Bóng ma lạm phát ở Mỹ cuối năm 2021

Tổng mức kích thích lên tới khoảng 25% GDP và khoảng 30% tổng nợ liên bang ban đầu. Trong khi phần lớn số tiền giành để giúp đỡ những người và doanh nghiệp bị tổn thương nặng nề bởi đại dịch, phần lớn trong số đó dùng để kích cầu.

Về cơ bản đó là những gì Chính phủ Mỹ đã làm. Nhưng lạm phát của Mỹ cuối cùng là tài khóa, không phải tiền tệ. Mọi người không có quá nhiều tiền so với trái phiếu; thay vào đó, họ có thêm tiền tiết kiệm và sự giàu có rõ ràng để chi tiêu. Nếu chính phủ vay toàn bộ 5 nghìn tỷ đôla để viết những tấm séc giống nhau, có thể sẽ có mức lạm phát tương tự. Các yếu tố có mục đích khác - bao gồm "cú sốc nguồn cung", "tắc nghẽn", "sự thay đổi nhu cầu" và "lòng tham" của doanh nghiệp - không liên quan đến mặt bằng giá chung. Các cảng sẽ không bị tắc nếu mọi người không cố gắng mua nhiều hàng hóa. Nếu mọi người muốn có nhiều tivi hơn và ít bữa ăn ở nhà hàng hơn, giá tivi sẽ tăng lên và giá bữa ăn ở nhà hàng sẽ giảm xuống.

Ngược lại, lạm phát, khi tất cả giá cả và tiền lương cùng tăng, xuất phát từ sự cân bằng của cung và cầu tổng thể. Năng lực sản xuất hàng hóa và dịch vụ của nền kinh tế thấp hơn dự kiến. Ở đây, sự thiếu hụt lao động là một thực tế cơ bản chính. Các nhà tuyển dụng không thể tìm được người làm việc vì nhiều người không tìm được việc làm. Cục Dự trữ Liên bang Mỹ đã hoàn toàn bất ngờ trước sự gia tăng của lạm phát, và trong hầu hết năm qua khẳng định rằng nó sẽ chỉ là "tạm thời" và sẽ tự biến mất.

Tại sao kích thích tài khóa này lại tạo ra lạm phát trong khi các nỗ lực kích thích trước đó từ năm 2008 - 2020 đều thất bại? Có một số khả năng rõ ràng. Đầu tiên, sự kích thích này lớn hơn nhiều. Cựu Bộ trưởng Tài chính Mỹ Lawrence H. Summers đã tiên đoán chính xác về lạm phát vào tháng 5/2021 bằng cách chỉ cần nhìn vào quy mô khổng lồ của các gói chi tiêu, so với bất kỳ ước tính hợp lý nào về sự thiếu hụt GDP. Thứ hai, các quan chức đã hiểu chưa đầy đủ về cuộc suy thoái Covid. GDP và việc làm không giảm vì thiếu “cầu”.

Đối với nền kinh tế, đại dịch giống như một trận bão tuyết. Nếu gửi cho mọi người nhiều tiền khi tuyết rơi, sẽ không nhận được hoạt động trong xe trượt tuyết, nhưng sẽ bị lạm phát khi tuyết đã tan. Thứ ba, không giống như trong các cuộc khủng hoảng trước đây, chính phủ tạo ra tiền và gửi séc trực tiếp đến các doanh nghiệp và hộ gia đình, thay vì đi vay, chi tiêu và chờ đợi hiệu ứng lan truyền đến thu nhập.

Lạm phát sẽ tiếp tục? Về cơ bản, lạm phát bùng phát khi mọi người không nghĩ rằng chính phủ sẽ trả hết các khoản nợ của mình bằng cách cuối cùng chạy thặng dư tài khóa. Sau đó, mọi người cố gắng thoát khỏi khoản nợ và mua những thứ thay vào đó, điều này làm tăng giá và hạ giá trị thực của khoản nợ xuống mức mà mọi người tin rằng chính phủ sẽ trả được.

Do giá cả đã tăng 6%, nên mọi người rõ ràng tin rằng trong số 30% mở rộng nợ, chính phủ sẽ không trả lại ít nhất 6%. Nếu mọi người tin rằng việc mở rộng nợ sẽ được hoàn trả ít hơn, thì mặt bằng giá sẽ tiếp tục tăng, lên tới 30%. Vì vậy, lạm phát có tiếp tục hay không phụ thuộc vào chính sách tài khóa và tiền tệ trong tương lai. Chính sách tài khóa là một câu hỏi lớn.

Nếu lạm phát tài khóa bùng phát, việc kiềm chế nó sẽ rất khó khăn. Nếu các nhà hoạch định chính sách tiền tệ cố gắng kiềm chế lạm phát bằng cách tăng lãi suất, họ sẽ gặp phải những trở ngại về tài khóa cũng như áp lực về chính trị. Thứ nhất, với tỷ lệ nợ trên GDP trên 100%, nếu Fed tăng lãi suất 5 điểm phần trăm, chi phí lãi vay của khoản nợ sẽ tăng thêm 1 nghìn tỷ USD - 5% GDP.

Những chi phí lãi suất đó phải được trả, nếu không lạm phát sẽ trở nên tồi tệ hơn. Tương tự, nếu Ngân hàng Trung ương châu Âu tăng lãi suất, điều đó sẽ làm tăng chi phí nợ của Ý, đe dọa một cuộc khủng hoảng mới và gây khó khăn cho danh mục trái phiếu chính phủ khổng lồ của ECB. Thứ hai, một khi lạm phát hoạt động theo hướng dẫn đến lợi suất trái phiếu cao hơn, việc ngăn chặn lạm phát đòi hỏi thặng dư tài khóa cao hơn để trả cho các trái chủ bằng đồng đôla có giá trị hơn.

Nếu không, lạm phát không giảm. Chỉ riêng chính sách tiền tệ không thể kiềm chế lạm phát tài khóa. Cũng không thể “thắt lưng buộc bụng” tạm thời, đặc biệt là thuế suất cận biên cao hơn làm giảm tốc độ tăng trưởng trong dài hạn và do đó là nguồn thu từ thuế trong dài hạn. Giải pháp lâu dài duy nhất là làm cho nhà tài chính của chính phủ có trật tự. Cuối cùng, chính sách định hướng cung là cần thiết để đáp ứng nhu cầu mà không làm tăng giá, để giảm nhu cầu chi tiêu xã hội, và gián tiếp, để tăng nguồn thu từ thuế mà không có cơ sở thuế lớn hơn. Trước những hạn chế về nguồn cung từ các quy định, luật lao động và sự không khuyến khích do các chương trình xã hội tạo ra, các giải pháp tiềm năng cần rõ ràng.