Các bệnh ung thư có nguyên nhân từ môi trường sống

Khoa học trên thế giới đã chỉ ra rằng, có dưới 10% bệnh ung thư phát sinh do các rối loạn từ bên trong cơ thể gồm các rối loạn nội tiết, tổn thương gene có tính di truyền, gọi là các nguyên nhân nội sinh.  

Ngược lại, có từ 75- 80% ung thư phát sinh là có liên quan đến môi trường sống, bao gồm lối sống thiếu khoa học, các thói quen xấu như hút thuốc, uống rượu, chế độ dinh dưỡng không hợp lý. Thêm vào đó là một số yếu tố do bệnh nghề nghiệp và ô nhiễm môi trường, gọi chung là các nguyên nhân ngoại sinh (từ bên ngoài cơ thể).

Có thể chia các nguyên nhân ngoại sinh này thành 3 nhóm chính sau đây:

Nhóm các tác nhân hóa học: Trong nhóm này, hút thuốc lá được kể đến hàng đầu, đây là nguyên nhân của 30% trong tổng số các loại ung thư ở người, bao gồm ung thư phổi, thanh quản, thực quản, khoang miệng, bàng quang, tụy, dạ dày. Trong khói thuốc, ngoài chất nicotin ảnh hưởng lên hệ tim mạch còn có trên 40 loại hóa chất khác nhau gây ung thư. Trong các chất độc này phải kể đến benzopyren là chất có khả năng 100% gây ung thư trên thực nghiệm. Người hút thuốc có nguy cơ mắc và chết do ung thư phổi và thanh quản cao gấp 10 đến 30 lần so với người không tiếp xúc với khói thuốc. Hút thuốc ở tuổi càng trẻ, thời gian hút càng dài, số lượng thuốc hút trong một ngày càng nhiều càng có nguy cơ cao.

Ở Việt Nam, hút thuốc lào, ăn trầu thuốc cũng là yếu tố nguy cơ cao gây ung thư phổi và ung thư khoang miệng. Nếu người hút thuốc có kèm theo nghiện rượu thì nguy cơ mắc ung thư càng cao hơn nữa. Người đang hút thuốc mà bỏ hút thì nguy cơ bị ung thư sẽ giảm dần theo thời gian. Sau 5 năm ngừng hút, nguy cơ bị ung thư phổi giảm đi 50%, sau 10 năm ngừng hút, nguy cơ còn không đáng kể, gần như người không hút. Những người không hút thuốc nhưng sống hoặc làm việc trong môi trường cùng với người hút thuốc cũng có nguy cơ mắc các loại bệnh liên quan đến thuốc lá như bệnh tim mạch, hô hấp và ung thư như chính người hút, nhất là đối với phụ nữ và trẻ em.

cac benh ung thu co nguyen nhan tu moi truong song

Nhóm nguy cơ do chế độ ăn uống và ô nhiễm vệ sinh an toàn thực phẩm: Chế độ ăn nhiều chất mỡ động vật ít chất xơ làm tăng nguy cơ mắc ung thư đại - trực tràng và ung thư vú. Ngược lại chế độ ăn ít chất béo, nhiều rau, hoa quả và các ngũ cốc dạng nguyên hạt, có thể làm giảm nguy cơ mắc các loại ung thư.

Các chất bảo quản thực phẩm, các chất nhuộm màu thực phẩm có nguồn gốc hóa học, các chất trung gian chuyển hóa và sinh ra từ thực phẩm bị nấm mốc, lên men là nguyên nhân gây ra nhiều loại ung thư đường tiêu hóa như ung thư dạ dày, ung thư gan, ung thư đại tràng... Ước tính loại nguyên nhân này gây ra đến 35% trong tổng số các loại ung thư.

Thịt hun khói, cá muối, các loại mắm và dưa muối, cà muối, nhất là dưa khú có nhiều muối nitrat, nitrit, và nitrosamin là các chất gây ung thư thực quản và dạ dày.

Gạo và lạc là 2 loại thực phẩm dễ bị nấm mốc xâm nhiễm và tiết ra một loại chất độc là aflatoxin, chất này gây ra ung thư gan nguyên phát.

Ở nước ta, thuốc trừ sâu diệt cỏ cũng là yếu tố nguy cơ gây ung thư vú và một số loại ung thư khác. Bên cạnh đó hậu quả của chất độc màu da cam trong chiến tranh đã để lại hậu quả nặng nề không những gây nên các bệnh về dị tật bẩm sinh mà còn là yếu tố nguy cơ tiềm ẩn gây nhiều bệnh ung thư.

