An sinh xã hội góp phần tạo lập tương lai bền vững

Các quốc gia đang đứng trước "ngã ba đường"

Báo cáo An sinh xã hội thế giới 2020 – 2022: Hệ thống an sinh xã hội trước ngã ba đường – vì một tương lai tốt đẹp hơn, vừa công bố đã đem lại một cái nhìn tổng thể toàn cầu về sự phát triển của hệ thống an sinh xã hội, bao gồm cả sàn an sinh xã hội và đề cập đến tác động của đại dịch Covid-19. Báo cáo chỉ ra những khoảng trống về an sinh xã hội và đưa ra khuyến nghị chính sách then chốt, trong đó bao gồm cả những khuyến nghị liên quan đến mục tiêu của Chương trình Nghị sự 2030 vì Phát triển Bền vững.

Còn nhiều người chưa được tiếp cận các gói an sinh xã hội

Theo báo cáo, hiện nay chỉ có 47% dân số toàn cầu được bảo vệ hiệu quả bởi ít nhất một loại hình trợ cấp an sinh xã hội, trong khi còn 4,1 tỷ người (53%) hoàn toàn không được đảm bảo an ninh thu nhập từ hệ thống an sinh xã hội quốc gia. Đáng lo ngại, phần lớn trẻ em trên toàn thế giới vẫn chưa được hưởng các dịch vụ an sinh xã hội hiệu quả. Chỉ 1/4 trẻ em (26,4%) được hưởng một loại hình trợ cấp an sinh xã hội; 45% phụ nữ mới sinh trên toàn thế giới được hưởng trợ cấp thai sản bằng tiền mặt; 1/3 số người mang khuyết tật nặng trên thế giới được hưởng trợ cấp khuyết tật.

Diện bao phủ của trợ cấp thất nghiệp thậm chí còn thấp hơn, chỉ 18,6% lao động thất nghiệp trên toàn thế giới được bảo vệ hiệu quả. Và mặc dù 77,5% người trên tuổi nghỉ hưu nhận được nhận trợ cấp hưu trí dưới dạng này hoặc dạng khác, nhưng vẫn còn sự chênh lệch lớn giữa các khu vực, giữa nông thôn và thành thị và giữa phụ nữ với nam giới.

“Các quốc gia đang đứng trước ngã ba đường”, ông Guy Ryder - Tổng giám đốc ILO - nhấn mạnh, và ông cũng cho biết: “Đây là thời điểm then chốt để tận dụng những chính sách ứng phó đại dịch nhằm xây dựng các hệ thống an sinh xã hội thế hệ mới dựa trên quyền. Những hệ thống này có thể giúp giảm nhẹ tác động của các cuộc khủng hoảng trong tương lai và đem lại sự đảm bảo cho người lao động, doanh nghiệp để họ có thể ứng phó với những sự chuyển đổi trước mắt, với sự tự tin và niềm hy vọng. Chúng ta phải công nhận, an sinh xã hội hiệu quả, toàn diện không chỉ cần thiết cho công bằng xã hội và việc làm thỏa đáng mà còn để tạo lập một tương lai bền vững và có sức chống chịu”.

Việt Nam vẫn cần nỗ lực nhiều hơn nữa

Tại Việt Nam, hệ thống chính sách an sinh xã hội hiện gồm 4 nhóm cơ bản: Chính sách việc làm đảm bảo thu nhập tối thiểu và giảm nghèo, hỗ trợ người dân chủ động phòng ngừa các rủi ro thông qua tham gia thị trường lao động để có được việc làm tốt, thu nhập tối thiểu và giảm nghèo bền vững; chính sách bảo hiểm xã hội hỗ trợ người dân giảm thiểu rủi ro khi bị ốm đau, tai nạn lao động, tuổi già…thông qua tham gia bảo hiểm xã hội để chủ động bù đắp phần thu nhập bị suy giảm hoặc bị mất do các rủi ro trên; chính sách trợ giúp xã hội, bao gồm chính sách trợ cấp thường xuyên và trợ cấp đột xuất; chính sách dịch vụ xã hội cơ bản, giúp người dân tiếp cận các dịch vụ cơ bản về giáo dục, y tế, nhà ở, nước sạch và thông tin truyền thông.

Bảo đảm an sinh xã hội luôn được coi là nhiệm vụ thường xuyên của nhà nước và toàn xã hội. Trong bối cảnh dịch bệnh bùng phát, kinh tế gặp nhiều khó khăn, Chính phủ Việt Nam đã kịp thời triển khai nhiều biện pháp bảo đảm an sinh xã hội như hỗ trợ người dân gặp khó khăn do đại dịch, hỗ trợ chế độ bảo hiểm thất nghiệp, tổ chức các chuyến bay đưa công dân Việt Nam có hoàn cảnh khó khăn từ các quốc gia và vùng lãnh thổ về nước...

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả quan trọng đạt được, việc bảo đảm an sinh xã hội và phúc lợi xã hội ở nước ta vẫn còn những “khoảng trống”, đó là số hộ cận nghèo còn nhiều; khoảng cách thu nhập của các tầng lớp dân cư còn lớn; tình trạng thiếu việc làm ở nông thôn, ở vùng đô thị hóa và thất nghiệp ở thành thị còn nhiều; các hình thức bảo hiểm chưa đáp ứng được nhu cầu đa dạng của người dân; chất lượng các dịch vụ chưa cao, vẫn còn không ít tiêu cực...

Theo bà Shahra Razavi, Vụ trưởng Vụ An sinh Xã hội của ILO: “An sinh xã hội là một công cụ quan trọng, có thể tạo ra nhiều lợi ích rộng khắp về kinh tế và xã hội cho quốc gia ở các cấp độ phát triển khác nhau. An sinh xã hội có thể tạo nền tảng giúp y tế và giáo dục tốt hơn, tạo ra sự bình đẳng lớn hơn, khiến hệ thống kinh tế bền vững hơn, giúp di cư được quản lý tốt hơn, và những quyền cốt lõi được đảm bảo. Để xây dựng hệ thống có thể mang lại những kết quả tích cực đó đòi hỏi có sự tổng hòa giữa nguồn lực tài chính và tinh thần đoàn kết quốc tế lớn hơn, đặc biệt là với sự hỗ trợ dành cho các nước nghèo hơn…”