Bắc Giang: Phát triển kinh tế tập thể năng động, hiệu quả, bền vững

Nhiều mô hình hợp tác xã kiểu mới

Tại Hội nghị TW5 (khóa XIII) đã ban hành Nghị quyết số 20-NQ/TW (Nghị quyết 20) về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong giai đoạn mới với nhiều quan điểm, định hướng lớn.

Thời gian qua, kinh tế tập thể trên địa bàn tỉnh luôn được Tỉnh ủy, Hội đồng nhân nhân dân, UBND tỉnh thường xuyên quan tâm chỉ đạo; các cấp, ngành, đoàn thể trong tỉnh bám sát sự chỉ đạo của bộ, ngành, trung ương, của tỉnh chủ động triển khai hoạt động theo chức năng, nhiệm vụ nhằm hỗ trợ kinh tế tập thể phát triển.

Cùng đó, sự nỗ lực của đội ngũ cán bộ, thành viên, người lao động trong lĩnh vực này đã góp phần thúc đẩy phong trào kinh tế tập thể của tỉnh ngày càng có bước phát triển. Số lượng hợp tác xã thành lập mới hằng năm cao, trong đó số lượng hợp tác xã hoạt động hiệu quả không ngừng tăng. Tính đến 30/6/2022 trên địa bàn toàn tỉnh có 1.005 hợp tác xã, trong đó: Lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản chiếm 65,3 %; lĩnh vực phi nông nghiệp chiếm 32,7 %; quỹ tín dụng nhân dân chiếm 2 %. Tổng vốn điều lệ của các hợp tác xã là 2.409 tỷ đồng, với 35.218 thành viên tham gia.

Đã xuất hiện thêm nhiều loại hình, mô hình hợp tác xã kiểu mới, sản xuất gắn với chuỗi giá trị hướng tới mục tiêu vừa phát triển kinh tế, tạo việc làm vừa chăm lo đời sống vật chất, tinh thần của thành viên, người lao động. Nhiều sản phẩm chế biến của hợp tác xã đã được người tiêu dùng ưa chuộng, trở thành đặc sản chất lượng cao, thương hiệu riêng của tỉnh Bắc Giang như: Vải thiều Lục Ngạn, mỳ Chũ, dứa Lục Nam, gà đồi Yên Thế, mộc Bãi Ổi...

Lãnh đạo Liên minh HTX các tỉnh Bắc Giang và Thái Nguyên tham quan gian trưng bày sản phẩm của các HTX của huyện Yên Thế.

Liên minh hợp tác xã tỉnh với vai trò cầu nối giữa hợp tác xã với các cấp chính quyền địa phương đã thường xuyên đẩy mạnh công tác tư vấn, hỗ trợ các hợp tác xã, đơn vị thành viên nâng cao cả về chất lượng và số lượng theo hướng thiết thực, hiệu quả thông qua công tác bồi dưỡng, tập huấn; cho vay vốn ưu đãi... Chỉ tính từ năm 2021 đến nay, Liên minh hợp tác xã tỉnh đã cho các hợp tác xã vay ưu đãi từ Quỹ hỗ trợ phát triển hợp tác xã, Quỹ giải quyết việc làm khoảng 20 tỷ đồng; làm cầu nối giúp các hợp tác xã tiếp cận nguồn vốn từ Quỹ Hỗ trợ Liên minh hợp tác xã Việt Nam với số tiền là 26,6 tỷ đồng.

Liên minh hợp tác xã tỉnh cũng đã đổi mới trong công tác tổ chức triển khai thực hiện kết nối, xúc tiến thương mại hỗ trợ các hợp tác xã trong việc tiêu thụ nông sản, góp phần giúp các hợp tác xã, đơn vị thành viên tăng cường công tác kết nối, liên doanh, liên kết tiêu thụ sản phẩm.

Những bất cập nảy sinh

Qua thực tiễn cho thấy, chất lượng hoạt động của kinh tế tập thể trên địa bàn tỉnh chưa cao, chưa đều, quy mô nhỏ, chưa tương xứng với tiềm năng và nhu cầu phát triển kinh tế xã hội của tỉnh; số hợp tác xã yếu kém còn chiếm 9,7 %.

Những khó khăn nội tại của nhiều hợp tác xã kéo dài, chậm được khắc phục; một số cơ chế chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã của trung ương và tỉnh được ban hành song kết quả thực hiện còn hạn chế, số lượng các hợp tác xã được thụ hưởng không nhiều. Đơn cử như chính sách hỗ trợ lãi xuất, chính sách quy hoạch vùng sản xuất tập trung, hỗ trợ xây dựng nhãn hiệu, bao bì nhãn mác sản phẩm… theo Nghị quyết 24/2018/NQ-HĐND của Hội đồng nhân dân tỉnh.

Việc tháo gỡ khó khăn về vốn, đất đai xây dựng trụ sở và cơ sở sản xuất chế biến của hợp tác xã chưa được giải quyết kịp thời; đa số các chính sách mới tập trung cho các nông nghiệp, chưa có nhiều chính sách cho hợp tác xã phi nông nghiệp.

Nguyên nhân của tình trạng trên, trước hết xuất phát từ việc các hợp tác xã chưa thật sự nỗ lực vươn lên, khắc phục khó khăn, vẫn còn tình trạng một số hợp tác xã thành lập ra để trông chờ sự hỗ trợ từ Nhà nước.

