hút càng dài, số lượng thuốc hút trong một ngày càng nhiều càng có nguy cơ cao.

Ở Việt Nam, hút thuốc lào, ăn trầu thuốc cũng là yếu tố nguy cơ cao gây ung thư phổi và ung thư khoang miệng. Nếu người hút thuốc có kèm theo nghiện rượu thì nguy cơ mắc ung thư càng cao hơn nữa. Người đang hút thuốc mà bỏ hút thì nguy cơ bị ung thư sẽ giảm dần theo thời gian. Sau 5 năm ngừng hút, nguy cơ bị ung thư phổi giảm đi 50%, sau 10 năm ngừng hút, nguy cơ còn không đáng kể, gần như người không hút. Những người không hút thuốc nhưng sống hoặc làm việc trong môi trường cùng với người hút thuốc cũng có nguy cơ mắc các loại bệnh liên quan đến thuốc lá như bệnh tim mạch, hô hấp và ung thư như chính người hút, nhất là đối với phụ nữ và trẻ em.

cac benh ung thu co nguyen nhan tu moi truong song

Nhóm nguy cơ do chế độ ăn uống và ô nhiễm vệ sinh an toàn thực phẩm: Chế độ ăn nhiều chất mỡ động vật ít chất xơ làm tăng nguy cơ mắc ung thư đại - trực tràng và ung thư vú. Ngược lại chế độ ăn ít chất béo, nhiều rau, hoa quả và các ngũ cốc dạng nguyên hạt, có thể làm giảm nguy cơ mắc các loại ung thư.

Các chất bảo quản thực phẩm, các chất nhuộm màu thực phẩm có nguồn gốc hóa học, các chất trung gian chuyển hóa và sinh ra từ thực phẩm bị nấm mốc, lên men là nguyên nhân gây ra nhiều loại ung thư đường tiêu hóa như ung thư dạ dày, ung thư gan, ung thư đại tràng... Ước tính loại nguyên nhân này gây ra đến 35% trong tổng số các loại ung thư.

Thịt hun khói, cá muối, các loại mắm và dưa muối, cà muối, nhất là dưa khú có nhiều muối nitrat, nitrit, và nitrosamin là các chất gây ung thư thực quản và dạ dày.

Gạo và lạc là 2 loại thực phẩm dễ bị nấm mốc xâm nhiễm và tiết ra một loại chất độc là aflatoxin, chất này gây ra ung thư gan nguyên phát.

Ở nước ta, thuốc trừ sâu diệt cỏ cũng là yếu tố nguy cơ gây ung thư vú và một số loại ung thư khác. Bên cạnh đó hậu quả của chất độc màu da cam trong chiến tranh đã để lại hậu quả nặng nề không những gây nên các bệnh về dị tật bẩm sinh mà còn là yếu tố nguy cơ tiềm ẩn gây nhiều bệnh ung thư.

Các loại ung thư gây ra do nghề nghiệp thường xảy ra ở cơ quan tiếp xúc trực tiếp như da, hệ thống hô hấp và hệ tiết niệu, ví dụ: ung thư bàng quang ở những người thợ nhuộm có tiếp xúc với chất anilin trong phẩm nhuộm, ung thư phổi ở những công nhân khai thác mỏ a-mi-ăng, làm việc tiếp xúc với chất thạch tín, ung thư máu ở những người tiếp xúc với chất ben-zen, ung thư thanh quản ở những người tiếp xúc với khí mù tạc...

cac benh ung thu co nguyen nhan tu moi truong song

Không nên ăn nhiều dưa, cà muối, thực phẩm lên men, thịt hun khói...

Nhóm các tác nhân vật lý: Gồm các bức xạ ion hóa như tia phóng xạ phát ra từ các máy chiếu chụp Xquang và các chất phóng xạ dùng trong y học và một số ngành khoa học, có khả năng gây tổn thương gene và sự phát triển tế bào khi bị chiếu xạ. Tác động của tia phóng xạ gây ung thư phụ thuộc vào tuổi tiếp xúc: càng nhỏ tuổi càng nguy hiểm (nhất là khi còn là bào thai), liều lượng tiếp xúc: càng nhiều với chất phóng xạ thì nguy cơ mắc ung thư càng cao và cơ quan bị tiếp xúc: các cơ quan nhạy cảm với tia phóng xạ như tuyến giáp, tủy xương.