Các loại ung thư gây ra do nghề nghiệp thường xảy ra ở cơ quan tiếp xúc trực tiếp như da, hệ thống hô hấp và hệ tiết niệu, ví dụ: ung thư bàng quang ở những người thợ nhuộm có tiếp xúc với chất anilin trong phẩm nhuộm, ung thư phổi ở những công nhân khai thác mỏ a-mi-ăng, làm việc tiếp xúc với chất thạch tín, ung thư máu ở những người tiếp xúc với chất ben-zen, ung thư thanh quản ở những người tiếp xúc với khí mù tạc...

cac benh ung thu co nguyen nhan tu moi truong song

Không nên ăn nhiều dưa, cà muối, thực phẩm lên men, thịt hun khói...

Nhóm các tác nhân vật lý: Gồm các bức xạ ion hóa như tia phóng xạ phát ra từ các máy chiếu chụp Xquang và các chất phóng xạ dùng trong y học và một số ngành khoa học, có khả năng gây tổn thương gene và sự phát triển tế bào khi bị chiếu xạ. Tác động của tia phóng xạ gây ung thư phụ thuộc vào tuổi tiếp xúc: càng nhỏ tuổi càng nguy hiểm (nhất là khi còn là bào thai), liều lượng tiếp xúc: càng nhiều với chất phóng xạ thì nguy cơ mắc ung thư càng cao và cơ quan bị tiếp xúc: các cơ quan nhạy cảm với tia phóng xạ như tuyến giáp, tủy xương.

Ngoài ra, tia cực tím có trong ánh sáng mặt trời cũng là tác nhân gây ung thư da.

Nhóm tác nhân sinh học: Bao gồm một số virut, vi khuẩn. Có 3 loại virut được biết rõ có liên quan nhiều tới ung thư là: virut Epstein-Barr (EBV), liên quan đến ung thư vòm mũi họng, ung thư hạch lymphô, virut viêm gan B là nguyên nhân gây ung thư gan nguyên phát. Virut viêm gan B sau khi thâm nhập cơ thể sẽ gây viêm gan cấp, sau đó là xơ gan và ung thư gan. Việc phát hiện virut viêm gan B là nguyên nhân quan trọng gây ung thư gan đã mở ra một hướng phòng bệnh hữu hiệu là tiêm chủng chống viêm gan b phòng ung thư gan.

Virut gây u nhú: là loại virut lây truyền qua đường tình dục, loại này được coi là nguyên nhân gây ung thư cổ tử cung, rất phổ biến ở phụ nữ Việt Nam. Bệnh có tỷ lệ mắc cao ở phụ nữ có quan hệ tình dục sớm, đẻ nhiều và có nhiều bạn tình.

Một loại vi khuẩn được coi là đóng vai trò quan trọng trong gây bệnh viêm loét dạ dày - tá tràng và ung thư dạ dày là vi khuẩn Helicobacter Pylory (HP). Đây cũng là loại ung thư khá phổ biến ở Việt Nam.

Hạn chế tiếp xúc với các tác nhân sinh ung thư từ môi trường nhằm phòng bệnh ung thư là phương pháp hiệu quả và kinh tế nhất trong chiến lược phòng chống bệnh ung thư ở mọi quốc gia. Nước ta có tỷ lệ người hút thuốc cao nhất thế giới, vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm chưa được thực hiện tốt, và tình trạng ô nhiễm môi trường đang làm gia tăng nhanh chóng số người mắc bệnh ung thư. Nhà nước cần có chính sách đồng bộ và mọi người chúng ta phải có thái độ và hành động tích cực vì một lối sống văn minh, lành mạnh và môi trường trong sạch, không bệnh tật.

Chương trình Phòng chống ung thư Quốc gia
Bạn thấy bài viết này thế nào?
Kém Bình thường ★ ★ Hứa hẹn ★★★ Tốt ★★★★ Rất tốt ★★★★★
Bài viết cùng chủ đề: Bệnh ung thư

Tin mới nhất

Cẩn trọng với tình trạng kháng kháng sinh

Cẩn trọng với tình trạng kháng kháng sinh

Tình trạng kháng kháng sinh tại Việt Nam đang gây ra nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng hơn; có thể cản trở đáng kể đến tăng trưởng GDP…
Thuốc lá: Kẻ thù không đội trời chung của làn da

Thuốc lá: Kẻ thù không đội trời chung của làn da

Thuốc lá còn là một trong những nguyên nhân chính gây ra tình trạng lão hóa da sớm và làm mất đi vẻ đẹp tự nhiên của làn da.
Mua bán thuốc lá điện tử trên mạng xã hội: Thách thức không nhỏ!

Mua bán thuốc lá điện tử trên mạng xã hội: Thách thức không nhỏ!

