Bảo vệ nguồn nước, thích ứng với khí hậu từ hành động nhỏ

Ảnh minh họa

Ngày nước và Ngày khí tượng thế giới là hai sự kiện quốc tế thường niên quan trọng diễn ra vào tháng 3 hàng năm nhằm kêu gọi sự chung tay của Chính phủ, người dân trên toàn thế giới để giải quyết, ứng phó kịp thời với những thách thức về nguồn nước và biến đổi khí hậu đang ngày càng gia tăng.

Cảnh báo thiếu nước sạch

Thông tin tại sự kiện, lãnh đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết, theo báo cáo của Liên hợp quốc, đến năm 2030, nhu cầu về nước của thế giới sẽ tăng thêm 40% so với hiện tại. Trong đó, Việt Nam được cảnh báo là quốc gia thiếu nước sạch.

Hiện tài nguyên nước của Việt Nam chỉ đạt mức trung bình kém của thế giới với 3.600m³/người/năm, ít hơn 400m³/người/năm so với mức bình quân toàn cầu. Thậm chí, đến năm 2025, lượng nước bình quân đầu người Việt Nam chỉ còn một nửa con số này.

Cũng theo báo cáo, tài nguyên nước Việt Nam còn có xu thế suy thoái do khai thác và sử dụng thiếu bền vững, chẳng hạn như việc bịt cửa các phân lưu để khai thác các bãi sông trong đê sử dụng cho mục đích nông nghiệp. Các sông nhỏ trong nội đô của các thành phố bị ô nhiễm nặng do nước thải sinh hoạt, công nghiệp.

Hay việc xây dựng quá nhiều đập dâng thủy lợi và sử dụng hết lượng nước cơ bản, tạo ra khúc sông “khô” dưới đập. Các đập thủy điện tạo ra khúc sông “chết” dưới hạ lưu đập, tàn phá môi trường thủy sinh...

Ngoài các yếu tố tác động từ nhân tai, Việt Nam đang phải đối mặt với thách thức to lớn do biến đổi khí hậu gây ra, đặc biệt là những hiện tượng thời tiết cực đoan, thiên tai, bão lụt có mối quan hệ vô cùng mật thiết với tài nguyên nước.

Để ứng phó với những thách thức nêu trên, Việt Nam đề cao việc bảo vệ và quản lý nguồn nước, coi đây là một nội hàm quan trọng của “Chiến lược phát triển bền vững của Việt Nam giai đoạn 2011-2020” và đang triển khai “Chiến lược quốc gia về tài nguyên nước đến năm 2020.”

Việt Nam đã và đang nỗ lực đóng góp trên bình diện hợp tác quốc tế trong lĩnh vực này, từ khuôn khổ song phương, tiểu vùng, liên khu vực và toàn cầu; tích cực tham gia các cơ chế hợp tác ASEAN về quản lý nguồn nước, hợp tác APEC về ứng phó với thiên tai, đồng sáng kiến Diễn đàn hợp tác Á-Âu, thúc đẩy hợp tác, trao đổi kinh nghiệm về quản lý nguồn nước giữa các quốc gia ven sông.

Sẵn sàng với thay đổi thời tiết

Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân cho biết, Việt Nam được biết đến là quốc gia có nguồn tài nguyên đa dạng, phong phú. Tuy nhiên, do tác động của biến đổi khí hậu và các hoạt động khai thác, sử dụng nước chưa bền vững, nguy cơ thiếu nước cho sinh hoạt và sản xuất do ô nhiễm môi trường…đang có xu hướng diễn biến phức tạp.

Theo thống kê, hơn 60% lượng nước nước ta được sản sinh từ nước ngoài, gây nguy cơ suy giảm, khó chủ động được về nguồn nước, gây tác động tiêu cực cho các hoạt động phát triển kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội và bảo vệ môi trường ở vùng hạ lưu.

Đặc biệt, vùng Đồng bằng sông Cửu Long đang chịu những tác động to lớn do biến đổi dòng chảy trong mùa lũ, suy giảm dòng chảy mùa kiệt, gia tăng xâm nhập mặn, suy giảm hàm lượng phù sa, suy giảm nguồn lợi thủy sản...