Ngoài ra, tia cực tím có trong ánh sáng mặt trời cũng là tác nhân gây ung thư da.

Nhóm tác nhân sinh học: Bao gồm một số virut, vi khuẩn. Có 3 loại virut được biết rõ có liên quan nhiều tới ung thư là: virut Epstein-Barr (EBV), liên quan đến ung thư vòm mũi họng, ung thư hạch lymphô, virut viêm gan B là nguyên nhân gây ung thư gan nguyên phát. Virut viêm gan B sau khi thâm nhập cơ thể sẽ gây viêm gan cấp, sau đó là xơ gan và ung thư gan. Việc phát hiện virut viêm gan B là nguyên nhân quan trọng gây ung thư gan đã mở ra một hướng phòng bệnh hữu hiệu là tiêm chủng chống viêm gan b phòng ung thư gan.

Virut gây u nhú: là loại virut lây truyền qua đường tình dục, loại này được coi là nguyên nhân gây ung thư cổ tử cung, rất phổ biến ở phụ nữ Việt Nam. Bệnh có tỷ lệ mắc cao ở phụ nữ có quan hệ tình dục sớm, đẻ nhiều và có nhiều bạn tình.

Một loại vi khuẩn được coi là đóng vai trò quan trọng trong gây bệnh viêm loét dạ dày - tá tràng và ung thư dạ dày là vi khuẩn Helicobacter Pylory (HP). Đây cũng là loại ung thư khá phổ biến ở Việt Nam.

Hạn chế tiếp xúc với các tác nhân sinh ung thư từ môi trường nhằm phòng bệnh ung thư là phương pháp hiệu quả và kinh tế nhất trong chiến lược phòng chống bệnh ung thư ở mọi quốc gia. Nước ta có tỷ lệ người hút thuốc cao nhất thế giới, vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm chưa được thực hiện tốt, và tình trạng ô nhiễm môi trường đang làm gia tăng nhanh chóng số người mắc bệnh ung thư. Nhà nước cần có chính sách đồng bộ và mọi người chúng ta phải có thái độ và hành động tích cực vì một lối sống văn minh, lành mạnh và môi trường trong sạch, không bệnh tật.

Chương trình Phòng chống ung thư Quốc gia
Bạn thấy bài viết này thế nào?
Kém Bình thường ★ ★ Hứa hẹn ★★★ Tốt ★★★★ Rất tốt ★★★★★
Bài viết cùng chủ đề: Bệnh ung thư

Tin mới nhất

Nhiều nước đã cấm thuốc lá điện tử: Chuyên gia khuyến nghị gì cho Việt Nam?

Nhiều nước đã cấm thuốc lá điện tử: Chuyên gia khuyến nghị gì cho Việt Nam?

Theo các chuyên gia, Việt Nam giống như các nước ASEAN khác, đang phải đối mặt với vấn đề gia tăng sử dụng các loại thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.
TP. Hồ Chí Minh: Phòng khám Mary và hàng loạt cơ sở bị tước giấy phép khám chữa bệnh

TP. Hồ Chí Minh: Phòng khám Mary và hàng loạt cơ sở bị tước giấy phép khám chữa bệnh

Thanh tra Sở Y tế TP. Hồ Chí Minh vừa xử phạt, tước giấy phép khám chữa bệnh của hàng loạt cơ sở như: Bệnh viện Mary, phòng khám YHCT 179, nha khoa Lê Kha.
Kẻ đi chơi xa, người ở nhà thanh lọc cơ thể chuẩn bị vào mùa bận rộn cuối năm

Kẻ đi chơi xa, người ở nhà thanh lọc cơ thể chuẩn bị vào mùa bận rộn cuối năm

Thời điểm này là khoảng thời gian vàng để Gen Z refresh trước mùa deadline cuối năm, mỗi người đều có dự định riêng để F5 lại bản thân, thanh lọc cơ thể.
Bộ Y tế công bố 78 dược chất, thuốc chứa dược chất bị cấm sử dụng

Bộ Y tế công bố 78 dược chất, thuốc chứa dược chất bị cấm sử dụng

Quyết định công bố danh mục thuốc, dược chất thuộc danh mục chất bị cấm sử dụng trong một số ngành, lĩnh vực của Bộ Y tế có hiệu lực kể từ ngày 30/1/2025.
Bộ Y tế cảnh báo sản phẩm giảm cân TIGI MAX PLUS chứa chất cấm

Bộ Y tế cảnh báo sản phẩm giảm cân TIGI MAX PLUS chứa chất cấm

Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) thông tin, phát hiện sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe Tigi Max Plus có chứa chất cấm Sibutramine, Phenolphtalein.

