6 bài học cho Việt Nam từ chính sách năng lượng Australia

Chính sách năng lượng đang trở thành trọng tâm trong cuộc bầu cử liên bang sắp tới của Australia vào ngày 17/5/2025. Cuộc bầu cử này sẽ là một cuộc trưng cầu dân ý về việc sử dụng năng lượng hạt nhân, nhằm giải quyết nhu cầu năng lượng lâu dài của quốc gia, đồng thời đối mặt với những vấn đề như giá năng lượng tăng cao và chi phí sinh hoạt leo thang.

Tuy nhiên, tình trạng bất ổn của lưới điện, thiếu hụt điện năng, nguy cơ thiếu hụt khí đốt và tắc nghẽn cơ sở hạ tầng đang tạo ra một thách thức lớn, có thể làm gián đoạn quá trình chuyển đổi năng lượng của Australia. Từ bối cảnh này, Việt Nam có thể rút ra 6 bài học quan trọng cho chính sách năng lượng, cụ thể:

Bài học về định hướng chiến lược năng lượng

Chính sách năng lượng đang là trọng tâm trong cuộc bầu cử liên bang của Australia, đặc biệt là giữa hai phương án: Duy trì mục tiêu năng lượng tái tạo 82% của chính phủ Lao động và xây dựng 13 GW năng lượng hạt nhân vào năm 2051 để thay thế năng lượng than. Đây là một lựa chọn chiến lược quan trọng đối với Australia và Việt Nam có thể rút ra bài học từ chính sự phân vân này.

Việt Nam, như Australia, cần có một chiến lược dài hạn về năng lượng tái tạo, đặt ra mục tiêu rõ ràng về tỷ lệ năng lượng tái tạo trong tổng sản lượng điện. Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi này không phải là dễ dàng do cơ sở hạ tầng còn yếu kém, sự thiếu hụt nguồn năng lượng truyền thống như than đá và khí đốt và những yếu tố tác động đến sự ổn định của các công nghệ tái tạo như điện gió và điện mặt trời. Bài học từ Australia là Việt Nam cần chủ động xây dựng một chiến lược toàn diện, linh hoạt để không bị gián đoạn trong quá trình chuyển đổi năng lượng, phải luôn cân nhắc giữa lợi ích ngắn hạn và mục tiêu dài hạn.

Chính sách năng lượng đang là trọng tâm trong cuộc bầu cử liên bang của Australia. Ảnh minh họa

Sự cân bằng giữa năng lượng tái tạo và năng lượng dự phòng

Một trong những vấn đề lớn mà thị trường Australia đang phải đối mặt là sự thiếu hụt công suất do đóng cửa các nhà máy điện than và khí đốt. Điều này khiến nước này phải dựa vào năng lượng khí đốt và LNG để bù đắp cho sự thiếu hụt từ các nguồn tái tạo không ổn định. Việt Nam cũng đang đối diện với nhu cầu năng lượng ngày càng tăng nhưng chưa có một kế hoạch đa dạng hóa nguồn cung đầy đủ.

Việt Nam có thể học hỏi Australia trong việc xây dựng một hệ thống năng lượng đa dạng, không chỉ có năng lượng tái tạo mà còn có năng lượng dự phòng như khí đốt và thủy điện. Điều này sẽ đảm bảo sự ổn định về nguồn cung trong những thời điểm khan hiếm năng lượng tái tạo và giúp tránh được những cú sốc về giá năng lượng. Mặt khác, Việt Nam cần đầu tư vào các công nghệ dự phòng như trữ điện, khí hóa lỏng và các công nghệ lưu trữ năng lượng khác để làm nền tảng cho việc duy trì sự ổn định của lưới điện trong tương lai.

Về đầu tư cơ sở hạ tầng

Tắc nghẽn cơ sở hạ tầng trong việc phát triển năng lượng tái tạo và lưu trữ năng lượng là một vấn đề lớn tại Australia. Để bảo đảm quá trình chuyển đổi năng lượng suôn sẻ, Australia cần một hệ thống lưới điện mạnh mẽ và cơ sở hạ tầng lưu trữ năng lượng hiệu quả. Việt Nam cũng đang phát triển mạnh mẽ các dự án điện mặt trời và điện gió, nhưng thiếu hụt cơ sở hạ tầng là một vấn đề lớn cần được giải quyết.

