Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên phát biểu kết luận Diễn đàn Lắng nghe nông dân nói

Ngày 1/10/2025, tại Hà Nội, Trung ương Hội Nông dân Việt Nam phối hợp với Bộ Công Thương tổ chức Diễn đàn Nông dân Quốc gia lần thứ X năm 2025: Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam và Bộ trưởng Bộ Công Thương - Lắng nghe nông dân nói, với chủ đề “Kết nối thị trường - Xây dựng thương hiệu - Thúc đẩy tiêu thụ nông sản, góp phần tăng trưởng kinh tế đất nước 2 con số”.

Nông sản Việt Nam hiện đã xuất khẩu đến hơn 200 quốc gia

Phát biểu kết luận Diễn đàn, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh, Diễn đàn là cơ hội để trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm và khẳng định quyết tâm trong việc triển khai các chủ trương, chính sách của Nhà nước về nông nghiệp, nông dân, nông thôn.

Bộ trưởng cho biết, trong khuôn khổ Diễn đàn, 13 đại biểu đã phát biểu, trao đổi trực tiếp về những vấn đề thiết thực, phản ánh tâm tư, nguyện vọng của người dân. Những ý kiến này gợi mở, tạo động lực quan trọng để Bộ Công Thương cùng các ngành liên quan nghiên cứu, đề xuất với các cấp có thẩm quyền hoàn thiện cơ chế, chính sách, nhằm thúc đẩy sản xuất, phát triển nông sản, đóng góp trực tiếp vào tăng trưởng kinh tế của đất nước, đặc biệt hướng tới mục tiêu tăng trưởng hai con số trong các năm tới.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, các sản phẩm nông sản Việt Nam hiện đã xuất khẩu đến hơn 200 quốc gia, nhiều mặt hàng nông sản đã vươn lên nhóm xuất khẩu tỷ USD, đưa Việt Nam lên nhóm các quốc gia dẫn đầu về giá trị xuất khẩu.

“Việt Nam đã trở thành một trong những quốc gia hàng đầu thế giới về thương mại nông sản, xếp thứ 16 trong số 193 quốc gia, với nhiều sản phẩm không chỉ có sản lượng lớn mà còn có giá trị kinh tế cao”, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết. Một số mặt hàng chủ lực như: gạo, cà phê tiếp tục giữ vững vị thế trên các thị trường truyền thống, đồng thời mở rộng thành công sang các thị trường mới, bao gồm Hoa Kỳ, EU, Hàn Quốc và Nhật Bản.

Sự phát triển ổn định và tăng trưởng liên tục của xuất khẩu nông sản không chỉ góp phần nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế mà còn là động lực quan trọng thúc đẩy sản xuất và kinh tế trong nước. Thương hiệu nông sản bước đầu được định hình gắn với hình ảnh chất lượng, an toàn và ngày càng được người tiêu dùng trong nước và quốc tế tin tưởng.

Đáng chú ý, chuyển đổi số và sản xuất xanh trong nông nghiệp đã đạt những bước tiến rõ nét. Các mô hình nông nghiệp công nghệ cao đang phát triển mạnh, trở thành nền tảng quan trọng giúp nông sản Việt Nam hội nhập sâu rộng hơn, nâng cao giá trị và vị thế trên thị trường quốc tế. Những thành tựu nêu trên có được là nhờ đường lối đúng đắn của Đảng và chính sách pháp luật của nhà nước, phù hợp, kịp thời, đúng, trúng về cả quy luật và xu thế. Đây cũng là kết quả của lao động cần cù, sáng tạo của người nông dân, sự phối hợp chặt chẽ của các doanh nghiệp, hợp tác xã và tổ chức địa phương.

Qua việc đổi mới phương thức sản xuất, ứng dụng công nghệ, tuân thủ quy trình và tiêu chuẩn hóa sản phẩm, các đơn vị đã nâng cao chất lượng nông sản. Đồng thời, sự đồng hành, hỗ trợ kịp thời cùng với các cơ chế, chính sách của Nhà nước và sự hướng dẫn từ các bộ, ngành đã tạo điều kiện quan trọng để thúc đẩy sản xuất, kinh doanh nông nghiệp phát triển bền vững.

Tuy nhiên, chúng ta cũng phải thẳng thắn nhìn nhận rằng vẫn tồn tại không ít hạn chế trong sản xuất và chế biến nông sản. Quy mô sản xuất còn nhỏ lẻ, phân tán, chất lượng sản phẩm không ổn định, mối liên kết giữa nông dân với doanh nghiệp, hợp tác xã vẫn chưa thực sự chặt chẽ. Việc bảo quản, chế biến nông sản thành các sản phẩm mới, có giá trị gia tăng còn ít, chủ yếu xuất khẩu thô, giá trị thấp, tỷ lệ hao hụt qua các khâu rất nhiều, theo thống kê con số này lên đến hơn 1/3.