Trong khi đó, các chính sách ưu đãi hỗ trợ cho kinh tế tập thể của tỉnh chưa nhiều; một số ngành, địa phương chưa quan tâm đến phát triển kinh tế tập thể, từ đó chưa thực sự vào cuộc trong việc tham mưu kịp thời cho UBND tỉnh cụ thể hóa cơ chế, chính sách của trung ương hỗ trợ lĩnh vực kinh tế tập thể của tỉnh.

Phát huy vai trò của kinh tế tập thể

Nghị quyết 20 có rất nhiều điểm mới và đột phá, kế thừa quan điểm, phù hợp với thực tiễn của Nghị quyết 13-NQ/TW (khóa IX) nhằm khơi dậy ý chí tự lực, tự cường, tinh thần đoàn kết cùng phát triển. Trong đó, quan điểm chỉ đạo là kinh tế tập thể với nhiều hình thức, hợp tác đa dạng, phát triển từ thấp đến cao (tổ hợp tác, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã…), trong đó hợp tác xã là nòng cốt. Tăng cường liên kết giữa các hợp tác xã, hình thành các liên hiệp hợp tác xã, không giới hạn về quy mô, lĩnh vực và địa bàn. kinh tế tập thể lấy lợi ích kinh tế là trọng tâm, bao gồm lợi ích của thành viên, tập thể và Nhà nước, đồng thời coi trọng lợi ích chính trị, văn hóa, xã hội trên địa bàn.

Mô hình sản xuất dứa theo quy trình VietGAP ở thôn Đồng Cống, xã Bảo Sơn của HTX Sản xuất Dứa Lục Nam

Để góp phần đưa Nghị quyết 20 vào cuộc sống, khắc phục những tồn tại, hạn chế, đưa kinh tế tập thể trên địa bàn tỉnh có bước phát triển vượt bậc thì quan trọng nhất là tạo sự đồng thuận, thống nhất cao cả về nhận thức và hành động. Việc xây dựng chương trình hành động cũng như kế hoạch triển khai thực hiện Nghị quyết từ cấp tỉnh đến cơ sở phải bảo đảm cụ thể, thiết thực, hiệu quả, tránh dập khuôn, hình thức.

Theo ông Nguyễn Đức Hiền, Chủ tịch Liên minh hợp tác xã tỉnh Bắc Giang, ngoài việc Quốc hội sớm sửa đổi, ban hành Luật hợp tác xã thay thế Luật hợp tác xã năm 2012, cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý, cơ chế chính sách để khắc phục những tồn tại, quy định không phù hợp với tình hình thực tế của khu vực kinh tế tập thể; tiếp tục hoàn thiện chính sách ưu đãi, hỗ trợ phát triển hợp tác xã phù hợp với thực tế và nhu cầu, trình độ phát triển của tổ chức hợp tác xã, khả năng nguồn lực của tỉnh.

Duy trì nề nếp hoạt động của Ban Chỉ đạo phát triển kinh tế tập thể tỉnh, huyện. Phân định rõ chức năng, nhiệm vụ, trách nhiệm, quyền hạn và cơ chế phối hợp giữa các sở, ban, ngành, mặt trận tổ quốc, đoàn thể các cấp trong thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế tập thể. Bố trí, kiện toàn đội ngũ cán bộ quản lý nhà nước đối với kinh tế tập thể tại các sở, ngành, cơ quan tham mưu liên quan ở cấp tỉnh, huyện. Thực hiện tốt công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát công tác quản lý nhà nước đối với khu vực kinh tế tập thể. Tạo môi trường và hành lang pháp lý thuận lợi, ổn định, nhất quán, lâu dài, bình đẳng giữa kinh tế tập thể với các loại hình kinh tế khác.

Tổ chức lại hoạt động của hợp tác xã theo Luật hợp tác xã và các văn bản hướng dẫn. Khuyến khích các hợp tác xã đẩy mạnh ứng dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất kinh doanh, liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị với doanh nghiệp và liên vùng trong, ngoài tỉnh để nâng cao hiệu quả sản xuất. Bản thân các hợp tác xã cần phát huy nội lực, năng động, sáng tạo tìm hướng đi đúng, phù hợp với xu thế của thị trường, từng bước khẳng định vị thế, chỗ đứng; khắc phục dần tình trạng trông chờ, ỉ lại vào sự hỗ trợ của Nhà nước.

Đặc biệt, củng cố, đổi mới tổ chức và hoạt động của cơ quan Liên minh hợp tác xã tỉnh trong hệ thống Liên minh hợp tác xã Việt Nam theo tinh thần Kết luận số 70-KL/TW ngày 9/3/2020 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết TW 5 (khóa IX) đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể. Chủ động sử dụng và khai thác các nguồn lực của trung ương, của tỉnh để triển khai có hiệu quả hoạt động tư vấn hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn trong hoạt động của hợp tác xã, đơn vị thành viên.

Phát triển kinh tế tập thể nòng cốt là hợp tác xã tỉnh Bắc Giang trong giai đoạn tới được dự báo còn nhiều khó khăn, thách thức. Vì thế, bám sát, vận dụng linh hoạt, sáng tạo và triển khai thực hiện có hiệu quả các chủ trương, cơ chế, chính sách của trung ương, nhất là Nghị quyết 20 sẽ góp phần quan trọng thúc đẩy kinh tế xã hội của tỉnh ngày càng phát triển.