Nhiều bộ, ngành đồng thuận
Gần đây nhất, ngày 22/10/2020, sau khi tổ chức lấy ý kiến các bộ, ngành, Hiệp hội và tổ chức, cá nhân có liên quan theo quy trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, đăng trên Cổng thông tin điện tử Chính phủ, Cổng thông tin điện tử Bộ Tài chính, ý kiến thẩm định của Bộ Tư pháp, Bộ Tài chính đã có các Tờ trình và Báo cáo Chính phủ về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về chuyển phân bón sang đối tượng chịu thuế suất thuế giá trị gia tăng 5% để Chính phủ tiếp tục trình Quốc hội trong kỳ họp tháng 10 -11/2020.
Việc chuyển phân bón sang đối tượng chịu thuế suất giá trị gia tăng 5% sẽ có nhiều tác động tích cực và toàn diện đến ngân sách nhà nước, người tiêu dùng và cả doanh nghiệp |
Nếu được Quốc hội thông qua, từ năm 2021, phân bón sẽ từ diện không chịu thuế GTGT sang mặt hàng chịu thuế 5% như trước khi Luật số 71 được ban hành và có hiệu lực từ năm 2015.
Việc Bộ Tài chính đề xuất áp mức thuế giá trị giá tăng phân bón là 5% nhận được sự đồng thuận của các Bộ, ngành, Hiệp hội liên quan, trong đó có sự ủng hộ mạnh mẽ từ Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Hội Nông dân Việt Nam, Hiệp hội Phân bón Việt Nam. Với chỉ đạo của Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình: “Sửa Luật 71 đảm bảo theo nguyên tắc “không làm tăng chi phí đầu vào cho nông dân”, có nghĩa giá bán phân bón sau khi sửa luật phải không được tăng so với trước khi sửa luật và theo quy luật thị trường, thì theo tính toán phân tích chi tiết của các chuyên gia tài chính, giá phân bón không những không tăng mà còn có những tác động tích cực và toàn diện trên nhiều khía cạnh. Đặc biệt, bà con nông dân cả nước sẽ được hưởng lợi nhờ trong dài hạn, giá cả phân bón thấp hơn.
Nhiều tác động tích cực
Thực tế, các chuyên gia phân tích, việc áp mức thuế giá trị giá tăng phân bón là 5% sẽ đồng thời tác động tích cực lên tất cả các lĩnh vực: đối với ngân sách nhà nước, với người tiêu dùng, với doanh nghiệp và xã hội nói chung.
Cụ thể: Đối với ngân sách nhà nước: Theo số liệu thống kê của cơ quan hải quan thì tổng kim ngạch nhập khẩu của mặt hàng phân bón thuộc đối tượng không chịu thuế GTGT năm 2019 là khoảng 1,007 tỷ USD tương đương 23.400 tỷ đồng. Theo đó nếu tính thuế GTGT thuế suất 5% khâu nhập khẩu thì số thu ngân sách nhà nước về thuế GTGT phải nộp khâu nhập khẩu sẽ tăng là 1.170 tỷ đồng. Đối với khâu sản xuất trong nước, theo quy định của Luật Thuế GTGT thì số thuế GTGT doanh nghiệp phải nộp bằng số thuế GTGT đầu ra trừ đi số thuế GTGT đầu vào. Do hàng hóa, dịch vụ mua vào phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh mặt hàng phân bón thuộc đối tượng không chịu thuế hoặc có thuế suất thuế GTGT là 5% và 10%, nếu tính thuế GTGT thuế suất 5% đầu ra đối với mặt hàng phân bón thì doanh nghiệp sản xuất phân bón trong nước sẽ cơ bản không phải nộp thuế GTGT đối với hoạt động sản xuất phân bón.
Số tiền các doanh nghiệp sản xuất phân bón không được khấu trừ đầu vào mỗi năm lên tới hàng trăm tỷ đồng |
Các doanh nghiệp sản xuất phân bón sẽ được khấu trừ thuế GTGT đầu vào của hàng hóa, dịch vụ mua vào, kể cả thuế GTGT của hàng hóa mua vào hoặc nhập khẩu để tạo tài sản cố định dùng cho sản xuất phân bón. Việc quy định mặt hàng phân bón thuộc đối tượng chịu thuế GTGT với thuế suất 5% là áp dụng ở tất cả các khâu: nhập khẩu, sản xuất, bán buôn, bán lẻ đến tay người tiêu dùng, do đó tạo sự cạnh tranh bình đẳng giữa phân bón sản xuất trong nước với phân bón nhập khẩu cùng loại, khuyến khích các doanh nghiệp phân bón đầu tư dây chuyền mới sản xuất phân bón có chất lượng cao, phân bón thế hệ mới.
