8 giải pháp nâng cao hiệu quả khu vực doanh nghiệp nhà nước

Dù đạt được những kết quả quan trọng, nhưng hoạt động và đóng góp của khối doanh nghiệp nhà nước (DNNN) vào nền kinh tế vẫn chưa tương xứng với tiềm năng. Tại Hội nghị Đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động của DNNN diễn ra vào sáng ngày 24/3, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đã đề xuất 8 giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của khu vực doanh nghiệp này.

Chưa thể hiện được vai trò dẫn dắt

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Việt Nam hiện còn khoảng gần 500 doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ và gần 200 doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ cổ phần chi phối (trong số 350 doanh nghiệp có vốn góp của Nhà nước).

Chỉ riêng các doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước đang nắm giữ đã chiếm khoảng 7% tổng tài sản và 10% vốn chủ sở hữu của toàn bộ DN trên thị trường. Theo tính toán sơ bộ, tổng tài sản của khối DNNN theo giá trị sổ sách năm 2021 là khoảng 4 triệu tỷ đồng; quy mô tài sản bình quân của 1 DNNN khoảng 4.100 tỷ đồng, cao gấp 10 lần DN có vốn đầu tư nước ngoài và gấp 109 lần DN tư nhân trong nước.

Về hiệu quả sản xuất kinh doanh, tỷ suất lợi nhuận trước thuế trên vốn chủ sở hữu của DNNN bình quân cả giai đoạn 2016 - 2020 là 10,46%, cao hơn mức lãi suất ngân hàng trong giai đoạn; tỷ suất lợi nhuận trước thuế trên tổng tài sản bình quân là 4,87%, cao hơn khối DN tư nhân trong nước là 1,26%. Về đóng góp cho ngân sách nhà nước (NSNN), DNNN đóng góp 28% tổng số thuế và các khoản phải nộp NSNN. Số thuế và các khoản phải nộp bình quân của DNNN là 576 tỷ đồng, gấp 43 lần DN có vốn đầu tư nước ngoài và 14 lần DN dân doanh.

8 giải pháp nâng cao hiệu quả khu vực doanh nghiệp nhà nước
DNNN đóng vai trò chi phối trong một số lĩnh vực điện lực, dầu khí (Ảnh minh hoạ)

“DNNN đóng vai trò chi phối trong một số ngành, lĩnh vực quan trọng như: Dầu khí, điện lực, tài chính, ngân hàng, viễn thông, hạ tầng giao thông và sản xuất, cung ứng một số nguyên vật liệu đầu vào cơ bản cho nền nền kinh tế…” - ông Nguyễn Chí Dũng thông tin.

Tuy nhiên, kết quả hoạt động và đóng góp của khối DNNN trong thời gian qua vẫn chưa tương xứng với tiềm năng, nhất là nguồn lực đang nắm giữ và thị trường đang chi phối. Cụ thể, các tập đoàn, tổng công ty về cơ bản chưa thực hiện được vai trò dẫn dắt, tạo động lực đối với nền kinh tế; hiệu quả hoạt động của DNNN chưa tương xứng với nguồn lực nắm giữ; năng lực cạnh tranh, ứng dụng khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo của các DNNN quy mô lớn vẫn còn hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu là lực lượng nòng cốt của kinh tế Nhà nước.

Đặc biệt, việc thực hiện các dự án đầu tư mới của DNNN trong thời gian qua không được thúc đẩy. Cụ thể, giai đoạn 2016-2020, rất ít dự án, công trình mới có quy mô lớn của DNNN được khởi công; các DNNN chỉ tiếp tục thực hiện các dự án dở dang hoặc xử lý các dự án không hiệu quả từ giai đoạn trước. Tính riêng đối với 19 tập đoàn, tổng công ty thuộc Uỷ ban Quản lý vốn nhà nước (UBQLVNN) và Tập đoàn Viettel, nơi nắm giữ đến gần 90% nguồn lực của khu vực DNNN, chỉ triển khai thực hiện 3 dự án đầu tư nhóm A, trong đó có 2 dự án chuyển tiếp từ năm 2015 trở về trước và 1 dự án khởi công mới năm 2016.

Việc không tạo ra được năng lực tăng thêm này sẽ dẫn đến trong 5 năm tới, đóng góp của khu vực DNNN đối với nền kinh tế sẽ rất hạn chế khi tỷ trọng đóng góp hiện nay của DNNN vào GDP đang là khoảng 29%...

