80 năm ký ức Việt Nam in trên giấy bạc

Dòng chảy 7 bộ tiền, ký ức bằng giấy bạc

Giữa không gian rực sáng của Triển lãm thành tựu đất nước: 80 năm Hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc, gian trưng bày của ngành Ngân hàng hút mắt người xem bằng bản đồ Việt Nam ghép từ hàng nghìn tờ bạc, những thước phim tư liệu về 7 bộ tiền từng lưu hành và cả “cầu vồng ngân hàng” với dải ánh sáng tái hiện hoa văn in trên tờ tiền. Đồng tiền, vật dụng tưởng như quen thuộc hằng ngày bỗng hiện lên như chứng nhân lịch sử, chở theo ký ức và khát vọng của một dân tộc qua tám thập niên độc lập.

Năm 1946, Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa phát hành “giấy bạc tài chính”, bộ tiền đầu tiên của nước Việt Nam độc lập. Những tờ bạc in trên giấy bản thô sơ, mệnh giá nhỏ, mang chữ ký của Bộ trưởng Tài chính Phạm Văn Đồng đã khẳng định chủ quyền tiền tệ và trở thành vũ khí kinh tế trong kháng chiến. Người dân khi ấy vẫn gọi thân mật là “giấy Cụ Hồ”.

Đến năm 1951, sự ra đời của Ngân hàng Quốc gia Việt Nam kéo theo bộ tiền ngân hàng. Hình ảnh công - nông - binh, máy cày, nhà máy thủy điện… xuất hiện trên các tờ bạc, phản ánh tinh thần vừa kháng chiến vừa kiến quốc. Nhiều cụ già tham quan triển lãm chỉ tay vào tờ 5 đồng in hình người thợ lò và nông dân cày ruộng, nói rằng “cả tuổi trẻ chúng tôi nằm trong tờ tiền ấy, vừa cầm tiền vừa mơ đến ngày hòa bình”.

Năm 1958, miền Bắc cải cách tiền tệ. Những tờ bạc mới mang dấu ấn hiện đại, in đậm hình ảnh công nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa. Hình Bác Hồ in nổi bật trên nhiều mệnh giá, trở thành biểu tượng quen thuộc trong đời sống.

Sau ngày 30/4/1975, Chính phủ Cách mạng Lâm thời phát hành bộ tiền riêng cho miền Nam, với hình ảnh giản dị, gần gũi: chiến sĩ giải phóng, cảnh sinh hoạt thường ngày. Đó là đồng tiền của một thời khát vọng thống nhất.

Năm 1978, cả nước dùng chung bộ tiền thống nhất. Những họa tiết công trường, nông trường, giàn khoan biển, tàu thủy... thể hiện khí thế khôi phục và xây dựng đất nước sau chiến tranh.

Giai đoạn 1985 - 2003 là bộ tiền đổi mới, in trên giấy cotton, mệnh giá ngày càng lớn để phù hợp với nền kinh tế nhiều biến động. Trên mỗi tờ bạc, chân dung Bác Hồ vẫn là điểm nhấn, bên cạnh những công trình lớn như Nhà máy Thủy điện Hòa Bình, Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Từ năm 2003 đến nay, Việt Nam chuyển sang tiền polymer. Công nghệ in hiện đại giúp tờ tiền bền, khó làm giả, đồng thời trở thành “tấm thẻ văn hóa” quảng bá hình ảnh đất nước. Văn Miếu - Quốc Tử Giám in trên tờ 100.000 đồng, chùa Cầu Hội An trên 20.000 đồng, vịnh Hạ Long trên 200.000 đồng, cầu Hiền Lương trên 500.000 đồng… Mỗi tờ bạc như một “tấm bưu thiếp” gửi gắm hồn Việt ra thế giới.

Nơi ký ức gặp gỡ hiện tại

Điểm nhấn tại triển lãm là bản đồ Việt Nam được ghép từ những tờ tiền thật. Dưới ánh sáng, bản đồ ấy như đang chuyển động, nối liền quá khứ và hiện tại. Nhiều bạn trẻ đứng chụp ảnh, chia sẻ rằng lần đầu tiên họ thấy đồng tiền trở nên “thi vị” đến vậy.

Không gian trưng bày còn đưa khách tham quan đi ngược dòng lịch sử bằng những tủ kính chứa đầy đủ 7 bộ tiền, kèm theo tư liệu về bối cảnh phát hành. Người xem có thể quét mã QR để mở ra thông tin chi tiết, nghe thuyết minh số, thậm chí tham gia mini game nhận quà tặng lưu niệm.

Chị Nguyễn Thị Thu, khách tham quan đến từ Phú Thọ, dừng khá lâu bên tủ trưng bày tiền miền Bắc năm 1958. Chị xúc động nói: “Ngày nhỏ, tôi từng thấy bà ngoại cất những tờ 1 đồng in hình Bác Hồ trong hộp gỗ. Đến triển lãm hôm nay, ký ức ấy sống lại, thấy rõ hơn hành trình của đất nước qua từng tờ bạc”.

Còn anh Phạm Minh Quang, sinh viên Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, thì ấn tượng với bộ tiền polymer: “Trên mạng xã hội, nhiều bạn trẻ hay sưu tầm và khoe ảnh tiền poly. Nhưng đến đây mới thấy hết vẻ đẹp từ màu sắc, hoa văn đến ý nghĩa văn hóa. Đồng tiền không chỉ để chi tiêu, nó còn dạy chúng tôi tự hào về di sản dân tộc”.

Triển lãm lần này cũng cho thấy sự hòa quyện giữa truyền thống và hiện đại. Bên cạnh những đồng bạc giấy đã ngả màu thời gian, là công nghệ số hóa, ánh sáng và màn hình LED tái hiện hình ảnh đồng tiền sống động. Điều đó khiến khách tham quan, nhất là giới trẻ, dễ dàng kết nối với lịch sử bằng trải nghiệm trực quan.

Suốt 80 năm, từ những tờ giấy bạc tài chính thô sơ đến tiền polymer hiện đại, đồng tiền Việt Nam đã đồng hành cùng từng bước chuyển mình của đất nước. Nó không chỉ là phương tiện trao đổi, mà còn là tấm gương soi chiếu lịch sử, nét ký họa tinh tế của văn hóa, minh chứng cho khát vọng độc lập, tự cường và phát triển bền vững.

Một vị khách lớn tuổi sau khi tham quan gian tiền tệ đã chậm rãi nói: “Đồng tiền nào cũng in dấu thời cuộc. Mỗi khi cầm đồng bạc trong tay, ta như cầm cả một giai đoạn lịch sử của dân tộc”.

Từ triển lãm, người ta càng nhận ra, đồng tiền không chỉ gắn liền với mưu sinh hàng ngày, mà còn chứa đựng linh hồn của quốc gia. Mỗi hoa văn, họa tiết trên đó chính là lời nhắc nhở thế hệ hôm nay và mai sau về một hành trình không ngừng vươn tới độc lập - tự do - hạnh phúc.

Gian trưng bày triển lãm ngành Ngân hàng là dịp để tôn vinh những đóng góp của ngành Ngân hàng trong công cuộc kiến thiết đất nước - từ thời chiến đến thời bình, từ dòng tiền kháng chiến đến dòng vốn phát triển kinh tế hiện đại. Tại đây, đồng tiền Việt Nam không chỉ là công cụ tài chính, mà còn là chứng nhân lịch sử, biểu tượng của một nền kinh tế độc lập và hội nhập mạnh mẽ.