Bắc Ninh: Độc đáo nghi lễ kéo co bằng tre ở Hữu Chấp

Nghi lễ kéo co làng Hữu Chấp (phường Hòa Long, TP. Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh) được tổ chức hàng năm vào những ngày đầu xuân thể hiện lòng biết ơn, tưởng nhớ công đức của 5 vị Thành hoàng làng có công trong cuộc kháng chiến chống giặc Lương xâm lược vào thế kỷ VI. Đây là hoạt động quan trọng mang tính cố kết cộng đồng, tôn vinh sức mạnh đoàn kết trong lao động sản xuất, chinh phục thiên nhiên, chống giặc ngoại xâm qua suốt chiều dài lịch sử dân tộc.

Kéo co Hữu Chấp tôn vinh sức mạnh đoàn kết

Ban nhạc và các bô lão cầm cờ lệnh đi trước

Khác với trò kéo co ở những địa phương khác, người dân Hữu Chấp sử dụng thân cây tre làm dây kéo. Chính vì vậy việc lựa chọn tre làm dây kéo được người dân tiến hành hết sức cẩn trọng và tỉ mỉ từ trước Tết Nguyên đán khoảng 20 ngày. Những người được cử tìm tre phải đi khắp nơi chọn 2 cây tre phải thật thẳng, không quá già cũng không quá non, ngọn nở, lá bông, thân cây không bị kiến đục. Sau đó dóc mấu, cành gọn gàng rồi dùng mảnh sành cạo sạch tinh tre để lộ phần cật trắng. Hai đầu của hai cây tre được cắt vuông vắn không được dập gãy, tổng số đốt của 2 cây tre phải là số lẻ.

Thanh niên trai tráng rước cây tre kéo co

Trang phục quần lụa trắng, ở trần, đội khăn xanh hoặc đỏ.

Để việc kéo co được tiến hành thuận lợi, người dân còn làm hai đòn tay ngang biểu trưng cho hai hướng Đông và Tây, làm điểm tỳ lực cho người chơi bám vào để kéo. Giữa điểm giao kết 2 gốc tre, có ba hình tròn xoắn trôn ốc tết bằng lạt, kích thước to nhỏ khác nhau, người dân địa phương gọi đó là hình con nhện. Khi làm xong, dây kéo tre được treo lên phía trước cửa nhà tiền tế của đình làng để báo cáo với Thành hoàng việc chuẩn bị cuộc thi đã hoàn tất.

Vật tay của đại diện hai đội trước màn kéo co

Màn phun rượu vào đội bạn trước khi vào kéo

Hai đội sẵn sàng chợ lệnh

Quyết liệt với màn kéo co tre làng Hữu Chấp

Mỗi đội đều có hai bô lão cầm cờ chỉ huy

Theo truyền thống, nghi thức kéo co làng Hữu Chấp luôn phải vận hành theo hướng Đông - Tây. Trong đó đội hình kéo co là những thanh niên khỏe mạnh trong làng, chia làm hai bên Đông và Tây, mỗi bên 35 người nam tuổi từ 30-37, không đau ốm, bệnh tật và gia đình không có tang bụi. Cùng với ban nhạc là các bô lão đánh chiêng trống, 4 ông Hóa cầm cờ lệnh và 4 ông Vè làm nhiệm vụ cầm trịch. Trò chơi diễn ra sôi động, đông vui, náo nhiệt. Hai đội kéo 3 keo, người dân đứng xung quanh hò reo, cổ vũ chờ đến keo thứ ba thì ùa vào kéo cho đội bên Đông giành phần thắng với niềm tin bên Đông thắng thì Thánh sẽ phù hộ cho mùa màng bội thu.

Hiệp thứ 3 người dân có thể tham gia kéo co

Kết thúc nghi lễ kéo co, các thanh niên lại đưa cây tre kéo về treo tại đình làng

Như nhiều lễ hội ở Bắc Ninh, nghi lễ kéo co làng Hữu Chấp là hình thức sinh hoạt văn hóa cộng đồng gắn liền với đời sống tinh thần của người dân làm nông nghiệp với những nghi lễ, tin ngưỡng nông nghiệp. Thông qua trò chơi dân gian góp phần giáo dục cho người dân về tính tập thể, ý chí vươn lên giành chiến thắng, rèn luyện thể chất, sức khoẻ dẻo dai và sức chịu đựng giúp người dân ngày càng phát triển toàn diện về trí, đức, thẩm, mỹ tăng, cường sức mạnh đoàn kết.