Bảo đảm an ninh dữ liệu, củng cố niềm tin số tại Việt Nam

Xây dựng môi trường số an toàn

Chiều 31/12/2025, Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia tổ chức Tọa đàm “Bảo vệ dữ liệu cá nhân - quyền và trách nhiệm” sự kiện truyền thông chuyên sâu trước thời điểm Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2026.

Tọa đàm diễn đàn nhằm thiết lập cách hiểu thống nhất về Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, kết nối các chủ thể liên quan và làm rõ các nội dung cốt lõi của Luật; qua đó xác định rõ quyền và trách nhiệm của cơ quan nhà nước, tổ chức, doanh nghiệp và người dân.

Trong những năm gần đây, dữ liệu cá nhân ngày càng trở thành yếu tố trọng yếu của Chính phủ số và nền kinh tế số. Tuy nhiên, tình trạng thu thập, mua bán và sử dụng trái phép dữ liệu cá nhân diễn ra ngày càng phổ biến, gắn với các hành vi giả danh ngân hàng, doanh nghiệp viễn thông, sàn thương mại điện tử và cơ quan công quyền để lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.

Theo thống kê của Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, lực lượng chức năng đã phát hiện và xử lý 56 vụ việc liên quan đến mua bán trái phép dữ liệu cá nhân, với quy mô hơn 110 triệu bản ghi dữ liệu bị thu thập và giao dịch trái phép.

Tình trạng này xuất phát từ nhu cầu thu thập dữ liệu cá nhân để phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh là có thật. Lợi dụng điều đó, nhiều tổ chức, cá nhân đã tiến hành thu thập trái phép dữ liệu để sử dụng cho mục đích riêng.

Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân được Quốc hội thông qua ngày 26/6/2025 và có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026 đã xác lập rõ các quyền dữ liệu cơ bản của công dân, bao gồm quyền được biết, quyền đồng ý, quyền truy cập, chỉnh sửa và yêu cầu xóa dữ liệu; đồng thời quy định trách nhiệm pháp lý của cơ quan nhà nước, tổ chức và doanh nghiệp trong toàn bộ vòng đời thu thập, xử lý, lưu trữ và chia sẻ dữ liệu.

Việc luật chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2026 được xem là bước ngoặt quan trọng trong bảo vệ quyền riêng tư, bảo đảm an ninh dữ liệu và củng cố niềm tin số tại Việt Nam.

Phát biểu tại tọa đàm, Đại tá Nguyễn Hồng Quân, Phó Cục trưởng Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05) - Bộ Công an nhấn mạnh: Quyền được bảo vệ dữ liệu cá nhân - trước đây được hiểu là một phần của quyền riêng tư - nay đã trở thành một quyền độc lập, được pháp luật ghi nhận và bảo hộ.

Hiện có khoảng 80% dân số thế giới đang sống trong các khu vực có quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân. Việt Nam cũng không nằm ngoài xu thế này.

"Việc ban hành Nghị định 13/NĐ-CP và tiếp đó là Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân - có hiệu lực từ ngày 1/1/2026 - là bước đi thể hiện cam kết mạnh mẽ của nhà nước trong xây dựng một môi trường số an toàn, bảo đảm quyền con người trên không gian mạng" - Đại tá Nguyễn Hồng Quân nhấn mạnh.

Ông Quân cho rằng, dữ liệu cá nhân gắn liền với chính cuộc sống của mỗi người và cũng là đối tượng mà các loại tội phạm nhắm tới. Vì vậy, không ai có thể bảo vệ dữ liệu cá nhân tốt hơn chính bản thân chúng ta. Để làm được điều đó, điều quan trọng nhất là mỗi người cần nhận thức rõ về quyền của mình. Do đó, việc bảo vệ dữ liệu cá nhân không chỉ là câu chuyện của hôm nay, mà lẽ ra phải thực hiện từ lâu.

