Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên: Thương vụ phải là 'sứ giả' kinh tế, là cầu nối thu hút đầu tư bền vững

Phát biểu kết luận tại Hội nghị Tham tán Thương mại, Trưởng Cơ quan thương vụ Việt Nam tại khu vực châu Á - châu Phi diễn ra chiều ngày 19/12 tại Tokyo, Nhật Bản, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, Hội nghị đã lắng nghe 32 ý kiến phát biểu và các ý kiến đều thống nhất cho rằng, từ đầu năm đến nay, ngành Công Thương đã đạt được những kết quả tích cực, đóng góp vào thành tích đó không thể không kể đến sự đóng góp của hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài, trong đó có hệ thống Thương vụ Việt Nam ở khu vực thị trường châu Á, châu Phi.

Thay mặt Ban Cán sự Đảng, Lãnh đạo Bộ Công Thương, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên biểu dương và ghi nhận những nỗ lực của các Tham tán Thương mại, Trưởng Cơ quan Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài nói chung và tại thị trường châu Á, châu Phi nói riêng.

Chiều ngày 19/12 (theo giờ Nhật Bản), tại Tokyo, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đã chủ trì Hội nghị Tham tán thương mại, Trưởng Cơ quan Thương vụ khu vực thị trường châu Á - châu Phi.

Thứ trưởng Bộ Công Thương phát biểu tại Hội nghị. Thứ trưởng đánh giá cao hoạt động của Hệ thống Thương vụ Việt Nam tại thị trường châu Á, châu Phi

Tuy nhiên, trong những năm qua, hoạt động của thương vụ vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế, cụ thể:

Thứ nhất, tính chuyên nghiệp, đồng bộ và tính hệ thống trong hoạt động của thương vụ còn nhiều hạn chế. Chính phủ, lãnh đạo Bộ Công Thương luôn tạo điều kiện thuận lợi cho các Tham tán Thương mại, Trưởng Cơ quan Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài trong hoạt động công vụ. Tuy nhiên, các đồng chí phải đảm bảo hoàn thành công việc thật tốt.

Sẽ có các tiêu chí đánh giá hiệu quả công việc của các Tham tán Thương mại một cách cụ thể với các tiêu chí khác nhau, định kỳ 3 tháng một lần thay vì 6 tháng như trước đây.

Thứ hai, sự gắn kết, gần gũi của một số thương vụ với các cơ quan chức năng trong nước, của Thương vụ với các doanh nghiệp và hiệp hội doanh nghiệp trong nước chưa chặt chẽ.

Tất cả các doanh nghiệp, các hiệp hội ngành hàng, đơn vị chức năng trong nước có nhu cầu rất cao về thông tin thị trường nước ngoài. Quan trọng là cách thức thông tin, chế độ hợp tác ra sao để phát huy được vai trò của thương vụ cũng như của các đơn vị chức năng trong và ngoài Bộ Công Thương.

Thứ ba, tính chủ động, trách nhiệm và linh hoạt trong trong công việc của một số cán bộ còn hạn chế so với yêu cầu đề ra.

Nguyên nhân của những hạn chế nêu trên có cả khách quan, chủ quan nhưng mà nguyên nhân chủ quan chủ yếu vẫn là một số cán bộ chưa quán triệt sâu sắc và chưa thực hiện nghiêm túc các chủ trương chính sách và các chỉ đạo của Bộ trưởng.

“Trong các kỳ giao ban thương vụ trước đó, tôi đã chỉ đạo và quán triệt rất kỹ về các quan điểm, đường lối, chủ trương, chính sách để hệ thống các thương vụ chủ động hơn trong công việc của mình. Bằng việc nắm bắt các diễn biến, chính sách của các nước sở tại để tham mưu cho Bộ Công Thương, cho Chính phủ trong việc phản ứng chính sách... Tuy nhiên, có thương vụ chưa thực hiện tốt nhiệm vụ này” - Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên thẳng thắn phê bình.

Nguyên nhân thứ hai, một số đơn vị vẫn chưa hình thành được cơ sở dữ liệu đồng bộ. Cơ sở dữ liệu và vấn đề quan trọng nhất trong thời đại số, do vậy, trong thời gian tới, phải triển khai gấp rút nhiệm vụ này để tất cả các đơn vị liên quan có thể tương tác được với nhau, các dữ liệu được khai thác và sử dụng hiệu quả.

