Bộ Công Thương đảm bảo năng lượng xanh cho trung tâm dữ liệu quốc gia

Bảo đảm "mạch máu năng lượng" cho nền kinh tế dữ liệu

Tại cuộc làm việc chiều 1/11 về xây dựng hành lang pháp lý, chính sách thúc đẩy hình thành và phát triển sàn giao dịch dữ liệu Việt Nam, Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định dữ liệu là tài nguyên chiến lược, tư liệu sản xuất mới sau đất đai, lao động, vốn và công nghệ. Có cơ sở dữ liệu thì Việt Nam mới có trí tuệ nhân tạo.

Trong bối cảnh nền kinh tế số toàn cầu đang bùng nổ, Việt Nam cũng đang sở hữu một “mỏ vàng dữ liệu” khổng lồ nhưng vẫn còn phân tán, chưa được khai thác hiệu quả. Vì vậy, việc vận hành sàn giao dịch dữ liệu trong tháng 11/2025 không chỉ là yêu cầu kỹ thuật mà còn là bước đi chiến lược nhằm “đánh thức” nguồn tài nguyên mới của quốc gia.

Theo Thủ tướng, sàn giao dịch dữ liệu không phải là “kho” hay “chợ” dữ liệu thông thường, mà là nền tảng tạo ra giá trị gia tăng cao, phục vụ nghiên cứu, đổi mới sáng tạo, quản trị quốc gia và phát triển kinh tế - xã hội. Từ đó hình thành một thị trường giao dịch dữ liệu chuyên nghiệp, hiện đại, mang tầm khu vực.

Để làm được điều đó, yêu cầu đặt ra đầu tiên là ổn định hạ tầng năng lượng, yếu tố nền tảng cho mọi hoạt động dữ liệu, từ lưu trữ đến xử lý và phân tích. Hệ thống trung tâm dữ liệu quốc gia được xem là “trái tim” của nền kinh tế số, đồng thời là “người tiêu thụ điện khổng lồ”, đòi hỏi nguồn năng lượng ổn định, bền vững, thân thiện môi trường.

Theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương được giao đảm bảo ổn định nguồn năng lượng, trong đó ưu tiên nguồn xanh, sạch cho trung tâm dữ liệu quốc gia.

Nguồn năng lượng xanh - nền tảng của an ninh dữ liệu quốc gia

Trước yêu cầu đó, Bộ Công Thương xác định nhiệm vụ trọng tâm là phối hợp quy hoạch, bảo đảm cung ứng điện ổn định cho hệ thống trung tâm dữ liệu, đồng thời thúc đẩy nhanh chuyển dịch sang năng lượng tái tạo gồm điện mặt trời, điện gió, điện sinh khối, và năng lượng LNG sạch.

Các chuyên gia đánh giá, trung tâm dữ liệu quốc gia cần nguồn điện ổn định, liên tục 24/7 với tiêu chuẩn khắt khe về an ninh năng lượng và tính bền vững môi trường. Mỗi trung tâm dữ liệu quy mô lớn tiêu thụ lượng điện tương đương hàng nghìn hộ dân. Nếu không được cấp điện ổn định, toàn bộ hoạt động lưu trữ, phân tích và giao dịch dữ liệu có thể bị gián đoạn, gây thiệt hại cho nền kinh tế.

Do đó, việc ưu tiên nguồn xanh, sạch không chỉ giúp giảm phát thải mà còn đảm bảo tính liên tục của hệ thống, thông qua các mô hình như điện mặt trời áp mái, hệ thống lưu trữ năng lượng (BESS) và cơ chế đấu nối linh hoạt giữa các nguồn điện tái tạo và lưới truyền tải.

Hiện Bộ Công Thương đang thúc đẩy Quy hoạch điện VIII, trong đó dành không gian đáng kể cho năng lượng tái tạo phục vụ hạ tầng số. Cùng với đó, Bộ cũng đang xem xét cơ chế khuyến khích doanh nghiệp năng lượng hợp tác cung cấp điện xanh cho các trung tâm dữ liệu và chính sách chứng chỉ năng lượng tái tạo để xác nhận tỷ lệ điện sạch mà doanh nghiệp sử dụng.

Phó Cục trưởng Cục Điện lực (Bộ Công Thương) Đoàn Ngọc Dương cho rằng, chuyển đổi năng lượng theo hướng giảm dần tỷ trọng nguồn nhiên liệu hóa thạch trong sản xuất điện sang năng lượng tái tạo, năng lượng mới là xu thế tất yếu hiện nay trên thế giới. Việt Nam đã và đang nỗ lực thực hiện chuyển đổi năng lượng xanh nhằm hiện thực hóa mục tiêu trung hòa carbon (Net Zero) vào năm 2050.

Tại Việt Nam, riêng thị trường dữ liệu năm 2024 ước tính đạt khoảng 1,57 tỷ USD, dự báo tới năm 2030 sẽ đạt khoảng 3,53 tỷ USD, với tốc độ tăng trưởng khoảng 14,2%. Nền kinh tế số của Việt Nam được kỳ vọng đạt khoảng 45 tỷ USD vào năm 2025 và có thể đạt trong khoảng 90 - 200 tỷ USD vào năm 2030.

Sự tăng trưởng này đồng nghĩa với nhu cầu năng lượng của hệ thống dữ liệu quốc gia sẽ tăng mạnh, đặc biệt trong giai đoạn vận hành chính thức sàn giao dịch dữ liệu. Điều đó đòi hỏi một mô hình quản lý năng lượng thông minh, tiết kiệm và minh bạch.

Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành quán triệt phương châm 28 chữ: “Dữ liệu lên sàn, Nhà nước kiến tạo, doanh nghiệp tiên phong, công tư đồng hành, thị trường dẫn dắt, đất nước giàu mạnh, nhân dân hạnh phúc”. Trong phương châm ấy, năng lượng xanh là nguồn nuôi dưỡng dòng chảy dữ liệu quốc gia, yếu tố quyết định để nền kinh tế số phát triển bền vững.

Khi trung tâm dữ liệu được vận hành bằng năng lượng sạch, không chỉ giảm áp lực môi trường mà còn tạo dựng hình ảnh quốc gia xanh trong mắt nhà đầu tư quốc tế. Đây cũng là nền tảng quan trọng để Việt Nam thực hiện mục tiêu kép, vừa trở thành quốc gia số, vừa là quốc gia xanh trong kỷ nguyên chuyển đổi năng lượng toàn cầu.