Việt Nam cần xây dựng một chiến lược phát triển đồng bộ cho cơ sở hạ tầng năng lượng, bao gồm cả hệ thống lưới điện và cơ sở hạ tầng lưu trữ năng lượng. Các cơ sở hạ tầng này sẽ không chỉ giúp duy trì ổn định cho lưới điện mà còn làm nền tảng cho việc tích hợp năng lượng tái tạo vào hệ thống điện quốc gia.

Việc đầu tư vào các công nghệ lưu trữ năng lượng như pin lithium-ion hoặc thủy điện bơm cũng rất quan trọng để tăng khả năng điều tiết và đảm bảo cung cấp điện vào các thời điểm cao điểm hoặc khi năng lượng tái tạo không đủ.

Quản lý tăng trưởng nhu cầu điện

Với tốc độ đô thị hóa và công nghiệp hóa tăng nhanh, nhu cầu điện tại Việt Nam đang tăng trưởng mạnh. Tình trạng thiếu hụt điện năng tại Australia chính là một lời cảnh tỉnh đối với Việt Nam, cho thấy sự cần thiết phải có một chiến lược dài hạn và dự báo chính xác về nhu cầu điện.

Việt Nam cần phải tính toán chính xác mức độ tăng trưởng nhu cầu điện và điều chỉnh kế hoạch phát triển năng lượng theo đó. Việc phát triển và triển khai các công nghệ tiết kiệm năng lượng, tăng cường hiệu quả sử dụng điện, cùng với sự gia tăng mạnh mẽ các nguồn năng lượng tái tạo và dự phòng, sẽ giúp Việt Nam đảm bảo cung cấp đủ điện trong bối cảnh nhu cầu ngày càng tăng.

Việc tạo ra các chính sách năng lượng linh hoạt, đồng thời khuyến khích các giải pháp công nghệ mới và sáng tạo sẽ giúp Việt Nam duy trì sự ổn định năng lượng trong dài hạn.

Chính sách điều chỉnh giá năng lượng

Tình trạng giá năng lượng leo thang ở Australia đã tạo ra một gánh nặng cho người tiêu dùng, đồng thời cũng khiến chi phí sinh hoạt tăng cao. Đây là một vấn đề mà Việt Nam cần lưu ý trong quá trình chuyển đổi năng lượng và quản lý giá điện hợp lý.

Việt Nam có thể học hỏi Australia trong việc điều chỉnh giá năng lượng hợp lý, bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng mà không làm giảm động lực đầu tư vào năng lượng tái tạo. Một chính sách giá năng lượng linh hoạt, giúp chia sẻ chi phí giữa các nhóm dân cư khác nhau và khuyến khích tiết kiệm năng lượng, sẽ giúp giảm thiểu các tác động tiêu cực của việc tăng giá năng lượng. Ngoài ra, việc sử dụng các biện pháp hỗ trợ cho các hộ gia đình nghèo và các khu vực dễ bị tổn thương cũng là một phần quan trọng trong chiến lược quản lý giá năng lượng.

Đầu tư và phát triển công nghệ năng lượng sạch

Australia đang đẩy mạnh đầu tư vào các dự án năng lượng tái tạo và công nghệ lưu trữ năng lượng, điển hình như các dự án thủy điện bơm và các dự án điện gió, điện mặt trời. Đây là một chiến lược quan trọng giúp quốc gia này giảm sự phụ thuộc vào năng lượng hóa thạch.

Việt Nam cần thúc đẩy việc nghiên cứu và phát triển các công nghệ năng lượng sạch, đặc biệt là các công nghệ lưu trữ năng lượng và điện gió ngoài khơi, để nâng cao khả năng sản xuất năng lượng từ các nguồn tái tạo. Chính phủ Việt Nam cần khuyến khích đầu tư vào các công nghệ mới thông qua các chính sách hỗ trợ, đặc biệt là trong việc cung cấp các ưu đãi thuế và tài chính cho các công ty nghiên cứu và phát triển các giải pháp năng lượng sạch. Điều này không chỉ giúp giảm sự phụ thuộc vào nguồn năng lượng hóa thạch mà còn tạo ra những cơ hội mới cho ngành công nghiệp năng lượng tái tạo tại Việt Nam.