Bộ trưởng Bộ Nội vụ: Làm rõ phân quyền, phân cấp và ủy quyền

Đột phá trong tư duy xây dựng luật pháp

Ngày 13/2, tiếp tục chương trình Kỳ họp bất thường lần thứ 9, Quốc hội thảo luận ở tổ về dự án Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi); dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi).

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà

Phát biểu tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, chúng ta xây dựng 2 dự án luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi) và Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) trong bối cảnh rất đặc biệt, cấp thiết, gắn với việc sắp xếp, tổ chức bộ máy tinh gọn, đáp ứng được yêu cầu về hiệu năng, hiệu lực và hiệu quả trong hoạt động của tổ chức bộ máy từ Trung ương đến địa phương.

"Việc sửa đổi khẩn trương 2 dự án luật kịp thời đảm bảo được yêu cầu đó là nền hành chính của chúng ta hoạt động thông suốt, liên tục, hiệu quả và hiệu lực. Đồng thời, đáp ứng được yêu cầu cho cải cách nền hành chính, nhất là trong cuộc cách mạng chúng ta đang hướng tới để đất nước bước vào kỷ nguyên mới, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa" - Bộ trưởng nói và cho biết, việc sửa luật rất cấp bách, thời gian chỉ có hai tháng, đúng với nghĩa "vừa chạy vừa xếp hàng".

Theo Bộ trưởng Bộ Nội vụ, 2 dự thảo luật này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, không những về mặt chính trị, xã hội, pháp lý mà còn có ý nghĩa về mặt lịch sử, trong một thời điểm lịch sử rất quan trọng của đất nước. Hai dự thảo luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi) và Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) có rất nhiều điểm mới, nhưng điểm mới lớn nhất chính là điểm mới trong tư duy xây dựng dự án luật.

Theo đúng tinh thần chỉ đạo của Bộ Chính trị, Tổng Bí thư và Chủ tịch Quốc hội đó là luật chỉ quy định những vấn đề mang tính nguyên tắc chung, vấn đề cơ bản. Từ đó, tạo điều kiện cho việc đảm bảo được sự ổn định và giá trị sức sống bền vững của dự án luật. Cùng với đó, đảm bảo được trong điều hành thực tiễn của hệ thống hành chính Nhà nước.

Đây là hai đạo luật gốc của nền hành chính Nhà nước. "Nếu đi vào những cái rất cụ thể, không đưa ra những vấn đề nguyên tắc chung thì sau này sẽ không có căn cứ để cho tất cả các luật chuyên ngành theo. Do đó, chúng tôi thiết kế luật này theo hướng như vậy"-Bộ trưởng Bộ Nội vụ nói và nhấn mạnh, đây là điểm đổi mới đột phá trong tư duy xây dựng luật pháp.

Đối với Luật Tổ chức Chính phủ giảm 18 điều, 1 chương so với luật hiện hành (chỉ còn 30 điều). Đây là tư duy rất mới trong xây dựng luật pháp của đất nước ta.

Điểm mới thứ hai được Bộ trưởng nêu ra là, dự thảo luật tập trung phân định rõ thẩm quyền của Chính phủ, chính quyền địa phương, với tư cách Chính phủ là cơ quan hành chính Nhà nước cao nhất, thực hiện quyền hành pháp và là cơ quan chấp hành của Quốc hội.

Như vậy, phải làm rõ được mối quan hệ giữa Chính phủ với tư cách là cơ quan hành pháp với cơ quan lập pháp và cơ quan tư pháp. Ban soạn thảo đã thiết kế nội dung này rất rõ ràng, rành mạch.

Đồng thời, thiết kế vấn đề mang tính nguyên tắc, nhưng cũng có những nội dung thiết kế mang tính cụ thể hơn để thể hiện rõ Chính phủ là cơ quan hành chính Nhà nước cao nhất.

