Bài 2: Hướng mở trong gian truân

Vùng Mỏ Quảng Ninh trong đợt mưa lũ lịch sử cuối tháng 7/2015

Tiên trách kỷ…

Để sinh tồn và phát triển phải làm ra của cải. Nhưng chính đó là hành vi “cưỡng bức” môi trường mỗi ngày một trầm trọng. “Đầu vào” lấy từ thiên nhiên mọi thứ, hủy hoại môi trường, mất cân bằng sinh thái. Từ đó dẫn đến “đầu ra” lại tiếp tục tống khứ vào môi trường biết bao chất thải. Các khu công nghiệp, khu chế xuất, làng nghề biểu tượng cho sức sản xuất mới, song một số cơ sở đang gây tai tiếng về môi trường.

Tàn hại ở Quảng Ninh qua trận mưa lũ mới đây vượt qua sự tính toán và dự phòng rất nhiều, là lời cấp báo cách thức ứng xử với thiên nhiên.

Vì mù quáng chạy theo lợi nhuận, có người dùng hóa chất chăm bón, nuôi dưỡng, bảo vệ cây trồng, vật nuôi quá mức cho phép, cố tình vi phạm quy trình… đã gây họa lẫn nhau, khiến họ vừa là thủ phạm vừa là nạn nhân: Không ăn sản phẩm của mình, nhưng lại buộc phải tiêu thụ loại sản phẩm của người khác cũng với thủ đoạn tương tự. Các vụ ngộ độc chỉ là phần nổi. Nặng trĩu “tảng băng chìm âu lo” là xã hội tiềm ẩn nguy cơ bị đầu độc. Doanh nghiệp trong nước (DNTN) dù nội dung, quy mô hoạt động thế nào, ở mức độ khác nhau, nếu không nghiêm chỉnh chấp hành các quy định đều có thể là “thủ phạm” gây ô nhiễm môi trường. Song một số đơn vị thường viện dẫn các lý do như còn đuối sức, chưa hiểu biết, vô tình hay hữu ý phớt lờ trách nhiệm với môi trường.

Chất thải có thứ lù lù chất đống, thành dòng nước đen ngòm nhưng còn vô vàn cái độc hại không nhận ra, chẳng thể lượng hóa, ngấm vào lòng đất, phát tán trong không khí, ẩn họa khôn lường.

… Hậu trách nhân

Về môi trường, nhìn chung các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (DN FDI) tuân thủ những quy định về lĩnh vực này và thường tốt hơn so với các DNTN vì họ vượt trội về tài chính, kỹ năng quản lý môi trường, sử dụng công nghệ sạch, bảo đảm các tiêu chuẩn về môi trường. Tuy vậy, cũng có một số DN FDI gây ô nhiễm môi trường trầm trọng. Có nguyên nhân do “chủ nhà” chưa hoàn thiện chính sách môi trường, khi thực hiện bộ máy vừa thiếu vừa yếu, buông lỏng kiểm tra, xử lý chưa nghiêm. Nhưng phải kể đến sự tắc trách của các DN FDI. Họ đến từ các nền văn minh, kinh tế phát triển từng nếm trải ô nhiễm do tăng trưởng nóng trong thời kỳ sơ khai, song do chi phí để bảo toàn môi trường thường lớn, lại lợi dụng sự lơi lỏng của ta, cố tình vi phạm. Vấn đề này còn thể hiện qua “bức tranh” FDI. Các dự án FDI về cấp nước và xử lý chất thải theo số dự án chỉ chiếm 0,2% và theo vốn đăng ký cũng chỉ chiếm 0,56%. Nhiều cơ sở của DN FDI chỉ dùng công nghệ giản đơn, mang nguyên vật liệu vào nhờ ta gia công, lắp ráp rồi để lại cho ta đủ loại chất thải.

Tín hiệu mới

Ô nhiễm môi trường ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng cuộc sống, và đã thức tỉnh tất cả.Từ đó, mô hình các cánh đồng xanh, cửa hàng xanh, tour du lịch xanh ra đời. Vấn đề xử lý môi trường đã được sự quan tâm khi cấp phép xây dựng các cơ sở sản xuất, khai thác lòng đất, nguồn nước, mở nhà hàng, khách sạn… Đồng thời kiểm tra, phát hiện, xử lý vi phạm.

Thanh niên tình nguyện trồng rừng, bảo vệ môi trường

Hưởng ứng “Ngày môi trường thế giới 5/6” bằng những việc làm thiết thực trong sản xuất, tiêu dùng bền vững qua mỗi năm đều có nét mới về nội dung và hình thức.

Đón đầu Hiệp định Đối tác kinh tế chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP), nhiều nhà FDI về dệt may cũng vào để hưởng lợi vì trong số 12 quốc gia tham gia vào TPP không có các tên tuổi lớn trong ngành dệt may như Trung Quốc, Ấn Độ, Thái Lan. Những dự án này khép kín từ sản xuất sợi, vải, nhuộm đến gia công quần áo. Tuy nhiên, vì lo ngại ô nhiễm nhất là khâu nhuộm, một vài địa phương không mặn mà tiếp nhận các dự án này.

Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh thời kỳ 2011-2020, tầm nhìn đến 2050 và Kế hoạch hành động quốc gia cho giai đoạn 2014 - 2020. Đề án xử lý nước thải y tế giai doạn 2010 -2015, định hướng tới năm 2020 với phương châm công nghệ mới… đều được triển khai, mang lại kết quả bước đầu. Hệ thống quy phạm pháp luật về môi trường đã được sửa đổi, bổ sung sát với thực tế đang chứng tỏ hiệu lực. Cảnh sát môi trường ra quân tạo lòng tin. Cộng đồng xã hội đồng hành bằng quyết tâm cao với nòng cốt là “Thanh niên tình nguyện”.

Những dự án quốc tế tài trợ có liên quan đến tăng trưởng xanh, kinh tế xanh, được ưu tiên tiếp nhận, như “Dự án Chương trình chung sản xuất và thương mại xanh, tăng cơ hội việc làm và thu nhập cho người nghèo ở nông thôn”. Dự án đặt mục tiêu: 1- Giảm phát thải và ô nhiễm, tăng hiệu quả sử dụng nguồn lực; 2- Cải thiện khả năng tiếp cận năng lượng, lương thực, nước, vệ sinh và các dịch vụ khác. Tăng trưởng kinh tế cân bằng với môi trường. Vài DN của Pháp có thương hiệu về xử lý chất thải bệnh viện đã tới Việt Nam tìm đối tác để chuyển giao công nghệ về lĩnh vực này.

Bài 3: Phát huy nội lực, tranh thủ sự hỗ trợ

TIN LIÊN QUAN
	Bài 1: Chung tầm nhìn, cùng mục tiêu