"Bộ Công an với vai trò thực hiện chức năng quản lý nhà nước về bảo vệ dữ liệu cá nhân, chúng tôi sẽ thực thi Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân. Trong đó, có kiểm tra các hoạt động tuân thủ của các doanh nghiệp để thực hiện việc bảo vệ dữ liệu cá nhân. Trong trường hợp phát hiện tội phạm xâm phạm đến nội dung này, chúng tôi sẽ bằng các biện pháp của mình để thực hiện công tác đấu tranh phòng chống tội phạm" - ông Quân nói. 

Dữ liệu được ví như "dầu mỏ mới"

Thượng tá Nguyễn Đình Đỗ Thi, Phó trưởng phòng An ninh thông tin mạng, Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Bộ Công an chia sẻ, dữ liệu là nguồn nguyên liệu số vô cùng quan trọng và quý báu trong kỷ nguyên thông tin. Dữ liệu được ví như "dầu mỏ mới", "ô xy" trong không khí, "máu" trong hệ thống tuần hoàn của con người.

Mục đích của Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân năm 2025 nhằm quán triệt và kịp thời thể chế hóa đường lối, chủ trương, các quan điểm chỉ đạo của Đảng về bảo vệ dữ liệu cá nhân; hoàn thiện hành lang pháp lý về bảo vệ dữ liệu cá nhân.

Đồng thời, tạo điều kiện thuận lợi để các lực lượng chức năng triển khai các biện pháp, các mặt công tác một cách hiệu quả trong bảo vệ dữ liệu; huy động được mọi thành phần và nguồn lực cần thiết nhằm bảo vệ dữ liệu cá nhân.

Cùng với đó, gắn nghĩa vụ, trách nhiệm cho mọi chủ thể liên quan trong bảo vệ dữ liệu cá nhân; góp phần phát triển kinh tế - xã hội, tạo nền tảng pháp lý cho hoạt động kinh doanh có liên quan tới dữ liệu cá nhân, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội. 

Đáng chú ý, mức phạt tiền tối đa trong xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi mua, bán dữ liệu cá nhân là 10 lần khoản thu có được từ hành vi vi phạm. 

Ông Ngô Tuấn Anh, Phó trưởng Ban an ninh dữ liệu và bảo vệ dữ liệu cá nhân, Hiệp hội An ninh mạng quốc gia bày tỏ, để giảm thiểu việc lừa đảo liên quan đến lộ lọt dữ liệu cá nhân, chúng ta sẽ phải triển khai song song các biện pháp.

Đầu tiên, cần nâng cao nhận thức về việc bảo vệ dữ liệu cá nhân, trong đó chính mỗi người dân phải có ý thức tự bảo vệ thông tin của mình. Trên thực tế, vẫn còn rất nhiều người chia sẻ dữ liệu cá nhân một cách thoải mái mà chưa thực sự quan tâm đến việc đơn vị tiếp nhận và xử lý những dữ liệu đó có đủ mức độ tin cậy hay không.

Thứ hai, đối với những đơn vị cung cấp dịch vụ phải triển khai tuân thủ các biện pháp về bảo vệ dữ liệu cá nhân cho khách hàng, người dùng. Theo quy định hiện nay, việc bảo vệ dữ liệu cá nhân là yêu cầu bắt buộc mà các đơn vị phải tuân thủ theo.

Thứ ba, cần tăng cường công tác kiểm tra, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm. Qua đó, giúp hạn chế các cá nhân, tổ chức có ý định vi phạm, đồng thời giảm thiểu tình trạng vi phạm trong công tác bảo vệ dữ liệu cá nhân, dù là vô tình hay cố ý.

Tọa đàm “Bảo vệ dữ liệu cá nhân - quyền và trách nhiệm” góp phần nâng cao nhận thức xã hội về bảo vệ dữ liệu cá nhân, thúc đẩy việc tuân thủ pháp luật trong môi trường số, từng bước hình thành chuẩn mực chung về quyền dữ liệu trong truyền thông đại chúng, hướng tới mục tiêu xây dựng môi trường số an toàn, minh bạch và đáng tin cậy, với mô hình phát triển.