Thu hút vốn FDI cần tự chủ, tận dụng lợi thế

Ông đánh giá như thế nào hoạt động thu hút vốn FDI vào Việt Nam trong hiện tại trước những tác động của dịch bệnh Covid-19?

Quý I/2020 cả nước có 758 dự án mới được cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư, với tổng vốn đăng ký cấp mới đạt 5,5 tỉ USD, tăng 44,8% so với cùng kỳ năm 2019. Nguyên nhân tăng mạnh do có dự án Nhà máy điện khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) Bạc Liêu vốn đầu tư 4 tỉ USD. Vốn điều chỉnh tăng thêm đạt trên 1,07 tỉ USD, bằng 82% và số lượt góp vốn, mua cổ phần đạt gần 2 tỉ USD chỉ bằng 34,4% giá trị vốn góp so với cùng kỳ năm 2019.

Tiến sĩ Phan Hữu Thắng- Nguyên Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư)

Như vậy quý 1/2020 tổng vốn đăng ký cấp mới, điều chỉnh và góp vốn mua cổ phần của DN FDI vào Việt Nam đạt 8,5 tỉ USD, chỉ bằng 79,1% so với cùng kỳ năm 2019. Vốn thực hiện của dự án FDI ước đạt 3,85 tỉ USD, bằng 93,4% so với cùng kỳ năm 2019. Trong quý I/2020 Singapore dẫn đầu vốn FDI đầu từ vào Việt Nam, với 4,54 tỉ USD, Nhật Bản đứng thứ hai với 846,7 triệu USD. Có 55 tỉnh, thành phố có vốn FDI mới.

Tính đến nay cả nước hiện có 31.665 dự án còn hiệu lực, tổng vốn đăng ký 370 tỉ USD. Vốn thực hiện lũy kế của các dự án FDI ước đạt 215,63 tỉ USD, bằng 58,3% tổng vốn đầu tư đăng ký còn hiệu lực.

Đâu là những nhân tố thuận lợi quan trọng mang lại kết quả thu hút vốn FDI tại Việt Nam thời gian qua thưa ông?

Có thể nói đến nay khu vực kinh tế có vốn FDI đã phát triển nhanh, có hiệu quả, trở thành một bộ phận quan trọng của nền kinh tế, đóng góp tích cực vào phát triển KT- XH đất nước. Để tiếp tục phát triển bền vững, có hiệu quả vốn FDI trong thời gian tới cần phải tận dụng các nhân tố thuận lợi và hạn chế tối đa các khó khăn.

Việc Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 50- NQ/TW ngày 20/8/2019 về định hướng hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao chất lượng, hiệu quả thu hút vốn FDI đến năm 2030. Việt Nam đã trở thành một điểm sáng trong khu vực và trên thế giới về thu hút FDI với các thành tựu đã đạt được trong suốt hơn 33 năm qua, với các đặc thù nổi trội về sự ổn định chính trị xã hội, cơ sở hạ tầng được cải thiện và tiếp tục phát triển, thủ tục hành chính đươc tinh giảm và Việt Nam hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế khu vực và thế giới.

Bên cạnh đó, kinh tế trong nước cũng đã đạt được những thành tựu to lớn về phát triển kinh tế xã hội được cộng đồng quốc tế đánh giá cao, quá trình cơ cấu lại nền kinh tế và đổi mới mô hình tăng trưởng đã đạt được các kết quả tích cực. Chất lượng tăng trưởng được nâng lên, Việt Nam đã tham gia vào nhiều FTA thế hệ mới. Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang đặt ra các thách thức nhưng đồng thời cũng tạo ra cơ hội cho Việt Nam “đi tắt, đón đầu” nếu Việt Nam biết thực hiện một chiến lược đúng, tổng thể về cuộc cách mạng này.

Tuy nhiên, thu hút FDI còn những hạn chế như chính sách về thu hút FDI chưa theo kịp yêu cầu phát triển, hạ tầng, nguồn nhân lực chất lượng cao chưa đáp ứng yêu cầu, còn thiếu các thiết chế văn hóa xã hội thiết yếu. Cơ chế và năng lực xử lý tranh chấp khu vực DN FDI hiệu quả chưa cao...

Ông đánh giá như thế nào về xu hướng dịch chuyển dòng vốn FDI hiện tại và giải pháp duy trì mức tăng trưởng thu hút vốn FDI?

Để trả lời các câu hỏi này trước hết phải dựa trên thực tế thu hút đầu tư nước ngoài trong quý 1/2020 và xu thế chuyển dịch dòng vốn FDI trên thế giới và trong khu vực thời gian qua. Nhìn chung, tình hình thu hút vốn FDI quý 1/2020 không có gì đột biến so trong quý I/2019 và những năm trước (thường là thấp hơn so các quý còn lại và tăng dần, rồi tăng cao vào quý IV)

Sự sụt giảm vốn FDI trong quý I/2020 ngoài yếu tố do ảnh hưởng của kỳ nghỉ Tết thì còn do dịch bệnh Covid-19 đang diễn biến phức tạp đã gây ảnh hưởng đến việc đi lại của các nhà đầu tư cũng như quyết định đầu tư mới và mở rộng qui mô dự án hiện có của họ.

Thực tế hoạt động của dòng vốn FDI trên thế giới và trong khu vực đã có sự chuyển dịch địa bàn đầu tư để giảm tác động của cuộc chiến thương mại Mỹ- Trung từ 2019 và đến gần đây là ảnh hưởng của dịch Covid-19 cũng sẽ có xu hướng đẩy mạnh sự chuyển dịch này hơn nữa.

Trong bối cảnh đó, Việt Nam là một trong các địa bàn hấp dẫn các DN FDI tìm đến bởi nhiều yếu tố thuận lợi đã được phân tích ở trên. Tuy vậy cũng cần lưu ý với sự tự do lưu chuyển vốn, hàng hóa, dịch vụ, lao động có kỹ năng trong cộng đồng kinh tế ASEAN thì cạnh tranh trong thu hút FDI giữa các nước trong nội khối như với Thái Lan, Malaysia, Indonesia… ngày càng gay gắt hơn do năng lực cạnh tranh quốc gia của Việt Nam còn có khoảng cách khá xa so với các nước này.

Vì thế với tư duy và hành động trong thu hút và sử dụng FDI giai đoạn hiện nay là vừa tự chủ thu hút và vừa chọn lọc kỹ các dự án đầu tư. Ngoài ra, Việt Nam cần tăng cường hoạt động xúc tiến đầu tư của các cơ quan ngoại giao như các sứ quán và đầu mối xúc tiến đầu tư của Bộ KH&ĐT ở tại các sứ quán đó thay vì xúc tiến đầu tư tại chỗ trong nước như hiện nay. Tập trung giải quyết nhanh hơn các thủ tục hành chính đối với các dự án có quy mô lớn đang đàm phán xin cấp phép đầu tư cũng như hỗ trợ tích cực giải quyết các vướng mắc phát sinh trong quá trình giải ngân của các dự án đã được cấp phép...

Xin cám ơn ông.