SMR: Giải bài toán năng lượng cho mục tiêu tăng trưởng kinh tế

SMR quy mô nhỏ nhưng lợi ích lớn

Theo thông tin được chia sẻ tại hội thảo chuyên đề: “Phát triển năng lượng hạt nhân và lò phản ứng hạt nhân mô-đun nhỏ SMR tại Việt Nam” do Tập đoàn SK (Hàn Quốc) và Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia - NIC (Bộ Tài chính) tổ chức tại Hà Nội vào chiều 12/11, lò phản ứng hạt nhân mô-đun nhỏ (SMR) là lò phản ứng phân hạch hạt nhân có quy mô nhỏ hơn so với các lò phản ứng truyền thống, với nhiều ưu điểm nổi bật, bao gồm: Tính linh hoạt với ổn định lưới điện và tích hợp năng lượng tái tạo; Khả năng khởi động không cần nguồn năng lượng điện bên ngoài; Khả năng ứng dụng vào các quy trình công nghiệp, khử mặn, sản xuất hydrogen và nhiên liệu tổng hợp.

Cũng nói về những ưu điểm của SMR, ông Dương Thanh Tùng - Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam - Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết: SMR là loại lò phản ứng hạt nhân có công suất nhỏ hơn hoặc bằng 300 MW, thiết kế dạng mô-đun, dễ dàng sản xuất và vận chuyển. Công nghệ này có kích thước nhỏ và linh hoạt; các thành phần chính có thể tháo lắp dưới dạng mô-đun; hệ thống an toàn thụ động dùng đối lưu tự nhiên.

Cùng quan điểm trên, GS.TS. Dong-Wook Jerng - Trường Kỹ thuật hệ thống Năng lượng Đại học Chung-Ang (Hàn Quốc) cho rằng: Do SMR là nguồn điện phân tán, nên lưới điện kiên cố hơn trước những biến động của thời tiết bên ngoài, phù hợp với điều kiện khí hậu của Việt Nam khi một năm trải qua rất nhiều cơn bão.

Bên cạnh đó, nhờ ưu điểm nhỏ, gọn, nên dễ lắp đặt, nên SMR có thể được lắp đặt trong nhà máy, ngoài nhà máy, bên cạnh nhà máy hoặc bất cứ vị trí nào. Mô hình này cũng được vận hành linh hoạt và ít gặp sự cố hơn về mặt bản chất.

Đặc biệt, theo ông Dong-Wook Jerng: “SMR được đánh giá một giải pháp cho câu chuyện về tương lai, khi chúng ta đang có yêu cầu lớn nhất vấn đề môi trường và năng lượng không carbon. Xuất phát những đòi hỏi đó, thì đến thời điểm này chưa có công nghệ nào phù hợp hơn SMR, vì những ưu điểm về sự đơn giản, gọn nhẹ về quy mô, chi phí vật liệu thấp và thời gian thi công nhanh”.

Với những ưu điểm trên, ông Dong-Wook Jerng cho biết, SMR đang phát triển nhanh tại nhiều quốc gia trên thế giới, thậm chí, nhiều quốc gia đã đưa SMR vào quy hoạch điện quốc gia của họ. Điển hình và mới đây nhất là Ba Lan, quốc gia này cũng đã đưa ra những chiến lược phát triển SMR trong thời gian tới.

Việt Nam có ưu thế cho SMR phát triển

Theo ông Đỗ Tiến Thịnh - Phó Giám đốc NIC: Việt Nam đang đối mặt với "bài toán kép", đó là vừa bảo đảm đủ năng lượng cho tăng trưởng kinh tế nhanh, với mục tiêu tăng trưởng GDP đạt hơn 8% vào năm 2025, tiến tới tăng trưởng GDP hai con số trong giai đoạn 2026-2030, vừa giữ vững cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Trong bối cảnh đó, ngành năng lượng Việt Nam đứng trước thách thức rất lớn, để vừa đảm bảo nhu cầu năng lượng cho công nghiệp hóa và đô thị hóa, vừa phải chuyển dịch theo hướng giảm thải carbon để đảm bảo phát triển xanh, bền vững.

Để thực hiện các mục tiêu trên, Đảng và Nhà nước đã xác định rõ, định hướng phát triển các dạng năng lượng mới, hiện đại. Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 cũng khẳng định, điện là hạ tầng quan trọng, phát triển điện lực phải đi trước một bước, tạo nền tảng thúc đẩy phát triển nhanh, bền vững đất nước, xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ, nâng cao đời sống nhân dân và bảo đảm quốc phòng, an ninh.

Thủ tướng Chính phủ cũng đã ban hành Quyết định số 1131/QĐ-TTg ngày 12/6/2025 phê duyệt Danh mục công nghệ chiến lược và sản phẩm công nghệ chiến lược, trong đó năng lượng hạt nhân cùng các công nghệ liên quan như lò phản ứng hạt nhân mô-đun nhỏ (SMR) được xác định là một trong những lĩnh vực ưu tiên phát triển. Do đây cũng là một lĩnh vực mới với nhiều ưu điểm, phù hợp với điều kiện tại Việt Nam.

Cùng quan điểm trên, theo ông Dương Thanh Tùng, SMR là mô hình có nhiều ưu điểm và đặc biệt, mô hình này có tiềm năng phát triển rất lớn tại Việt Nam bởi phù hợp với địa hình đa dạng và hạ tầng sẵn có; đáp ứng mục tiêu giảm phát thải carbon và bổ trợ các nguồn năng lượng táo tạo và đa dạng ứng dụng. Các chính sách của nhà nước đối với SMR cũng đang được triển khai tích cực.

Trong khi đó, theo GS.TS. Dong-Wook Jerng, nhu cầu điện năng tại Việt Nam đang rất lớn, Việt Nam lại chưa có nhà máy điện hạt nhân, theo đó việc phát triển SMR rất phù hợp với Việt Nam ở thời điểm này. Liên quan đến nguồn nhân lực phát triển SMR, GS.TS. Dong-Wook Jerng cho rằng, Việt Nam có đủ nguồn nhân lực để đảm bảo phát triển mô hình này, song vẫn cần thêm những chính sách mang tính thúc đẩy từ Chính phủ và các cơ quan chức năng.

GS.TS. Dong-Wook Jerng: Lò phản ứng hạt nhân mô-đun nhỏ (SMR) giúp chia sẻ gánh nặng điện và cung cấp điện cho các lò lớn. Đặc biệt, nếu trong cùng tiêu chí kinh tế, SMR có năng lực cạnh tranh tốt với mô hình điện khác, nên SMR là xu hướng phát triển đương nhiên trong tương lai.