Bên cạnh đó, việc ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh trong sản xuất nông nghiệp còn chậm, chưa đáp ứng đầy đủ các yêu cầu phát triển bền vững của ngành. Mặt khác, xuất khẩu nông sản hiện nay chủ yếu dựa vào tiểu ngạch, xuất khẩu thô, dẫn đến giá trị gia tăng thấp và chưa tận dụng được tiềm năng của ngành.

Một vấn đề nữa được Bộ trưởng Công Thương đề cập, đó là chúng ta chưa chú trọng khai thác thị trường trong nước, dù Việt Nam có hơn 100 triệu người tiêu dùng. Đây là một thị trường rất lớn, nhiều doanh nghiệp nước ngoài vẫn mơ ước tiếp cận. Các doanh nghiệp xuất khẩu nước ngoài nhìn vào tiềm năng của thị trường Việt Nam nhưng nhiều doanh nghiệp trong nước chưa tận dụng tối đa cơ hội này, chưa xây dựng chiến lược khai thác hiệu quả nhu cầu nội địa.

“Gần thời chẳng hợp duyên cho, Xa xôi cách mấy lần đò cũng đi, tư duy và thói quen đấy chúng ta phải thay đổi. Mình muốn bán được chợ người thì phải bán được chợ nhà”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Để tiếp tục thúc đẩy tiêu thụ nông sản và nâng cao giá trị sản phẩm, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng; các đối tác thương mại lớn ngày càng đặt ra nhiều yêu cầu khắt khe về tiêu chuẩn chất lượng, an toàn thực phẩm, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững, Bộ trưởng nhấn mạnh, chúng ta cần có bước đột phá về quy hoạch vùng trồng, vùng nuôi, tổ chức sản xuất, chế biến, xây dựng và phát triển chuỗi giá trị. 

Bán thứ thị trường cần không phải bán thứ mình có

Dưới góc độ của ngành Công Thương, Bộ trưởng Bộ Công Thương gợi mở một số hướng đi quan trọng để nâng cao năng lực cạnh tranh của nông sản Việt Nam.

Thứ nhất, cần tuân thủ quy luật thị trường và tín hiệu của thị trường trong tổ chức sản xuất và tiêu thụ. Sản xuất phải trả lời đầy đủ các câu hỏi: “Sản xuất cái gì, bằng cách nào, bán ở đâu, cho ai và với giá bao nhiêu?”. Nếu không trả lời được câu hỏi này, nếu cứ có gì bán nấy, không bán cái thị trường cần thì không thể hội nhập.

Thứ hai, cần nâng cao năng lực sản xuất, bảo đảm chất lượng và phát triển bền vững. Việc này đòi hỏi tăng cường liên kết chặt chẽ giữa nông dân, hợp tác xã và các doanh nghiệp trong hệ thống phân phối, từ đó tạo ra quy trình khép kín từ sản xuất đến tiêu thụ. Cần quy hoạch vùng trồng, vùng khuyến khích sản xuất nông sản sạch, hữu cơ, có xuất xứ rõ ràng và đạt chứng nhận chuẩn trong nước và quốc tế, đáp ứng yêu cầu truy xuất nguồn gốc, chinh phục khách hàng.

Cần chủ động ứng dụng mạnh mẽ khoa học công nghệ trong sản xuất, chế biến và tiêu thụ. Đồng thời, cần khuyến khích doanh nghiệp tư nhân và các hợp tác xã đầu tư xây dựng các trung tâm logistics, kho lạnh, hệ thống bảo quản và chế biến, nhằm giảm tỷ lệ thất thoát và nâng cao giá trị gia tăng cho nông sản.

Đồng thời, khuyến khích doanh nghiệp, HTX, người nông dân ưu tiên đầu tư xây dựng trung tâm logistics, chợ đầu mối hiện đại, vùng nguyên liệu gắn với chế biến sâu…Đây là nền tảng quan trọng để giảm chi phí lưu thông, nâng cao chất lượng, năng lực cạnh tranh và mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm.

Thứ ba, cần chú trọng khai thác thị trường trong nước còn rất nhiều tiềm năng và dư địa thông qua việc kết nối trực tiếp vùng sản xuất với các đô thị lớn, chuỗi siêu thị và chợ đầu mối; đẩy mạnh hỗ trợ xúc tiến thương mại, ứng dụng thương mại điện tử công nghệ số trong truy xuất nguồn gốc và quảng bá thương hiệu, sản phẩm bán hàng trực tuyến nhằm kết nối trực tiếp nông sản Việt với người tiêu dùng cả trong và ngoài nước.

Tăng cường hợp tác hội nhập quốc tế để mở cửa thị trường, tận dụng tối đa các hiệp định thương mại tự do mà Việt Nam là thành viên và các thỏa thuận thương mại song phương để nông sản Việt tiếp cận được với nhiều thị trường mới, nhất là những phân khúc thị trường cao cấp và những thị trường tiêu thụ khối lượng sản phẩm lớn.