Mặc dù chưa được phép mua bán, nhập khẩu và tiêu thụ tại Việt Nam, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng vẫn rao bán công khai trên các nền tảng mạng xã hội.
Giải chạy thiện nguyện

Giải chạy thiện nguyện 'Run to A – Land 2024': Kết nối yêu thương, khơi nguồn hy vọng

Giải chạy thiện nguyện “Run to A – Land 2024” với mục đích gây quỹ, hỗ trợ những hoàn cảnh kém may mắn và chịu thiệt thòi từ cơn bão Yagi.
Việt Nam có tỷ lệ nữ đại biểu Quốc hội ở mức cao trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương

Việt Nam có tỷ lệ nữ đại biểu Quốc hội ở mức cao trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương

Với 30,26% tỷ lệ đại biểu Quốc hội là nữ giới, Việt Nam được đánh giá là quốc gia có tỷ lệ nữ đại biểu Quốc hội cao trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương.

Tin cùng chuyên mục

Thuốc lá gây ra 28 nhóm bệnh khác nhau

Thuốc lá gây ra 28 nhóm bệnh khác nhau

thuốc lá không chỉ gây ra 28 nhóm bệnh khác nhau mà còn đặc biệt nguy hiểm đối với hệ hô hấp và tim mạch.
Người trẻ tranh thủ

Người trẻ tranh thủ 'làm mát cơ thể' trước mùa deadline cuối năm

Những ngày cuối tháng 10, Mai Kiều Anh thư thái thưởng thức chai Trà Dr Thanh làm mát cơ thể giữa cao nguyên Di Linh, Lâm Đồng trước mùa deadline cuối năm.
Không bắt buộc xét nghiệm nồng độ cồn 100% khi khám sức khỏe lái xe

Không bắt buộc xét nghiệm nồng độ cồn 100% khi khám sức khỏe lái xe

Từ tháng 1/2025, người lái xe máy khi thực hiện khám sức khỏe, không bắt buộc xét nghiệm 100% nồng độ cồn, khám thai sản.
Giải Golf Suntory PepsiCo gây quỹ gần 3 tỷ đồng cho bệnh nhi ung thư

Giải Golf Suntory PepsiCo gây quỹ gần 3 tỷ đồng cho bệnh nhi ung thư

Giải Golf hữu nghị Suntory PepsiCo Việt Nam gây quỹ gần 3 tỷ đồng cho bệnh nhi ung thư và học sinh sau bão Yagi.
Quảng cáo thổi phồng

Quảng cáo thổi phồng 'trị đái tháo đường bằng 1 liệu trình' lừa dối người bệnh

PGS.TS Đỗ Trung Quân thông tin, các hiệp hội đái tháo đường (bệnh tiểu đường) trên thế giới đều khẳng định, chưa có khả năng chữa khỏi hẳn bệnh này.
Hà Nội: Thu hồi thuốc viên nén Prednisolon 5mg vì vi phạm chất lượng sản phẩm

Hà Nội: Thu hồi thuốc viên nén Prednisolon 5mg vì vi phạm chất lượng sản phẩm

Ngày 14/11/2024, Sở Y tế Hà Nội đã ban hành Văn bản số 5694/SYT-NVD yêu cầu thu hồi thuốc viên nén Prednisolon 5mg do vi phạm mức độ 3 về chất lượng sản phẩm.
Bộ Y tế trao quyết định bổ nhiệm Chủ tịch, các Phó Chủ tịch Hội đồng Y khoa Quốc gia

Bộ Y tế trao quyết định bổ nhiệm Chủ tịch, các Phó Chủ tịch Hội đồng Y khoa Quốc gia

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan đã trao các quyết định bổ nhiệm Chủ tịch, các Phó Chủ tịch Hội đồng Y khoa Quốc gia.
Thầy thuốc trẻ ứng dụng AI tư vấn, khám bệnh cho hơn 1,1 triệu người dân

Thầy thuốc trẻ ứng dụng AI tư vấn, khám bệnh cho hơn 1,1 triệu người dân

Hành trình Thầy thuốc trẻ tình nguyện vì sức khoẻ cộng đồng năm 2024 đã tư vấn, khám bệnh miễn phí cho hơn 1,13 triệu người.
Thủ tướng yêu cầu 6 tháng tới hoàn thành Bệnh viện Việt Đức, Bạch Mai cơ sở 2

Thủ tướng yêu cầu 6 tháng tới hoàn thành Bệnh viện Việt Đức, Bạch Mai cơ sở 2

Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ cho biết, Thủ tướng yêu cầu Bộ Y tế phải đưa Bệnh viện Bạch Mai và Việt Đức cơ sở 2 vào hoạt động trong 6 tháng tới.
Vướng mắc khiến thiếu thuốc, vật tư y tế, Bộ Y tế họp khẩn với 300 đơn vị

Vướng mắc khiến thiếu thuốc, vật tư y tế, Bộ Y tế họp khẩn với 300 đơn vị

Bộ Y tế đề nghị các đơn vị nghiên cứu thực hiện các hướng dẫn về đấu thầu, mua sắm để vận dụng trong quá trình triển khai thực hiện đảm bảo đúng quy định.
Làm gì giúp tân sinh viên giảm căng thẳng, vui đến trường mỗi ngày?