Cũng theo số liệu của Bộ Công Thương, ước tính khi thực hiện Luật 71 thì giá thành phân đạm tăng 7,2-7,6%; phân DAP tăng 7,3-7,8%; phân supe lân tăng 6,5-6,8%; phân NPK và hữu cơ tăng từ 5,2-6.1%. Cũng tại các đơn vị thuộc Tập đoàn Hóa chất Việt Nam, từ năm 2015 đến nay, khi phân bón không thuộc đối tượng chịu thuế GTGT, tổng số tiền không được khấu trừ (ước tính) đến hết năm 2020 khoảng 4.447 tỷ đồng (năm 2015: 825 tỷ, năm 2016: 588,8 tỷ, năm 2017: 755,5 tỷ, năm 2018: 767,7 tỷ, năm 2019: 708,8 tỷ; năm 2020 ước tính khoảng 801 tỷ). Trong đó có thể kể đến một số đơn vị sản xuất phân bón lớn của Tập đoàn như Công ty CP Supe Phốt phát và Hóa chất Lâm Thao. Hàng năm, công ty sản xuất 0,28 triệu tấn hóa chất và 1,6 triệu tấn phân bón, vật tư nguyên liệu nhập vào là nguyên liệu thô phải chịu thuế đầu vào từ 5-10% với tổng tiền thuế đầu vào trên 180 tỷ đồng. Ước tính từ 2015 đến hết năm 2020, số tiền Supe Lâm Thao không được khấu trừ đầu vào lên đến khoảng 814 tỷ đồng.
Với hai đơn vị sản xuất phân bón lớn của Tập đoàn Dầu khí, con số còn lớn hơn nhiều: Công ty CP Phân bón Dầu khí Cà Mau mỗi năm không được khấu trừ gần 350 tỷ đồng tiền thuế. Với Tổng công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí - CTCP (PVFCCo - Đạm Phú Mỹ) cũng vậy, từ năm 2015 đến nay, khi phân bón không thuộc đối tượng chịu thuế GTGT, Đạm Phú Mỹ không được khấu trừ 1.637 tỷ đồng tiền thuế, buộc phải tăng giá bán, khiến khách hàng - người nông dân chịu thiệt.
Thực tế khi điều chỉnh Luật này, sẽ tác động tích cực đối với người tiêu dùng, giả phân bón sẽ giảm. Cụ thể, tại khâu nhập khẩu phân bón chịu mức thuế GTGT 5% trên giá phân bón nhập khẩu (hiện hành không chịu thuế GTGT), doanh nghiệp nhập khẩu khi bán phải tính thuế GTGT 5% trên giá bán (chưa có thuế GTGT) và được kê khai khấu trừ thuế GTGT tại khâu nhập khẩu khi kê khai nộp thuế GTGT ở khâu bán ra. Doanh nghiệp sản xuất phân bón trong nước giảm được giá thành sản xuất tương đương với 5% trên giá bán (khoảng 950 tỷ đồng). Do đó, giá phân bón sản xuất trong nước có thêm điều kiện để cạnh tranh với phân bón nhập khẩu, từ đó có thêm cơ hội để hạ giá phân bón so với phân bón nhập khẩu theo cơ chế thị trường.
Bên cạnh đó, việc điều chỉnh chính sách thuế GTGT đối với phân bón giúp tháo gỡ khó khăn cho các nhà sản xuất trong nước, thúc đẩy sản xuất kinh doanh, từ đó góp phần vào tăng trưởng kinh tế chung của đất nước. Do phân bón là đầu vào của hoạt động trồng trọt nên việc áp dụng mức thuế suất ưu đãi 5% so với mức thuế suất phổ thông (10%) sẽ góp phần giảm chi phí sản xuất cho người nông dân, phù hợp với nguyên tắc hàng hóa, dịch vụ đầu vào cho sản xuất nông nghiệp không chịu thuế GTGT hoặc chịu thuế suất 5%, phù hợp với định hướng của Đảng và Nhà nước trong việc thúc đẩy phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn.