ASEAN và EU đạt được khả năng phục hồi của chuỗi cung ứng và thương mại thông qua các FTA

Khi các quốc gia trong khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tiếp tục ứng phó với Covid-19, quan hệ đối tác chiến lược EU-ASEAN nỗ lực đảm bảo khả năng phục hồi của chuỗi cung ứng cho các mặt hàng thiết yếu, bao gồm thực phẩm, thiết bị bảo vệ cá nhân và vắc xin, thông qua kết nối thương mại và chủ nghĩa đa phương vắc xin.

EU và ASEAN là hai khối thương mại hướng ngoại nhất. Cả hai đều được hưởng lợi từ toàn cầu hóa và hội nhập vào nền kinh tế toàn cầu. Các xu hướng chống toàn cầu hóa bắt đầu xuất hiện sau cuộckhủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008 với sự gia tăng của các đảng dân túy, càng trở nên trầm trọng hơn bởi đại dịch Covid-19.

Làm thế nào để EU và ASEAN có thể thể hiện điều đó thay vì hướng vào bên trong, đó là đa dạng hóa kinh tế và kết nối nhiều hơn và kết nối sẽ giúp xây dựng khả năng phục hồi? Do đó, EU và ASEAN bắt đầu lại các cuộc đàm phán liên khu vực về một hiệp định thương mại tự do ASEAN-EU.

Một vài năm trước, sau khi EU ký kết thành công các FTA song phương với Singapore và Việt Nam, người ta đã thực sự quan tâm đến việc khôi phục FTA liên khu vực EU-ASEAN. Đa số những người được hỏi trong cuộc khảo sát cấp về Đông Nam Á năm 2021 tin rằng một FTA ASEAN-EU sẽ giúp mở rộng không gian chiến lược của ASEAN.

Tuy nhiên, nhiều người cũng nhận thức được rằng các vấn đề đang là những trở ngại. Với cuộc đảo chính ở Myanmar, điều này càng trở nên khó khăn hơn. ASEAN đã nhanh chóng phản ứng bằng một tuyên bố kêu gọi trở lại trạng thái bình thường phù hợp với ý chí và lợi ích của người dân Myanmar. Khi bạo lực tiếp tục diễn ra mà không có giải pháp nào trong tầm mắt, ASEAN đã triệu tập hội nghị thượng đỉnh và đạt được nhất trí 5 điểm, kêu gọi chấm dứt ngay bạo lực ở Myanmar và khuyến khích đối thoại mang tính xây dựng giữa các bên liên quan để tìm kiếm một giải pháp hòa bình vì lợi ích của người dân. Sự đồng thuận năm điểm cũng bao gồm một Đặc phái viên của Chủ tịch ASEAN thăm Myanmar, gặp gỡ tất cả các bên liên quan và tạo điều kiện hòa giải cho quá trình đối thoại của các nhóm khác nhau với sự hỗ trợ của Tổng Thư ký ASEAN.

Để đối phó với một vấn đề phức tạp không có giải pháp dễ dàng như vậy, điều quan trọng là phải rút ra bài học kinh nghiệm trong quá khứ là không để Myanmar trở thành cái cối xay trong quan hệ EU-ASEAN. Thay vào đó, điều cần thiết ở thời điểm này là tham vấn và đối thoại thường xuyên giữa hai đối tác chiến lược để tìm ra điểm chung hỗ trợ các biện pháp có thể giảm thiểu những tổn thất.

Với tinh thần không để một quốc gia thành viên nào ảnh hưởng đến chương trình nghị sự rộng lớn hơn của EU-ASEAN, EU cần khôi phục đối thoại hướng tới một FTA EU-ASEAN (với Myanmar chỉ tham gia khi các điều kiện chính trị phù hợp) và bắt đầu lại các cuộc đàm phán hướng tới một FTA. Nếu khó đạt được một FTA toàn diện, chất lượng cao ở giai đoạn này, thì ưu tiên có thể được đặt vào việc ký kết một hiệp định chuyên ngành về thương mại kỹ thuật số và thương mại điện tử với tốc độ tăng trưởng theo cấp số nhân và tiềm năng to lớn trong các lĩnh vực này.

Quan hệ đối tác chiến lược EU-ASEAN xuất hiện vào thời điểm vô cùng bất ổn do sự cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc, chống lại toàn cầu hóa và sự gián đoạn công nghệ, tất cả đều trở nên trầm trọng hơn bởi đại dịch Covid-19. Điều quan trọng là EU và ASEAN không để sự cạnh tranh Trung-Mỹ ảnh hưởng đến mối quan hệ. EU có cơ hội trở thành một “cực” độc lập bằng cách tìm cách chủ động làm việc với các đối tác cùng chí hướng khác ở Ấn Độ - Thái Bình Dương và đặt trọng tâm vào quan hệ đối tác chiến lược với ASEAN.

Các nước ASEAN cũng không tránh khỏi sự lôi kéo của các lực lượng chiến lược từ bên ngoài khu vực. Với sự gia tăng của các chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương cạnh tranh do các cường quốc chủ trương, ASEAN phải đối mặt với thách thức duy trì vị trí trung tâm của mình giữa tất cả các lực lượng này. EU có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ vai trò trung tâm của ASEAN và cùng với các cường quốc trung gian khác làm việc để định hình chương trình nghị sự khu vực và toàn cầu.

Quan trọng hơn, họ phải phối hợp làm việc để đưa ra một tầm nhìn thay thế về một hệ thống mạng lưới và cởi mở hơn với một trật tự phức tạp có thể đáp ứng sự đa dạng và khác biệt của dân số thế giới gần 8 tỷ người.