38 tỷ USD để TP. Hồ Chí Minh chuyển đổi xanh: Nguồn vốn và lộ trình thực hiện

Sớm hoàn thiện bộ tiêu chí "doanh nghiệp xanh"

Chiều ngày 26/11, trong khuôn khổ Diễn đàn Kinh tế mùa Thu 2025, phiên đối thoại với lãnh đạo bộ, ngành Trung ương do TS. Trần Du Lịch điều phối, câu hỏi mở đầu được dành cho Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung, liên quan đến Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh và lộ trình thực hiện cam kết phát thải ròng bằng không (Net Zero) vào năm 2050.

TS. Trần Du Lịch nhắc lại rằng, Nhà nước đã ban hành Bộ tiêu chí đánh giá sản xuất xanh, kinh tế xanh gồm 72 tiêu chí tại Thông tư 10/2023 của Bộ Tài nguyên và Môi trường nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Vậy nhưng, theo phản ánh của nhiều doanh nghiệp, việc cụ thể hóa các tiêu chuẩn, định mức và cơ chế khuyến khích cụ thể cho "doanh nghiệp xanh" còn chậm, khiến doanh nghiệp khó xây dựng lộ trình chuyển đổi, dễ mất lợi thế cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Từ đó, doanh nghiệp băn khoăn về tiến độ hoàn thiện bộ tiêu chí dành riêng cho doanh nghiệp và thời điểm có thể ban hành.

Trả lời vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung cho biết, để triển khai Chiến lược tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn 2050 và thực hiện cam kết Net Zero, Bộ Nông nghiệp và Môi trường (nay nhiệm vụ có sự tham gia của Bộ Tài chính) đã tham mưu ban hành bộ 72 tiêu chí đánh giá mức độ xanh theo từng lĩnh vực như môi trường, vận tải, logistics… Về cơ bản, bộ tiêu chí này đã đáp ứng các tiêu chuẩn của nhiều tổ chức quốc tế và các nước EU.

Tuy nhiên, để áp dụng được vào thực tế sản xuất, kinh doanh và huy động vốn của doanh nghiệp thì cần phải có một bộ tiêu chí đánh giá dành cho "doanh nghiệp xanh". Yêu cầu này rất quan trọng để đưa Chiến lược tăng trưởng xanh quốc gia đến từng doanh nghiệp, làm cơ sở công nhận, xếp loại và thiết kế chính sách hỗ trợ.

Theo Thứ trưởng Đỗ Thành Trung, Bộ Tài chính đang triển khai hai nhóm công việc chính. Thứ nhất, xây dựng các biểu mẫu và tổ chức thu thập thông tin, nhằm hình thành cơ sở dữ liệu đầy đủ, phản ánh đúng đặc thù, tình hình và năng lực của doanh nghiệp Việt Nam khi bước vào quá trình đánh giá doanh nghiệp xanh.

Thứ hai, phối hợp với các cơ quan liên quan để thiết kế những hỗ trợ trước mắt thông qua các quy định về nguồn vốn và chính sách ưu đãi, như Nghị quyết 198 hỗ trợ 2% lãi suất hay các cơ chế tài chính gắn với Luật Bảo vệ môi trường.

Hiện nay, câu hỏi lớn nhất đặt ra là làm sao "hài hòa giữa yêu cầu về tăng trưởng xanh với năng lực và thực tiễn của doanh nghiệp Việt Nam", đặc biệt là với khu vực doanh nghiệp nhỏ và vừa vốn khó có điều kiện áp dụng đầy đủ các chuẩn ESG, tiêu chuẩn carbon. Vì vậy, Bộ Tài chính vừa nghiên cứu, đánh giá kỹ, vừa gắn việc xây dựng tiêu chí với các công cụ hỗ trợ tài chính để doanh nghiệp có khả năng thực thi.

