Triển vọng kinh tế thế giới: Đòn “knock-out” mang tên Brexvid?

Một kỷ nguyên hậu Brexit không có thỏa thuận và đại dịch Covid-19 chưa có hồi kết rõ ràng có thể gây ra những hậu quả kinh tế đáng chú ý. Trong nhiều lĩnh vực, tác động kinh tế của hai cú sốc thương mại này có thể ảnh hưởng lẫn nhau. Các bộ trưởng nội các Anh đã hy vọng vào đầu mùa hè rằng, bối cảnh khủng hoảng Covid-19 sẽ giúp những cuộc thảo luận thương mại hậu Brexit dễ dàng hơn. Các bộ trưởng châu Âu thừa nhận, hậu quả kinh tế của đại dịch, với mức thiệt hại tạm thời từ 10 - 20% nền kinh tế, đã đặt vào bối cảnh đó cú sốc nhỏ hơn về một loạt thỏa thuận thương mại biên giới mới.

EU đã thỏa hiệp một chút về ranh giới đàm phán của mình, đặc biệt về viện trợ nhà nước, nhưng điều đó vẫn chưa đủ để mở ra con đường rõ ràng cho một thỏa thuận hậu Brexit. Vì vậy, khả năng không có thỏa thuận vào cuối năm là thách thức trước mắt vào thời điểm mà Vương quốc Anh, châu Âu và nền kinh tế toàn cầu đang phải vật lộn với một đại dịch. Bộ Tài chính Anh đã tránh đưa ra đánh giá công khai về hậu quả kinh tế tổng thể trong ngắn hạn. Nhưng tác động đối với bối cảnh của đại dịch, cụ thể là trong các lĩnh vực đã được Chính phủ Anh thừa nhận trong các tài liệu chuẩn bị. Vào tháng 8, Chính phủ Anh đã viết thư cho ngành công nghiệp dược phẩm, yêu cầu họ "dự trữ đến mức mục tiêu trong sáu tuần" một số loại thuốc và thiết bị, như một phần của kế hoạch cho cuối giai đoạn chuyển đổi.

Đầu tháng 9, Chính phủ Anh đã lặng lẽ ban hành luật để theo dõi nhanh việc cấp phép lập kế hoạch phát triển đặc biệt cho các cơ sở kiểm soát biên giới và hải quan - về cơ bản là các bãi đỗ xe tải - tại 29 khu vực Hội đồng Anh có cảng biển và sân bay. Lý do chính được đưa ra là "không gian hạn chế" tại các cảng phục vụ thị trường EU, vốn đã có hàng chục năm trong liên minh thuế quan và thị trường chung, không yêu cầu kiểm tra. Điều đó đã rõ ràng trong nhiều năm, nhưng Chính phủ Anh đặc biệt đề cập rằng họ "nhận thức được tác động của coronavirus có thể ảnh hưởng đến khả năng cung cấp cơ sở hạ tầng cần thiết của các nhà khai thác cảng và doanh nghiệp vào cuối năm nay". Nếu các cảng chịu nhiều thay đổi trong thương mại biên giới có thể hiểu được là do Covid-19 và không thể đầu tư để đối phó với những thay đổi, đó sẽ là một vấn đề phổ biến của nền kinh tế trong các lĩnh vực khác. Một số, đặc biệt là doanh nghiệp xuất khẩu nhỏ hơn, sẽ không có vốn lưu động để đầu tư vào các thủ tục và nhân viên mới, sau năm nay.

Vậy Anh đã chuẩn bị cho sự kết thúc của giai đoạn chuyển tiếp chưa? Mặc dù không thể đưa ra con số chính xác, nhưng một loạt thuế thương mại mới áp dụng cho một thị trường chỉ chiếm dưới một nửa tổng kim ngạch thương mại của một quốc gia sẽ là cú sốc kinh tế. Điều này xảy ra không cân đối ở các ngành và khu vực phụ thuộc nhiều nhất vào xuất khẩu sang EU. Thuế quan rõ ràng sẽ cản trở bất kỳ mô hình kinh doanh nào được xây dựng trên Vương quốc Anh, như một trung tâm xuất khẩu sang phần còn lại của châu Âu. Thủ tướng Boris Johnson đang trích dẫn nghề cá là ví dụ rõ ràng về lý do tại sao điều mà ông gọi là một thỏa thuận kiểu Australia với EU sẽ là tốt. Những người trong cuộc cho biết, các thỏa thuận thương mại mới với Mỹ cũng có thể tốt cho tăng trưởng, nhưng việc ký kết một hiệp định thương mại tự do phù hợp sẽ không thể thực hiện được vào cuối năm nay. Nhìn chung, lợi ích tăng trưởng và việc làm của quy định nhẹ hơn sẽ mất một thời gian để thấy được, vì vậy vấn đề thời gian cũng rất quan trọng.