Tin cùng chuyên mục

Trà sữa và mối liên quan tới bệnh tiểu đường, tim mạch

Trà sữa và mối liên quan tới bệnh tiểu đường, tim mạch

Trà sữa là loại thức uống được giới trẻ yêu thích nhưng nếu dùng quá nhiều sẽ rất có hại cho sức khỏe, trong đó đặc biệt là bệnh tiểu đường và tim mạch.
Bé gái Làng Nủ hồi sinh kỳ diệu sau thảm họa lũ quét

Bé gái Làng Nủ hồi sinh kỳ diệu sau thảm họa lũ quét

Sau 50 ngày được điều trị tích cực tại Bệnh viện Bạch Mai, bé gái làng Nủ - M.H.T.N. đã được ra viện đoàn tụ với gia đình.
Hút thuốc lá khi lái xe: Nguy hiểm rình rập trên từng cây số

Hút thuốc lá khi lái xe: Nguy hiểm rình rập trên từng cây số

Hành vi hút thuốc lá khi lái xe không chỉ là một thói quen xấu mà còn tiềm ẩn nhiều nguy hiểm, đe dọa đến tính mạng của người lái và những người xung quanh.
TP. Hồ Chí Minh: Thẩm mỹ viện E-star, IDE, MT Korea và loạt cơ sở bị đình chỉ hoạt động

TP. Hồ Chí Minh: Thẩm mỹ viện E-star, IDE, MT Korea và loạt cơ sở bị đình chỉ hoạt động

Thanh tra Sở Y tế TP. Hồ Chí Minh vừa công bố các quyết định xử phạt và đình chỉ hoạt động của hàng loạt thẩm mỹ viện, phòng khám, nha khoa trên địa bàn.
Bộ Y tế bổ nhiệm nhân sự điều hành Viện Pháp y tâm thần Trung ương Biên Hòa

Bộ Y tế bổ nhiệm nhân sự điều hành Viện Pháp y tâm thần Trung ương Biên Hòa

Bộ Y tế bổ nhiệm Phó Viện trưởng quản lý điều hành, phụ trách chuyên môn Viện Pháp y tâm thần Trung ương Biên Hòa có trụ sở tại tỉnh Đồng Nai.
30.000 người Việt tử vong mỗi năm do tai nạn thương tích

30.000 người Việt tử vong mỗi năm do tai nạn thương tích

Mỗi năm có khoảng hơn 1,1 triệu trường hợp tai nạn thương tích đến khám, điều trị tại cơ sở y tế và hơn 30.000 người tử vong do tai nạn thương tích.
Bộ Y tế liên tục gia hạn giấy đăng ký lưu hành thuốc

Bộ Y tế liên tục gia hạn giấy đăng ký lưu hành thuốc

Bộ Y tế liên tục gia hạn giấy đăng ký lưu hành thuốc và nguyên liệu làm thuốc, nhằm đảm bảo nguồn cung ứng thuốc, đảm bảo công tác khám chữa bệnh.
Phát triển hệ thống kiểm nghiệm, giảm thiểu sự cố về an toàn thực phẩm

Phát triển hệ thống kiểm nghiệm, giảm thiểu sự cố về an toàn thực phẩm

Hệ thống kiểm nghiệm đưa ra kết quả chính xác sẽ đáp ứng kịp thời yêu cầu của các cơ quan quản lý nhà nước trong công tác quản lý về an toàn thực phẩm.
Đa dạng hình thức phòng, chống tác hại của thuốc lá trong trường học

Đa dạng hình thức phòng, chống tác hại của thuốc lá trong trường học

Tại buổi truyền thông, các em học sinh đã được trang bị những kiến thức cơ bản về phòng chống tác hại của thuốc lá trong trường học.
Bệnh hiểm nghèo được lên thẳng cấp chuyên môn cao để giảm chi tiền túi cho người dân

Bệnh hiểm nghèo được lên thẳng cấp chuyên môn cao để giảm chi tiền túi cho người dân