8 giải pháp nâng cao hiệu quả khu vực doanh nghiệp nhà nước
DNNN đóng góp 28% tổng số thuế và các khoản phải nộp NSNN

“Cởi trói” cho doanh nghiệp nhà nước

Trong bối cảnh Chính phủ đang tiếp tục nỗ lực xây dựng các giải pháp thúc đẩy hoạt động của DN Việt Nam, cùng với các chính sách hỗ trợ DN tư nhân, DN nhỏ và vừa đã được ban hành đồng bộ và có hiệu quả, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng, thời gian tới, cần tiếp tục hoàn thiện đồng bộ pháp luật, cơ chế chính sách đảm bảo hiệu quả, hiệu lực để “cởi trói” DNNN, nhằm phát huy được lợi thế, khắc phục hạn chế, tận dụng cơ hội phát triển, hiện thực hóa vai trò, vị trí của DNNN trong nền kinh tế, bao gồm:

Thứ nhất, tăng đầu tư, tăng đổi mới sáng tạo và áp dụng khoa học công nghệ, nâng cao hiệu quả hoạt động để DNNN thực hiện vị trí, vai trò mở đường, dẫn dắt, tạo động lực cho nền kinh tế. Để làm được điều đó, cần có giải pháp cụ thể phát huy lợi thế, huy động và khai thác có hiệu nguồn lực mà DNNN đang quản lý và sử dụng. Nghiên cứu, xây dựng hệ thống cơ chế vừa nâng cao hiệu lực, hiệu quả quyền của chủ sở hữu; vừa tạo điều kiện cho DNNN, đặc biệt là DNNN quy mô lớn, có vai trò dẫn dắt trong các ngành kinh tế chủ lực. Cần phải có tư duy: DNNN đầu đàn, dẫn dắt cần phải “nghĩ lớn, làm lớn”, đầu tư các dự án quy mô lớn, có tính chất lan tỏa đối với nền kinh tế và các thành phần kinh tế khác.

Thứ hai, cần gắn phát triển DNNN với thực hiện chiến lược phát triển ngành, lĩnh vực của nền kinh tế. Xác định rõ ngành, lĩnh vực then chốt cần có sự hiện diện của DNNN phù hợp với định hướng phát triển bền vững của đất nước (như năng lượng tái tạo, công nghiệp công nghệ cao, kết cấu hạ tầng quan trọng của quốc gia…). Khuyến khích các DNNN chuyển đổi mô hình phát triển hướng tới sử dụng năng lượng sạch, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, phát triển bền vững, bao trùm và nhân văn theo cam kết của Việt Nam tại Hội nghị COP26.

Thứ ba, cần thay đổi nhận thức, quan điểm về cổ phần hóa, thoái vốn đầu tư Nhà nước tại DN. Mục tiêu của cổ phần hóa, thoái vốn không phải là rút vốn Nhà nước ra khỏi DNNN, thu hẹp phạm vi, quy mô của khu vực DNNN, mà tái cơ cấu lại danh mục đầu tư, nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả và giá trị đầu tư của Nhà nước tại DN nói chung và của từng DNNN nói riêng.

Thứ tư, xây dựng và phát triển hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia đồng bộ về DNNN, tài sản Nhà nước để đánh giá, theo dõi và giám sát; qua đó, có định hướng phù hợp nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh của DNNN. Đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong quản lý thông tin về DNNN trên nguyên tắc đo lường được, khách quan, kịp thời và minh bạch nhằm tăng cường giám sát hoạt động của DNNN tức thời, phát hiện sớm các rủi ro, ngăn ngừa sai phạm, thất thoát, lãng phí.

Thứ năm, các bộ, ngành, địa phương, đặc biệt là UBQLVNN tại DN cần phải thay đổi cách thức làm việc, chủ động thực hiện đầy đủ và hiệu lực các quyền chủ sở hữu tại DN theo quy định pháp luật và thông lệ quốc tế; không can thiệp vào quá trình điều hành, quản trị kinh doanh tại DN.

Thứ sáu, hoàn thiện công tác quản lý Nhà nước đối với DNNN thông qua việc phân công một bộ làm đầu mối quản lý Nhà nước thực hiện giám sát hoạt động của cơ quan đại diện chủ sở hữu, xây dựng định hướng phát triển và nâng cao hiệu quả hoạt động của DNNN.