“Từ đàm phán với Hoa Kỳ, trong thương mại đối ứng cho đến đàm phán với các đối tác trọng tâm phát triển, đó là khu vực châu Phi, khu vực Đông Âu… những thị trường còn nhiều dư địa đẩy mạnh xuất khẩu; thị trường châu Á đặc biệt là Nam Á, thị trường Trung Quốc và Ấn Độ đã gần ba tỷ người tiêu dùng. Nếu khai thác được hết dư địa, hàng hóa của Việt Nam sẽ gia tăng sự hiện diện.Tuy nhiên, sản phẩm hàng hóa phải đáp ứng được tiêu chí của người tiêu dùng tại những thị trường nhập khẩu đặt ra chứ không phải “bán thứ mình có”, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh.

Thứ tư, cần chú trọng xây dựng, quảng bá thương hiệu lấy chất lượng, an toàn thực phẩm và chứng nhận xanh làm nền tảng để xây dựng quảng bá thương hiệu nông sản Việt; khuyến khích phát triển các thương hiệu vùng miền gắn với chỉ dẫn địa lý để tạo ra sự khác biệt cho sản phẩm, thúc đẩy tiêu thụ nông sản gắn với phát triển du lịch và quảng bá văn hóa đặc sắc dân tộc.

Thứ năm, cần phải phát triển lực lượng doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, tập trung thực hiện có hiệu quả các chương trình, kế hoạch hành động thực hiện các nghị quyết quan trọng, chiến lược mà Bộ Chính trị vừa ban hành như: Nghị quyết 57-NQ/TW về phát triển khoa công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết 57-NQ/TW về hội nhập quốc tế, Nghị quyế 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân trong tình hình mới...

Việc thực hiện hiệu quả các Nghị quyết của Bộ Chính trị tạo điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp, tư nhân, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, các HTX trở thành hạt nhân liên kết với bà con nông dân, người sản xuất, từ đó, xây dựng chuỗi giá trị nông sản bền vững. Cùng với đó, tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp hợp tác xã trong việc tiếp cận nguồn vốn tín dụng công nghệ cao, đào tạo nguồn nhân lực về quản trị nhân lực kỹ thuật, tạo động lực để thúc đẩy khu vực tư nhân trở thành một trong những trụ cột phát triển của nông nghiệp Việt Nam.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh, cần chú trọng hỗ trợ các tập đoàn kinh tế, doanh nghiệp lớn trong lĩnh vực vươn ra thị trường thế giới tạo lực kéo, hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa để và các HTX và người sản xuất cùng phát triển.

Thứ sáu, tiếp tục thúc đẩy chuyển đổi xanh kinh tế tuần hoàn trong lĩnh vực nông nghiệp. Cần phải khuyến khích phát triển sản xuất nông nghiệp theo mô hình kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn gắn với bảo vệ môi trường, giảm phát thải nhà kính, sử dụng tiết kiệm tài nguyên nước, đất đai và năng lượng, đẩy mạnh phát triển các chương trình nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp, các bon thấp và đáp ứng các yêu cầu mới của thị trường quốc tế, góp phần thực hiện cam kết giảm phát thải ròng bằng 0.

“Bộ Công Thương cam kết tiếp tục đồng hành, phối hợp chặt chẽ với Hội Nông dân, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng như các bộ, ngành có liên quan và các địa phương trong xây dựng cơ chế, chính sách, khuyến khích, hỗ trợ phát triển công nghiệp chế biến, chế tạo hiệu quả; xây dựng thương hiệu kết nối thị trường, thúc đẩy tiêu thụ nông sản”, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên khẳng định.

Bộ Công Thương sẽ chỉ đạo các đơn vị, chức năng của Bộ và hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài tập trung hỗ trợ các hợp tác xã, các doanh nghiệp và người sản xuất, các hiệp hội ngành hàng trong việc khai thác có hiệu quả các hiệp định thương mại tự do để tiếp tục đa dạng hóa thị trường, mở rộng kênh phân phối, nhất là kênh thương mại điện tử và thương mại điện tử xuyên biên giới, góp phần đưa nông sản Việt đến gần hơn với người tiêu dùng cả trong và ngoài nước. Đồng thời tăng cường công tác phòng vệ thương mại, bảo vệ quyền lợi chính đáng của người sản xuất và doanh nghiệp Việt Nam.

Về những kiến nghị của các đại biểu, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên khẳng định, Bộ Công Thương và Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Trung ương Hội Nông dân Việt Nam sẽ tiếp tục phối hợp để tổng hợp đầy đủ những kiến nghị, đề xuất của các đại biểu, đại diện cho các doanh nghiệp hợp tác xã, các hiệp hội, ngành hàng và người sản xuất để tập trung giải quyết theo thẩm quyền hoặc báo cáo với cấp có thẩm quyền xem xét giải quyết.