Bỏ thủ tục chuyển tuyến đối với một số trường bệnh hiếm, bệnh hiểm nghèo được lên thẳng cấp chuyên môn cao để giảm chi tiền túi cho người dân.
Xua tan căng thẳng và những cách giúp tân sinh viên bước qua 1001 cú sốc đầu đời

Xua tan căng thẳng và những cách giúp tân sinh viên bước qua 1001 cú sốc đầu đời

Khi học cấp 3, ai cũng nghĩ lên đại học sẽ tự do, học hành nhẹ nhàng, nhưng sự thực lại khiến không ít sinh viên phải đón nhận hết cú sốc này đến cú sốc khác.
Những sai lầm tai hại khi uống nhiều lá tía tô mỗi ngày

Những sai lầm tai hại khi uống nhiều lá tía tô mỗi ngày

Không chỉ là loại rau gia vị phù hợp với nhiều món ăn, tía tô còn có công dụng cho sức khỏe. Tuy nhiên, sử dụng loại dược liệu này như thế nào cho tốt?
Tập huấn nâng cao năng lực truyền thông về phòng chống tác hại của thuốc lá

Tập huấn nâng cao năng lực truyền thông về phòng chống tác hại của thuốc lá

Thuốc lá điện tử lôi kéo, làm gia tăng số người nghiện thuốc lá, hủy hoại các nỗ lực phòng chống tác hại của thuốc lá thông thường.
Thứ trưởng Bộ Y tế: Tử vong do bệnh không lây nhiễm gây ra chiếm đến 84%

Thứ trưởng Bộ Y tế: Tử vong do bệnh không lây nhiễm gây ra chiếm đến 84%

Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn thông tin, tỷ lệ tử vong do bệnh không lây nhiễm gây ra chiếm 84% tổng số ca tử vong tại Việt Nam.
Tân sinh viên và những cú sốc đầu đời: Từ kẹt xe, cháy túi đến stress với cách học mới

Tân sinh viên và những cú sốc đầu đời: Từ kẹt xe, cháy túi đến stress với cách học mới

Tân sinh viên lên mạng chia sẻ trong hội nhóm về những nỗi niềm sau hơn 1 tháng đi học xa nhà và cả cách giảm stress trước 1001 cú sốc đầu đời ở môi trường mới.
Luật Dược (sửa đổi): Lấp đầy khoảng trống pháp lý mua bán thuốc online

Luật Dược (sửa đổi): Lấp đầy khoảng trống pháp lý mua bán thuốc online

Các quy định quản lý mua bán thuốc online trong dự thảo Luật Dược (sửa đổi) được kỳ vọng sẽ lấp khoảng trống pháp lý trong việc kinh doanh mặt hàng này.
Tuyên Quang: Giảm thiểu hệ lụy từ việc sử dụng rượu, bia đối với sức khỏe cộng đồng và xã hội

Tuyên Quang: Giảm thiểu hệ lụy từ việc sử dụng rượu, bia đối với sức khỏe cộng đồng và xã hội

Đề án Truyền thông phòng, chống tác hại của rượu, bia của Tuyên Quang đến năm 2030 là giảm thiểu tối đa những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe cộng đồng, xã hội.
Bắt giữ lô hàng gần 210.000 bao thuốc lá giả

Bắt giữ lô hàng gần 210.000 bao thuốc lá giả

Hiện nay, thuốc lá giả xuất hiện nhiều trên thị trường nên trước khi mua hàng, người tiêu dùng cần xem kỹ thông tin ghi nhãn thuốc lá để bảo vệ quyền lợi.
Hơn 100 nghìn ca tử vong vì các bệnh có liên quan đến thuốc lá tại Việt Nam

Hơn 100 nghìn ca tử vong vì các bệnh có liên quan đến thuốc lá tại Việt Nam

Tỷ lệ bệnh nhân ung thư phổi có hút thuốc lá tại Việt Nam rất cao, gây ra 85.500 ca tử vong, hút thuốc lá thụ động gây ra 18.800 ca tử vong mỗi năm.
Thuốc lá: Kẻ thù không đội trời chung của làn da

Thuốc lá: Kẻ thù không đội trời chung của làn da

Thuốc lá còn là một trong những nguyên nhân chính gây ra tình trạng lão hóa da sớm và làm mất đi vẻ đẹp tự nhiên của làn da.
Xem thêm
Mobile VerionPhiên bản di động