Nguyên nhân thứ ba, công tác phối hợp giữa các thương vụ với nhau và với các đơn vị chức năng của Bộ Công Thương có lúc còn hạn chế; công tác kiểm tra, giám sát cơ quan quản lý đối với thương vụ chưa thường xuyên và hiệu quả.

Cục trưởng Cục Công nghiệp Phạm Nguyên Hùng cho biết, các thương vụ đóng vai trò cầu nối giữa các quốc gia châu Á, châu Phi với Việt Nam trong lĩnh vực phát triển công nghiệp

Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại Trịnh Anh Tuấn thông tin về các vụ việc phòng vệ thương mại của Việt Nam trong năm 2024

Ông Nguyễn Anh Sơn - Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu phát biểu tại Hội nghị

Nhiệm vụ, giải pháp để phát huy vai trò của các Thương vụ

Trong thời gian tới, tình hình chính trị, kinh tế thế giới sẽ có nhiều phức tạp, do vậy, để tiếp tục phát huy được vai trò của thương vụ cũng như khắc phục được những khó khăn, hạn chế, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đề nghị:

Một là, phải tập trung nghiên cứu, quán triệt thật sâu sắc các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật Nhà nước; các đề án, chiến lược phát triển và quy hoạch ngành quốc gia trong lĩnh vực Công Thương để chủ động xây dựng kế hoạch công tác sát với thực tiễn.

Muốn làm được điều này, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhắc lại sự cần thiết của việc xây dựng cơ sở dữ liệu, xây dựng trang web của từng đơn vị và thực hiện tốt chương trình chuyển đổi số của Bộ.

Tất cả các đơn vị thuộc Bộ cũng như các thương vụ đều phải tập trung và phải hoàn thành việc xây dựng cơ sở dữ liệu với phương châm: “Sống, xanh, sạch, đủ” trong năm 2025. “Đề nghị Vụ Tổ chức cán bộ coi đây là tiêu chí đánh giá mức độ hoàn thành công việc của các thương vụ trong năm 2025 và các năm tiếp theo” - Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên chỉ đạo.

Giao nhiệm vụ cho các thương vụ, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đề nghị, thương vụ không chỉ là 'sứ giả' kinh tế mà còn là cầu nối thu hút đầu tư bền vững vào thị trường Việt Nam

Hai là, tăng cường nắm bắt, đánh giá tình hình trong nước, khu vực, quốc tế và những thay đổi trong chính sách của nước sở tại, nhất là sau các cuộc bầu cử của các nước trong khu vực, châu Á và châu Phi. Theo dõi tình hình chính trị các nước để kịp thời phản ánh, báo cáo và đề xuất với Chính phủ, với Bộ Công Thương để có những phản ứng, chính sách phù hợp, bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia, dân tộc, bảo đảm tốt nhất hoạt động của doanh nghiệp Việt Nam ở nước ngoài cũng như doanh nghiệp nước ngoài hoạt động tại Việt Nam.

Đồng thời làm tốt công tác dự báo tình hình cung cấp thông tin cho các hiệp hội ngành hàng, các doanh nghiệp trong nước để có những điều chỉnh cần thiết trong kế hoạch sản xuất kinh doanh và trong chiến lược xây dựng thương hiệu sản phẩm của doanh nghiệp.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên trao bằng khen cho thương vụ có thành tích xuất sắc trong công tác phát triển thị trường Việt Nam tại nước ngoài

Thứ trưởng Phan Thị Thắng trao bằng khen cho các thương vụ

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cùng Thứ trưởng Phan Thị Thắng chụp ảnh chung với các Tham tán Thương mại, Trưởng Cơ quan Thương vụ Việt Nam tại khu vực Châu Á - Châu Phi sau Hội nghị

Ba là, hệ thống các thương vụ tiếp tục nghiên cứu, đề xuất các giải pháp để hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam và các doanh nghiệp nước ngoài đầu tư tại Việt Nam có thể khai thác được các Hiệp định thương mại tự do mà Việt Nam đã ký với các nước. Cùng với đó, tiếp tục đề xuất nâng cấp đàm phán, ký kết mới các hiệp định thương mại tự do với các thị trường có nhiều tiềm năng, nhất là ở khu vực Tây Á, Nam Á, châu Phi và Trung Đông.

