ASEAN - Hoa Kỳ thông qua Kế hoạch hành động triển khai quan hệ đối tác chiến lược 2021-2025

Tại hội nghị, các nước đánh giá cao quan hệ đối tác chiến lược ASEAN - Hoa Kỳ, coi đây là nhân tố quan trọng trong bảo đảm hòa bình, ổn định, phát triển ở khu vực, hoan nghênh thành lập quan hệ Đối tác Mê Công - Hoa Kỳ. Trên thực tế, trong nhiều thập kỷ qua, kể từ khi quan hệ đối thoại ASEAN - Hoa Kỳ hình thành năm 1977, Hoa Kỳ đã trở thành đối tác chiến lược của ASEAN, trở thành đối tác thương mại lớn thứ 3 và nhà đầu tư thứ 4 của ASEAN. Bên cạnh đó, các nước cũng cho rằng việc Hoa Kỳ tham gia tích cực vào các diễn đàn do ASEAN thành lập và dẫn dắt đã hỗ trợ ASEAN duy trì hiệu quả vai trò trung tâm, thúc đẩy đối thoại và hợp tác trong khu vực.

Điểm lại những phát triển gần đây, các nước ASEAN đánh giá cao sự phối hợp và trợ giúp mà Hoa Kỳ đã dành cho khu vực trong nhiều năm qua, nhất là sự hỗ trợ kịp thời và hiệu quả của Hoa Kỳ dành cho ASEAN thông qua Sáng kiến Tương lai y tế ASEAN - Hoa Kỳ, Mạng lưới các chuyên gia y tế ASEAN - Hoa Kỳ, hỗ trợ nâng cao năng lực y tế dự phòng, kiểm soát dịch bệnh ở khu vực, trong đó có mở văn phòng khu vực của Trung tâm Dự phòng và kiểm soát bệnh tật (CDC) tại Việt Nam. ASEAN đề nghị Hoa Kỳ chia sẻ những kết quả nghiên cứu, tạo điều kiện tiếp cận rộng rãi khi có vacxin phòng chống và điều trị COVID-19.

Trong thời gian tới, ASEAN trông đợi Hoa Kỳ hỗ trợ các nỗ lực phục hồi thông qua các chương trình hợp tác phát triển Hoa Kỳ đang triển khai như Chương trình Đối tác về tối ưu hóa hợp tác khu vực (PROSPECT), Chương trình Tăng trưởng bao trùm thông qua sáng tạo, thương mại và thương mại điện tử (IGNITE) và các chương trình hợp tác kinh tế - thương mại, hỗ trợ phát triển các doanh nghiệp vừa và nhỏ (MSMEs) khởi nghiệp, phát triển nguồn nhân lực, đổi mới sáng tạo, tận dụng các thành tựu Cách mạng Công nghiệp 4.0...

Phát biểu tại hội nghị, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Micheal Pompeo khẳng định, việc ASEAN xây dựng thành công Cộng đồng và đóng vai trò trung tâm của khu vực là phù hợp với lợi ích của Hoa Kỳ, đánh giá cao vai trò chủ động của Việt Nam trong cương vị Chủ tịch ASEAN 2020, đặc biệt trong điều phối các nỗ lực khu vực cùng với các đối tác ứng phó hiệu quả với dịch bệnh. Ngoại trưởng Pompeo đánh giá cao Tài liệu Quan điểm của ASEAN về Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương (AOIP) và tái khẳng định cam kết của Hoa Kỳ xây dựng và phát triển quan hệ đối tác chiến lược ASEAN - Hoa Kỳ vì hòa bình, thịnh vượng ở khu vực trên cơ sở tôn trọng độc lập, chủ quyền của nhau và hợp tác cùng có lợi.

Hội nghị được diễn ra dưới hình thức trực tuyến

Liên quan đến tình hình quốc tế và khu vực, Ngoại trưởng Pompeo nhắc lại quan điểm của Hoa Kỳ về những vấn đề nóng trong quan hệ quốc tế và mong muốn các nước ASEAN tăng cường đoàn kết, thống nhất, tích cực trong các vấn đề liên quan đến hòa bình, ổn định. Riêng về Biển Đông, Hoa Kỳ tái khẳng định lập trường và khuyến khích các nước ASEAN đoàn kết, thống nhất duy trì quan điểm chung về hòa bình ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không trên Biển Đông, giải quyết các tranh chấp trên cơ sở thượng tôn luật pháp quốc tế, Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) 1982 và các giá trị đã được nêu trong AOIP.

Phát biểu tại hội nghị, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh đánh giá cao những nỗ lực cụ thể của Hoa Kỳ triển khai Sáng kiến Tương lai y tế ASEAN - Hoa Kỳ nhằm củng cố năng lực khu vực ứng phó với các tình huống y tế khẩn cấp, hoan nghênh Hoa Kỳ mở văn phòng khu vực của Trung tâm Dự phòng và kiểm soát bệnh tật (CDC) của Hoa Kỳ ở Việt Nam và trông đợi sớm ký Hiệp định Hợp tác phát triển khu vực ASEAN-USAID nhằm tăng cường hợp tác phát triển hai bên ở khu vực. Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh hoan nghênh Hoa Kỳ hỗ trợ 5 triệu đôla Mỹ thành lập Học viện YSEALI (sáng kiến các lãnh đạo trẻ Đông Nam Á) đặt tại Trường đại học Fulbright Việt Nam.

Trao đổi về tình hình quốc tế và khu vực, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Phạm Bình Minh đánh giá cao Hoa Kỳ ủng hộ ASEAN xây dựng cộng đồng, phát huy vai trò trung tâm trong duy trì và thúc đẩy hoà bình, ổn định, an ninh và an toàn hàng hải, tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông. Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Phạm Bình Minh nhấn mạnh lập trường nguyên tắc của ASEAN, đề nghị các bên tăng cường tin cậy chung và lòng tin, đề cao thượng tôn pháp luật, kiềm chế, không có các hành động gây phức tạp thêm tình hình, không quân sự hóa, giải quyết các tranh chấp thông qua các biện pháp hòa bình, tiếp tục thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố DOC và sớm hoàn tất Bộ Quy tắc ứng xử COC ở Biển Đông hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế, đặc biệt là UNCLOS 1982, đóng góp duy trì hòa bình, an ninh, ổn định ở Biển Đông và trong khu vực.

Kết thúc hội nghị, các Bộ trưởng thông qua Kế hoạch Hành động nhằm triển khai Quan hệ Đối tác chiến lược ASEAN - Hoa Kỳ (2021-2025), với các hành động cụ thể để đưa hợp tác đi vào thực chất và đúng tiến độ.