Thứ bảy, xây dựng cơ chế giám sát và nâng cao hiệu quả giám sát theo các phương thức: Đánh giá hiệu quả hoạt động, đầu tư theo chỉ tiêu tài chính tổng thể, không đi theo từng dự án, hoạt động cụ thể. Tăng cường áp dụng công nghệ thông tin trong thực hiện giám sát hoạt động của DNNN để đảm bảo hiệu quả trong việc phát hiện sớm các sai phạm, cảnh báo các nguy cơ làm DNNN bị thua lỗ, mất vốn Nhà nước.

Thứ tám, nghiên cứu cơ chế, chính sách tiền lương gắn với năng suất lao động và hiệu quả sản xuất, kinh doanh của DN, nhất là đối với quản lý cấp cao của DN. Đổi mới công tác quản lý cán bộ, đặc biệt là cán bộ cấp cao để tuyển dụng hoặc thuê cán bộ chất lượng cao, có thể xem xét cả các tổng giám đốc nước ngoài thí điểm tại một số tập đoàn kinh tế, tổng công ty.

Khu vực DNNN có một ý nghĩa hết sức quan trọng đối với sự phát triển của đất nước trong từng giai đoạn. Tuy nhiên, để khu vực doanh nghiệp này thực sự phát triển, đóng góp tích cực vào nền kinh tế, cần có những quyết sách quan trọng nhằm tạo động lực mạnh mẽ, khơi thông nguồn lực của DNNN.
Nguyễn Hòa
Bạn thấy bài viết này thế nào?
Kém Bình thường ★ ★ Hứa hẹn ★★★ Tốt ★★★★ Rất tốt ★★★★★
Bài viết cùng chủ đề: doanh nghiệp nhà nước

Có thể bạn quan tâm

Tin mới nhất

Văn hoá doanh nghiệp PV GAS NCSP: Vượt qua thử thách, bứt phá vươn lên

Văn hoá doanh nghiệp PV GAS NCSP: Vượt qua thử thách, bứt phá vươn lên

Năm 2023, Công ty Đường ống khí Nam Côn Sơn (PV GAS NCSP) đã xuất sắc vượt qua mọi thử thách, hoàn thành các mục tiêu đề ra.
Đoàn công tác Bộ Nông nghiệp làm việc tại HTX Phát Tài - mô hình sử dụng NPK Phú Mỹ

Đoàn công tác Bộ Nông nghiệp làm việc tại HTX Phát Tài - mô hình sử dụng NPK Phú Mỹ

Đoàn công tác của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn có làm việc tại HTX Phát Tài - mô hình sử dụng sản phẩm NPK Phú Mỹ trong chăm bón cho cây lúa
Petrolimex Sài Gòn góp phần bình ổn thị trường và đảm bảo an ninh năng lượng của TP. Hồ Chí Minh

Petrolimex Sài Gòn góp phần bình ổn thị trường và đảm bảo an ninh năng lượng của TP. Hồ Chí Minh

Đoàn công tác của Vụ Công nghiệp - Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại Doanh nghiệp (CMSC) do Vụ trưởng Nguyễn Thành Công dẫn đầu làm việc với Petrolimex Sài Gòn.
Imexpharm chung tay cùng thành phố Nha Trang bảo vệ môi trường

Imexpharm chung tay cùng thành phố Nha Trang bảo vệ môi trường

Ngày 18/3, Công ty Cổ phần Dược phẩm Imexpharm đã đồng hành cùng UBND Thành phố Nha Trang triển khai trồng cây xanh dọc tuyến đường Vành đai 2 của Nha Trang.
Amway Việt Nam đồng hành cùng Ngày Quyền của người tiêu dùng Việt Nam năm 2024

Amway Việt Nam đồng hành cùng Ngày Quyền của người tiêu dùng Việt Nam năm 2024

Amway Việt Nam tiếp tục đồng hành cùng Bộ Công Thương trong chuỗi hoạt động hưởng ứng “Ngày Quyền của người tiêu dùng Việt Nam 15/03” năm 2024.