“Trước mắt tìm giải pháp để khởi động đàm phán và kết thúc đàm phán các hiệp định thương mại tự do trong năm 2025 đối với Ai Cập, Arab Saudi, Pakistan và Qatar...” - Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên chỉ đạo và yêu cầu các thương vụ phải vận dụng kinh nghiệm mà chúng ta đã làm với UAE, với Isreal...

Bốn là, chủ động nắm tình hình, tiếp tục chú trọng công tác phòng vệ thương mại trước xu hướng gia tăng, các vụ việc điều tra phòng vệ thương mại đối với các hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam. Đồng thời tích cực phối hợp xử lý có hiệu quả các vụ kiện phòng vệ thương mại hoặc là tranh chấp giữa các doanh nghiệp, góp phần bảo vệ sản xuất, thương hiệu của hàng hóa Việt Nam.

Năm là, tiếp tục làm tốt chức năng là cầu nối giữa các hiệp hội doanh nghiệp trong nước với nước ngoài, trong các quan hệ kinh tế, thương mại và đầu tư. Đặc biệt chú ý khai thác những yếu tố lợi thế và nhu cầu của mỗi bên.

Tập trung vận động, kết nối, hỗ trợ phát triển các ngành công nghiệp nền tảng trong nước, trước mắt là công nghiệp năng lượng, khai thác chế biến khoáng sản, nhất là những khoáng sản thiết yếu và những ngành công nghiệp cơ khí, chế biến, chế tạo điện tử, hóa chất và năng lượng (kể cả năng lượng mới và năng lượng hạt nhân).

Sáu là, chủ động phối hợp với các đơn vị chức năng có liên quan của Bộ để đẩy mạnh xây dựng và cập nhật cơ sở dữ liệu liên quan đến công tác thương vụ, bảo đảm đồng bộ, đầy đủ theo yêu cầu, đồng thời chú trọng kết nối, khai thác, sử dụng hiệu quả cơ sở dữ liệu.

Bảy là, tập trung vận động, thu hút các doanh nghiệp nổi trội về công nghệ ở khu vực châu Á, châu Phi đầu tư vào lĩnh vực mà Việt Nam đang ưu tiên phát triển, nhất là những ngành công nghiệp nền tảng, kinh tế xanh, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn, công nghệ lõi... Tăng cường kết nối, thúc đẩy đầu tư, hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam đầu tư ra nước ngoài để tiếp thu thành tựu về khoa học, công nghệ... để chủ động nguồn cung nguyên liệu, đảm bảo đầu vào cho hoạt động sản xuất.

Tám là, tích cực phối hợp hỗ trợ Cục Xúc tiến thương mại trong việc triển khai, thực hiện các hoạt động xúc tiến thương mại trong khuôn khổ chương trình xúc tiến thương mại cấp quốc gia tổ chức ở các địa bàn mà thương vụ phụ trách.

Chín là, thường xuyên cung cấp cho Cổng thông tin điện tử của Bộ Công Thương và các đơn vị báo chí truyền thông của Bộ những thông tin liên quan đến tình hình thị trường, quy định chính sách mới của nước sở tại và tình hình, kết quả hoạt động của các thương vụ tại địa bàn phụ trách để phục vụ công tác truyền thông, phổ biến thông tin góp phần tạo đồng thuận xã hội đối với công tác thương vụ.

Không chỉ kết nối thương mại mà còn mở rộng kết nối đầu tư

Hiện thực hóa các nhiệm vụ nêu trên, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cũng trực tiếp giao nhiệm vụ cụ thể cho các đơn vị chức năng thuộc Bộ.

Đối với Vụ Thị trường châu Á - châu Phi: Tăng cường công tác phát triển thị trường, xúc tiến thương mại, xúc tiến và thu hút đầu tư.

“Mục tiêu bây giờ không phải chỉ là kết nối thị trường, không chỉ kết nối về thương mại mà phải kết nối về đầu tư. Chỉ có sản xuất vật chất, chỉ có kết nối đầu tư thì mới vững bền” - Bộ trưởng giao nhiệm vụ và yêu cầu Vụ Thị trường châu Á - châu Phi phải khẩn trương chỉ đạo các thương vụ khu vực đẩy mạnh cố gắng theo dõi, nghiên cứu phát triển thị trường. Ngoài việc tiếp tục phát triển các thị trường chủ chốt, cần đẩy mạnh các thị trường kiêm nhiệm có thế mạnh phát triển. Trước hết là khai thác các thị trường mà Việt Nam có FTA, có cơ chế hợp tác trong kinh tế, thương mại, đầu tư.