Đối với chính quyền địa phương, chúng tôi cũng rành mạch HĐND, UBND… Hay, thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ, thẩm quyền của Bộ trưởng và Thủ trưởng cơ quan ngang bộ với tư cách là thành viên Chính phủ và với tư cách là người đứng đầu bộ, cơ quan ngang bộ được thể hiện rõ ràng, để không có sự chồng lấn, giao thoa. Đặc biệt, xác định rõ trách nhiệm để không đẩy lên Chính phủ.

Làm rõ phân quyền, phân cấp và ủy quyền

Về phân quyền, phân cấp và ủy quyền, Bộ trưởng cho biết đây là vấn đề mới nhất, cốt lõi nhất của hai luật này. Trong đó, đi theo hướng Luật Tổ chức Chính phủ là luật gốc, phải đưa ra các nguyên tắc rất rạch ròi trong việc phân quyền, phân cấp và ủy quyền.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà

"Đưa ra các nguyên tắc như vậy để sau này tất cả các luật chuyên ngành phải đi theo nguyên tắc này để thực hiện phân quyền, phân cấp và ủy quyền, làm rõ được đối tượng, chủ thể, phạm vi, nội dung theo từng các cấp độ khác nhau" - Bộ trưởng nêu.

Đồng thời, luật cũng quy định điều khoản rất quan trọng đó là "Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ phải căn cứ vào nguyên tắc này để khi xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật phải thực hiện theo quy định về phân quyền, phân cấp và ủy quyền".

Nhấn mạnh, đây là vấn đề rất mới, khi thiết kế nội dung này ban soạn thảo đã tham khảo ý kiến của nhiều chuyên gia, phối hợp chặt chẽ với Ủy ban Pháp luật của Quốc hội và các Ủy ban.

"Trong quá trình vừa qua, chúng tôi làm cả ngày cả đêm, thậm chí làm xuyên Tết để làm rõ phân quyền, phân cấp và ủy quyền. Vì đây là nội dung rất mới trong Luật Tổ chức Chính phủ và là vấn đề rất quan trọng để thực hiện phương châm "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm" - bà Phạm Thị Thanh Trà chia sẻ.

Bởi nếu không rành mạch vấn đề này thì không thể thực hiện được. Đây là cơ sở, cơ chế pháp lý cực kỳ quan trọng để giải quyết tất cả vướng mắc hiện nay của các luật chuyên ngành hiện hành.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ thông tin, khi rà soát có tới 177 luật quy định rất cụ thể thẩm quyền của Bộ trưởng và Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, có 152 luật quy định rất cụ thể về thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ, có 141 luật quy định cụ thể về thẩm quyền của HĐND, UBND và có 92 luật quy định rất cụ thể thẩm quyền của cả 3 cấp chính quyền địa phương.

Theo đó, rất chồng chéo, vướng mắc và như vậy làm sao có thể phân cấp, phân quyền và ủy quyền theo nguyên tắc "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm" được. Cho nên, phải xử lý vấn đề này như thế nào, đây là tư duy đột phá trong việc xây dựng lập pháp của chúng ta đó là thực hiện việc ủy quyền lập pháp. Điều này chưa có trong tiền lệ. Song trên thế giới đã thực hiện việc này khá phổ biến.

Bộ trưởng cho hay, chúng ta giải quyết vướng mắc này trong thời gian 2 năm, trong thời gian 2 năm đó Chính phủ sẽ ban hành các văn bản quy phạm pháp luật (Nghị định) để xử lý những vấn đề còn vướng mắc để khơi thông nguồn lực, tháo gỡ điểm nghẽn cho việc thực hiện phân cấp, phân quyền, ủy quyền, cũng như vấn đề có liên quan thuộc về nhiệm vụ, quyền hạn của các cấp để hướng tới địa phương thực hiện được phương châm như đã nêu.

"Đây là vấn đề rất mới nhưng phải đặt trong bối cảnh đặc biệt của đất nước, nếu không làm như vậy thì không thể tháo gỡ được những khó khăn, vướng mắc. Đây đang là điểm nghẽn, rào cản lớn nhất để thực hiện nguyên tắc, yêu cầu, mục tiêu trong bối cảnh đất nước bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc" - Bộ trưởng nhấn mạnh.