Tin cùng chuyên mục

EVNCPC và PC Quảng Nam hỗ trợ 3.000 cây Quế Nam trồng cây gây rừng

EVNCPC và PC Quảng Nam hỗ trợ 3.000 cây Quế Nam trồng cây gây rừng

Lãnh đạo, đoàn viên công đoàn và tuổi trẻ EVNCPC, PC Quảng Nam đã trồng và hỗ trợ 3.000 cây Quế Nam cho 15 hộ dân xã Trà Tân, huyện Bắc Trà My, tỉnh Quảng Nam.
Bảo dưỡng tổng thể NMLD Dung Quất lần thứ 5: An toàn, chất lượng, tiến độ, tối ưu chi phí

Bảo dưỡng tổng thể NMLD Dung Quất lần thứ 5: An toàn, chất lượng, tiến độ, tối ưu chi phí

Công ty cổ phần Lọc hóa dầu Bình Sơn (BSR) sẽ tiến hành dừng máy và thực hiện Bảo dưỡng tổng thể lần thứ 5 Nhà máy Lọc dầu (NMLD) Dung Quất.
Khởi nguồn năng lượng mới: PV GAS bắt đầu cung cấp LNG phục vụ sản xuất công nghiệp

Khởi nguồn năng lượng mới: PV GAS bắt đầu cung cấp LNG phục vụ sản xuất công nghiệp

PV GAS chính thức cung cấp LNG phục vụ sản xuất công nghiệp đầu tiên tại Việt Nam, được xuất từ trạm nạp Thị Vải đến trạm tái hóa khí LNG Thuận Đạo.
Vedan Việt Nam được trao tặng chứng nhận "Hàng Việt Nam chất lượng cao"

Vedan Việt Nam được trao tặng chứng nhận "Hàng Việt Nam chất lượng cao"

Công ty CPHH Vedan Việt Nam vừa vinh dự được trao tặng chứng nhận “Hàng Việt Nam chất lượng cao” cho hai sản phẩm bột ngọt và hạt nêm.
Gỡ khó cho nhà ở xã hội: Đại gia bất động sản kiến nghị gì?

Gỡ khó cho nhà ở xã hội: Đại gia bất động sản kiến nghị gì?

Nhằm tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy chương trình 1 triệu căn nhà ở xã hội, đại diện các tập đoàn, tổng công ty bất động sản đã đưa ra nhiều kiến nghị thiết thực.
ABBANK đóng góp cho mục tiêu Net Zero bằng lâm nghiệp bền vững

ABBANK đóng góp cho mục tiêu Net Zero bằng lâm nghiệp bền vững

ABBANK đang phát động chiến dịch Xanh An Bình, Xanh Việt Nam từ 29/1 – 31/3/2024 nhằm quyên góp 50.000 cây gỗ lớn tặng cho bà con dân tộc tại Quảng Bình.
GELEXIMCO giành “cú đúp” giải thưởng Thương hiệu Bất động sản dẫn đầu năm 2023

GELEXIMCO giành “cú đúp” giải thưởng Thương hiệu Bất động sản dẫn đầu năm 2023

Tập đoàn GELEXIMCO đã được vinh danh tại 2 hạng mục quan trọng: Top 10 Nhà phát triển Bất động sản hàng đầu Việt Nam và Top 10 Khu nghỉ dưỡng tốt nhất năm 2023.
Honda "bắt tay" Nissan sản xuất xe điện và phần mềm trí tuệ nhân tạo

Honda "bắt tay" Nissan sản xuất xe điện và phần mềm trí tuệ nhân tạo

Nissan và Honda vừa ký một bản hợp tác chiến lược trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt từ các nhà sản xuất xe điện từ Trung Quốc và Mỹ.
CEO Tony Vũ của Job3s.vn: Diễn giả đặc biệt tạo sức nóng tại ĐH Kinh Tế Quốc Dân

CEO Tony Vũ của Job3s.vn: Diễn giả đặc biệt tạo sức nóng tại ĐH Kinh Tế Quốc Dân

CEO Tony Vũ - nhà sáng lập và điều hành nền tảng tuyển dụng vừa gây bão truyền thông job3s.vn đã có những chia sẻ hấp dẫn và bổ ích về kinh nghiệm ứng tuyển.
Vì sao doanh nghiệp phân bón kiến nghị giảm thuế xuất khẩu về 0%?

Vì sao doanh nghiệp phân bón kiến nghị giảm thuế xuất khẩu về 0%?