Nhu cầu nước gia tăng trong khi nguồn nước đang tiếp tục bị suy giảm, đặc biệt là trong mùa khô. Tình trạng ô nhiễm nguồn nước ngày càng tăng cả về mức độ, quy mô, tập trung hầu hết các khu vực đô thị, khu công nghiệp, làng nghề.

Mặt khác, rừng đầu nguồn bị suy giảm, diện tích rừng không được cải thiện, chất lượng rừng kém là nguyên nhân chính góp phần làm cho nguồn nước cạn kiệt.

Cùng với đó, mỗi năm đất nước ta phải hứng chịu ảnh hưởng của nhiều loại hình thiên tai có nguồn gốc khí tượng thủy văn gây ra như bão, áp thấp nhiệt đới, mưa lớn, ngập lụt, lũ quét, hạn hán…với tần suất và cường độ ngày càng gia tăng.

Cũng theo số liệu thống kê, năm 2017 được biết đến với những kỷ lục về thiên tai với 16 cơn bão, 4 áp thấp nhiệt đới, nhiều đợt mưa lớn gây lũ, lũ quét sạt lở đất ở nhiều nơi trên cả nước gây thiệt hại lớn đến tài sản và tính mạng của nhân dân.

“Điều này cho thấy Việt Nam đã và đang phải đối mặt với những diễn biến bất thường của thời tiết, khí hậu, những thách thức to lớn về tài nguyên nước nếu không có ngay những biện pháp quản lý, thích ứng phù hợp,” Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân nhấn mạnh.

Hãy bắt đầu từ những hành động nhỏ

Cũng theo Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân, trong những năm qua, các hoạt động hưởng ứng Ngày nước và Ngày khí tượng thế giới đã tạo được những tác động lan tỏa to lớn trên khắp cả nước với nhiều hoạt động thiết thực, hiệu quả của các Bộ, ngành, đặc biệt là các cấp chính quyền và nhân dân các địa phương.

Vì vậy, để phát huy những kết quả quan trọng đó, đồng thời để hưởng ứng Ngày nước và Ngày khí tượng thế giới 2018, Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân đề nghị mỗi cá nhân hãy cùng chung tay, góp sức bảo vệ nguồn nước thông qua sử dụng hợp lý, tiết kiệm nguồn nước trong sinh hoạt hàng ngày và trong hoạt động sản xuất.

Bảo vệ môi trường thiên nhiên, lấy các giải pháp từ tự nhiên để phục hồi, bảo tồn tài nguyên nước, ngăn chặn suy giảm tài nguyên nước, suy thoái chất lượng nước.

Chủ động với mọi biến động của thời tiết khí hậu, tăng cường khả năng chống chịu với các hiện tượng thời tiết cực đoan để giảm thiểu tới mức thấp nhất những thiệt hại do thiên tai gây ra.

“Hành động dù là nhỏ bé của mỗi người chúng ta nếu gộp lại của toàn cộng đồng, của toàn xã hội sẽ tạo nên những hiệu quả to lớn, qua đó góp phần phát triển kinh tế-xã hội của đất nước và trên hết là nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân,” Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân chia sẻ.

Nhân dịp này, Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân cũng kêu gọi các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân đồng hành với Bộ Tài nguyên-Môi trường và ngành tài nguyên môi trường trong công tác bảo vệ môi trường thiên nhiên, bảo tồn tài nguyên nước, dự báo khí tượng thủy văn.

Bộ Tài nguyên-Môi trường mong muốn nhận được nhiều đóng góp về sáng kiến, về đầu tư cho đổi mới công nghệ, tăng cường năng lực, ứng dụng công nghệ cao góp phần nâng cao hơn nữa chất lượng cảnh báo sớm, dự báo gần, dự báo đúng các hiện tượng thời tiết; bảo tồn và nâng cao số lượng và chất lượng tài nguyên nước; bảo vệ môi trường...