Thứ trưởng khẳng định, Bộ Tài chính sẽ cố gắng trong thời gian sớm nhất ban hành Bộ tiêu chí "doanh nghiệp xanh", đồng thời mong muốn nhận được sự chung tay của các bộ, ngành và chuyên gia để có được một bộ tiêu chí vừa đáp ứng yêu cầu phát triển, vừa phù hợp thực tiễn doanh nghiệp Việt Nam.

Chuẩn bị nguồn vốn cho chuyển đổi xanh và chuyển đổi số

Tiếp nối chương trình, TS. Trần Du Lịch đặt vấn đề về nguồn lực phục vụ cho nhu cầu chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, bởi theo các nghiên cứu sơ bộ, số tiền cần chi là rất lớn. Đơn cử, một nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Phát triển TP. Hồ Chí Minh phối hợp với Đại học Quốc gia chỉ ra rằng, lộ trình chuyển đổi xanh tính riêng cho TP. Hồ Chí Minh trong 10 năm tới là khoảng 990.000 tỷ đồng, xấp xỉ 38 tỷ USD để thực hiện tiến trình này.

Trả lời câu hỏi về nguồn lực tài chính, Thứ trưởng Bộ Tài chính dẫn số liệu của các tổ chức quốc tế, đến năm 2030, Việt Nam cần khoảng xấp xỉ 28 tỷ USD để phục vụ cho quá trình chuyển đổi xanh. Từ năm 2023 đến nay, Bộ Tài chính cùng Ngân hàng Nhà nước đã tập trung vào hai hướng chính là thúc đẩy thị trường trái phiếu xanh và đẩy mạnh tăng trưởng tín dụng xanh.

Đến hết năm 2024, giá trị trái phiếu xanh doanh nghiệp phát hành dự kiến đạt khoảng 1,1 - 1,2 tỷ USD, với sự tham gia của nhiều tập đoàn, ngân hàng lớn. Dư nợ tín dụng xanh ước đạt khoảng 700.000 tỷ đồng, tăng hơn 25% so với năm 2023 và chiếm gần 6% tổng dư nợ tín dụng. Thứ trưởng cho rằng đây là những con số "rất đáng khích lệ", thể hiện sự chuyển dịch tích cực của thị trường tài chính theo hướng xanh hơn.

Ngoài kênh trái phiếu xanh và tín dụng xanh, ngân sách nhà nước cũng tham gia thông qua các chính sách hỗ trợ lãi suất, đầu tư trực tiếp cho các dự án hạ tầng, cũng như các hình thức đối tác công - tư.

Bộ Tài chính đang xây dựng Kế hoạch tài khóa giai đoạn 2026 - 2030 với quy mô khoảng gần 8 triệu tỷ đồng, bao gồm cả ngân sách trung ương và địa phương, trong đó có phần đáng kể dành cho tăng trưởng xanh, như đầu tư giao thông đô thị thông minh, giao thông xanh, cải thiện môi trường và sử dụng năng lượng hiệu quả.

Song song, Bộ Tài chính làm việc với các tổ chức tài chính song phương, đa phương để huy động thêm nguồn vốn quốc tế, đồng thời hoàn thiện dự thảo về trái phiếu Chính phủ, cải thiện cơ chế niêm yết, phí và khung pháp lý nhằm phát triển mạnh thị trường vốn, bao gồm thị trường trái phiếu Chính phủ và trái phiếu xanh.

Thứ trưởng bày tỏ kỳ vọng, với sự phát triển của thị trường vốn và các kênh huy động mới, Nhà nước sẽ có thêm dư địa để hỗ trợ các địa phương và doanh nghiệp thực hiện các dự án động lực, góp phần thực hiện mục tiêu tăng trưởng xanh cho từng địa phương và cho cả nước trong giai đoạn tới. "Đối với TP. Hồ Chí Minh, hiện Trung ương đang đồng hành đầu tư nhiều công trình lớn như đường Vành đai 3, cùng các dự án hạ tầng then chốt khác", Thứ trưởng Đỗ Thành Trung cho hay.