Các nhà sản xuất phân bón muốn giảm thuế xuất khẩu về 0% trong bối cảnh một số loại phân bón trong nước sản xuất đã dư cung, cần khuyến khích xuất khẩu.
Tổng Giám đốc PV Power làm việc với các đơn vị điện lực Dầu khí phía Nam

Tổng Giám đốc PV Power làm việc với các đơn vị điện lực Dầu khí phía Nam

Đoàn công tác Tổng Công ty Điện lực Dầu khí Việt Nam - CTCP (PV Power) do Tổng Giám đốc Lê Như Linh dẫn đầu đã đến làm việc với các đơn vị phía Nam.
PV GAS duy trì xếp hạng tín nhiệm ở mức BB+: Triển vọng “Ổn định”

PV GAS duy trì xếp hạng tín nhiệm ở mức BB+: Triển vọng “Ổn định”

Fitch Ratings đã khẳng định Xếp hạng tín nhiệm nhà phát hành nợ dài hạn đối với PV GAS ở mức BB+Triển vọng Ổn định.
Vinh danh 529 doanh nghiệp đạt danh hiệu Hàng Việt Nam chất lượng cao 2024

Vinh danh 529 doanh nghiệp đạt danh hiệu Hàng Việt Nam chất lượng cao 2024

Tối ngày 14/3 đã diễn ra lễ vinh danh 529 doanh nghiệp đạt chứng nhận Hàng Việt Nam chất lượng cao năm 2024 do người tiêu dùng bình chọn.
Việt Nam đang nhận được sự quan tâm lớn của doanh nghiệp nước ngoài

Việt Nam đang nhận được sự quan tâm lớn của doanh nghiệp nước ngoài

Việt Nam đang nhận được sự quan tâm rất lớn của các tập đoàn nước ngoài, tuy nhiên để biến sự quan tâm đó thành những dự án “tỷ đô” lại không hề đơn giản.
Điện lực Vĩnh Tân 1 nhận Cờ thi đua phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc

Điện lực Vĩnh Tân 1 nhận Cờ thi đua phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc

Công ty TNHH Điện lực Vĩnh Tân 1 vừa nhận được Cờ thi đua đơn vị dẫn đầu phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc của UBND tỉnh Bình Thuận.
Phân bón Cà Mau: Chúc mừng khách hàng may mắn tiếp theo lái Mercesdes Benz về nhà

Phân bón Cà Mau: Chúc mừng khách hàng may mắn tiếp theo lái Mercesdes Benz về nhà

Công ty CP Phân bón Dầu khí Cà Mau đã trao tặng giải thưởng đặc biệt chương trình “Đón mùa vàng – Rước xe sang” – ô tô Mercedes khách hàng may mắn trúng giải.
Doanh nghiệp Nhật đến trường đại học

Doanh nghiệp Nhật đến trường đại học 'săn' kỹ sư

Hơn 30 doanh nghiệp lớn và uy tín, trong đó có nhiều doanh nghiệp Nhật Bản đã tham dự ngày hội việc làm của Trường Đại học Điện lực.
Doanh nghiệp mong muốn có thêm gói tín dụng mới và được giảm thêm lãi suất

Doanh nghiệp mong muốn có thêm gói tín dụng mới và được giảm thêm lãi suất

Lãnh đạo các doanh nghiệp cho rằng, lãi suất vay vẫn cao, rất khó tiếp cận nên mong muốn được hỗ trợ lãi suất và có thêm những chính sách mới, gói tín dụng mới.
Chủ tịch HĐTV Tập đoàn Dầu khí: Chính sách lãi suất tối ưu và ổn định là động lực quan trọng

Chủ tịch HĐTV Tập đoàn Dầu khí: Chính sách lãi suất tối ưu và ổn định là động lực quan trọng

Chủ tịch HĐTV Tập đoàn Dầu khí Việt Nam Lê Mạnh Hùng cho rằng, điều hành chính sách tiền tệ giữ vai trò quan trọng, tạo động lực cho phát triển.
Chủ tịch Tập đoàn Sun Group: Doanh nghiệp mong muốn các chi phí vay vốn giảm hơn nữa

Chủ tịch Tập đoàn Sun Group: Doanh nghiệp mong muốn các chi phí vay vốn giảm hơn nữa

Sáng 14/3, tại Hội nghị triển khai nhiệm vụ điều hành chính sách tiền tệ năm 2024, ông Đặng Minh Trường, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Sun Group đã có những chia sẻ.
Xem thêm
Mobile VerionPhiên bản di động