Làm gì giúp tân sinh viên giảm căng thẳng, vui đến trường mỗi ngày?

Tân sinh viên vì nhiều lý do khác nhau rất khó hòa nhập với môi trường mới và không phải ai cũng biết cách giảm căng thẳng, tạo tâm lý tích cực khi đến trường.
Loạn

Loạn 'lang băm', 'thần y' quảng cáo bài thuốc gia truyền trên mạng xã hội

Dù đã được cơ quan chức năng cảnh báo, xử lý, nhưng thời gian qua, quảng cáo về các bài thuốc gia truyền vẫn xuất hiện dày đặc trên nhiều trang mạng xã hội.
Tháng 10, cả nước xảy ra 1.850 vụ tai nạn giao thông

Tháng 10, cả nước xảy ra 1.850 vụ tai nạn giao thông

Từ ngày 26/9-25/10/2024, Việt Nam xảy ra 1.850 vụ tai nạn giao thông, làm chết 896 người và bị thương 1.347 người.
Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn giữ chức vụ Chủ tịch Hội đồng Y khoa Quốc gia

Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn giữ chức vụ Chủ tịch Hội đồng Y khoa Quốc gia

Theo Quyết định số 1333/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn kiêm nhiệm giữ chức vụ Chủ tịch Hội đồng Y khoa Quốc gia.
Nâng cao nhận thức cộng đồng, đẩy lùi ‘gánh nặng’ viêm màng não

Nâng cao nhận thức cộng đồng, đẩy lùi ‘gánh nặng’ viêm màng não

Chiến dịch nâng cao nhận thức, đẩy lùi căn bệnh viêm màng não tổ chức mới đây nhằm hưởng ứng Ngày Viêm màng não thế giới 2024, truyền cảm hứng cho cộng đồng.
Bộ Y tế giải trình việc thiếu vaccine tiêm chủng mở rộng

Bộ Y tế giải trình việc thiếu vaccine tiêm chủng mở rộng

Bộ Y tế vừa có báo cáo làm rõ phản ánh của cử tri về việc thiếu vaccine trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng gửi đến kỳ họp Quốc hội khóa XV.
Bộ Y tế bác thông tin

Bộ Y tế bác thông tin 'sử dụng muối i-ốt gây bệnh cường giáp'

Bộ Y tế cho rằng, lập luận thiếu cơ sở khoa học đã gây hoang mang dư luận, ảnh hưởng không tốt đến các nỗ lực trong phòng, chống các rối loạn thiếu i-ốt.
Nhiều nước đã cấm thuốc lá điện tử: Chuyên gia khuyến nghị gì cho Việt Nam?

Nhiều nước đã cấm thuốc lá điện tử: Chuyên gia khuyến nghị gì cho Việt Nam?

Theo các chuyên gia, Việt Nam giống như các nước ASEAN khác, đang phải đối mặt với vấn đề gia tăng sử dụng các loại thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.
TP. Hồ Chí Minh: Phòng khám Mary và hàng loạt cơ sở bị tước giấy phép khám chữa bệnh

TP. Hồ Chí Minh: Phòng khám Mary và hàng loạt cơ sở bị tước giấy phép khám chữa bệnh

Thanh tra Sở Y tế TP. Hồ Chí Minh vừa xử phạt, tước giấy phép khám chữa bệnh của hàng loạt cơ sở như: Bệnh viện Mary, phòng khám YHCT 179, nha khoa Lê Kha.
Kẻ đi chơi xa, người ở nhà thanh lọc cơ thể chuẩn bị vào mùa bận rộn cuối năm

Kẻ đi chơi xa, người ở nhà thanh lọc cơ thể chuẩn bị vào mùa bận rộn cuối năm

Thời điểm này là khoảng thời gian vàng để Gen Z refresh trước mùa deadline cuối năm, mỗi người đều có dự định riêng để F5 lại bản thân, thanh lọc cơ thể.
Xem thêm
Mobile VerionPhiên bản di động