Thứ hai, chỉ đạo các thương vụ trong việc xây dựng và triển khai kế hoạch hành động để phát triển thị trường tiềm năng, chỉ đạo các hoạt động công tác chuyên môn, phối hợp xử lý các vướng mắc, khó khăn trong thẩm quyền và kịp thời báo cáo lãnh đạo Bộ để giải quyết những vấn đề vượt thẩm quyền để bảo vệ cái quyền lợi của đất nước, quyền lợi của doanh nghiệp và tạo môi trường thu hút đầu tư nước ngoài vào Việt Nam bằng một cách tốt nhất.

Thứ ba, phối hợp với Cục Xúc tiến thương mai, Cục Xuất nhập khẩu và các đơn vị liên quan trong công tác xây dựng, cập nhật cơ sở dữ liệu dùng chung và tăng cường triển khai các hoạt động xúc tiến thương mại, xúc tiến vốn đầu tư của các thương vụ ở khu vực châu Á, châu Phi.

Đối với Cục Xúc tiến thương mại, Bộ trưởng giao nhiệm vụ: Cục Xúc tiến thương mại phải tiếp tục triển khai hiệu quả và đổi mới, nâng cao chất lượng công tác Giao ban xúc tiến thương mại hàng tháng với các Thương vụ của Việt Nam ở nước ngoài, trong đó có khu vực châu Á, châu Phi.

Bên cạnh đó, chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan khẩn trương rà soát, xây dựng, hoàn thiện cơ sở dữ liệu để phục vụ công tác phát triển thị trường, phát triển thương hiệu hàng hóa Việt Nam; chủ động phối hợp với Vụ Thị trường châu Á - châu Phi thúc đẩy hoạt động nghiên cứu chuyên sâu thị trường; cập nhật, phổ biến thông tin cho các hiệp hội ngành hàng, các doanh nghiệp trong nước; phối hợp với Vụ Thị trường châu Á - châu Phi và Thương vụ để tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác xúc tiến thương mại theo hướng gắn kết xúc tiến thương mại với định hướng điều chỉnh quá trình tổ chức sản xuất của người sản xuất và các doanh nghiệp trong nước; chú trọng các chương trình xúc tiến thương mại trung, dài hạn đối với một số mặt hàng xuất khẩu chủ lực; thị trường nhập khẩu có trọng tâm, trọng điểm trong thời gian cụ thể; phối hợp với các thương vụ nghiên cứu việc xây dựng phòng trưng bày hàng xuất khẩu trực tuyến.

Đối với Cục Phòng vệ thương mại, Bộ trưởng yêu cầu: Phối hợp với các Thương vụ triển khai tháo gỡ và đấu tranh hiệu quả với các rào cản kỹ thuật thương mại bất hợp lý với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam; và xử lý hiệu quả các vụ kiện phòng vệ tranh chấp thương mại nếu có, góp phần bảo vệ quyền lợi hợp pháp của doanh nghiệp trong nước, giữ vững cái thị trường xuất khẩu. Song song đó, tiếp tục triển khai các hoạt động cảnh báo nguy cơ điều tra phòng vệ thương mại, chống lẩn, tránh biện pháp phòng vệ và trợ giúp doanh nghiệp xuất khẩu trong trường hợp nước nhập khẩu điều tra áp dụng các biện pháp phòng vệ, chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại...

Đối với các Cục, Vụ khác như: Cục Công nghiệp, Cục Hóa chất, Cục Công Thương địa phương, Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo... phối hợp với các thương vụ đẩy mạnh nghiên cứu, cung cấp, cập nhật thường xuyên thông tin cho các thương vụ để kêu gọi đầu tư, hợp tác đầu tư.

Các trường, các Viện, các tập đoàn cũng cần phối hợp chặt chẽ hơn với hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài.

Kết thúc Hội nghị, một lần nữa Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đánh giá cao những nỗ lực của các thương vụ trong thời gian qua và kỳ vọng, các Tham tán Thương mại, Trưởng Cơ quan Thương vụ sẽ nỗ lực hết sức mình để xây dựng hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài thật sự trở thành các cơ quan năng động - chuyên nghiệp - hiệu quả, phục vụ tốt nhất sự phát triển của cộng đồng doanh nghiệp và kinh tế đất nước.