Cách tốt nhất để giảm bớt cú sốc thương mại là lập kế hoạch thích hợp càng sớm càng tốt. Điều đó làm nền tảng cho "thời hạn 38 ngày" mới cho một thỏa thuận. Nội bộ Chính phủ Anh từ lâu đã tin rằng, việc kéo dài các cuộc đàm phán cho đến tháng 11 là điều cuối cùng mong muốn. Các doanh nghiệp cần biết "bằng cách này hay cách khác" phải lên kế hoạch cho tháng 1/2021. Nhưng điều này vẫn còn tương đối muộn, và đại dịch khiến một số doanh nghiệp không có đủ tiềm lực tài chính để thực hiện những thay đổi này. Một số thay đổi kỹ thuật như nhãn mác đang bị thách thức, điều này để lại gánh nặng điều chỉnh đáng kể cho chính phủ. Thực hiện hậu Brexit không có thỏa thuận, sẽ thay đổi hình dạng của ngân sách sắp tới và việc xem xét chi tiêu. Tuy nhiên, điều này xảy ra vào thời điểm mà một số động lực kinh tế để đối phó với những thách thức hậu Brexit đã được sử dụng trong đại dịch. Cuộc khủng hoảng coronavirus là một cú sốc đối với nguồn cung, và sau đó là cú sốc bất thường đối với yêu cầu kiểm soát nó. Vương quốc Anh chính thức rơi vào suy thoái, nhưng trên thực tế, bây giờ có lẽ đang phát triển hơn bao giờ hết, phục hồi từ việc nới lỏng các biện pháp đóng cửa. Thêm một cú sốc đối với các điều khoản thương mại, cũng giống như sự phục hồi có thể đang bị kiềm chế, sẽ là thách thức kinh tế đáng kể đối với cả Anh và EU.

Brexvid là hai tác động lớn đối với riêng nền kinh tế Anh. Để bù đắp phần nào các chi phí của Brexit, Anh đang hướng tới những thỏa thuận thương mại hậu Brexit với các đối tác lớn. Các hiệp định thương mại tự do toàn diện là những hiệp định khung được thiết kế để mang lại sự hợp tác, hội nhập chặt chẽ hơn. Khi Anh rời EU với kế hoạch Brexit, quan điểm được đưa ra là tìm kiếm mối quan hệ gắn kết cao để giảm thiểu cú sốc ban đầu khi ra đi, sau đó sử dụng các công cụ của thỏa thuận để dần dần tách rời khỏi EU. Sự liên kết như vậy về các quy định và thuế quan làm cho việc thực hiện giao dịch hiện tại trở nên đơn giản hơn nhiều. Tuy nhiên, Anh không làm điều đó. Bằng cách phân biệt thuế quan, Anh đang đưa ra một số tính toán phức tạp cho bất kỳ giao dịch nào với EU. Nhờ các quy tắc xuất xứ và bằng cách phân biệt quy định, các nhà xuất khẩu của Anh phải đối mặt với hàng loạt thủ tục biên giới. Điều này cũng làm cho việc thực hiện những giao dịch hiện tại với Canada trở nên khó khăn hơn, ngay cả khi giờ đây gợi ý rằng họ sẽ tìm cách đàm phán lại.

Anh đang nỗ lực hết mình với các quốc gia ở khu vực Thái Bình Dương bằng cách tham gia Hiệp định Đối tác toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP). Điều này hoàn toàn không liên quan đến quy tắc trọng lực thương mại để tập trung vào một thỏa thuận nhiều bên ở phía bên kia hành tinh. Bản thân Hiệp định này đang ở giai đoạn sơ khai, có rất nhiều điểm khác biệt, ngoại lệ và không đi xa hơn nhiều so với mức cơ sở của WTO về dịch vụ. Đây không phải là một ý tưởng đặc biệt hay trước Covid đối với Anh. Có một vấn đề, đó là toàn bộ ngành hàng không đang sụp đổ và khả năng không có dấu hiệu phục hồi cho đến năm 2023. Vào thời điểm đó có thể các biện pháp kiểm soát hải quan chặt chẽ hơn nhiều và giá cước vận tải hàng không cao hơn đáng kể. Do Anh đã được hưởng mức thuế bằng 0 với các nền kinh tế lớn trong CPTPP thông qua những thỏa thuận với EU, nếu có bất kỳ sự thúc đẩy kinh tế nào để gia nhập Hiệp định này, chắc chắn sẽ chưa đủ để bù đắp được sự mất mát từ thị trường chung, ngay cả trong một thỏa thuận với đồng minh lớn như Mỹ.