Nhận diện mảng sáng - tối trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo mở Việt Nam

Hệ sinh thái đổi mới sáng tạo mở Việt Nam trải qua một năm với nhiều mảng sáng - tối. Doanh nghiệp phải tăng đề kháng để thoát khỏi "bẫy" tăng trưởng âm.
Đổi mới sáng tạo - “mắt xích” cho sự phát triển và cường thịnh quốc gia Đưa Việt Nam dẫn đầu về đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực hàng không Báo Công Thương tập trung cho chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo

Đan xen hai gam màu “sáng - tối”

Năm 2023 tiếp tục là một năm nhiều sóng gió và khó khăn của kinh tế thế giới, theo đó, hệ sinh thái khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo thế giới cũng chịu ảnh hưởng mạnh.

Theo Báo cáo Hệ sinh thái đổi mới sáng tạo mở Việt Nam 2023 mới được công bố, tính đến tháng 8/2023, tổng vốn đầu tư mạo hiểm cho khởi nghiệp toàn cầu trị giá 187,6 tỷ USD, giảm 46,4% so với cùng kỳ năm 2022. Trung bình mỗi tháng 23,4 tỷ USD được đầu tư cho startup, sụt giảm rõ rệt so với 37 tỷ USD/tháng của năm 2022.

Mảng sáng - tối trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo mở Việt Nam
Đầu tư vào công nghệ và đổi mới sáng tạo giúp doanh nghiệp nâng cao sức cạnh tranh (Ảnh minh họa)

Tốc độ tăng trưởng kỳ lân cũng đã giảm mạnh, chỉ tăng 8,5% (từ 2022 đến 2023) so với 67% (từ 2021 đến 2022) và 80% (từ 2020 đến 2021). Số lượng kỳ lân mới trung bình hàng tháng của năm 2023 cũng đánh dấu mốc thấp nhất trong vòng hơn 4 năm qua.

Bên cạnh những khó khăn chung của tình hình thế giới, Việt Nam vẫn có không ít điểm sáng trong bức tranh chủ đạo của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo mở. Theo Báo cáo Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu năm 2023 (GII 2023) do Tổ chức Sở hữu trí tuệ Thế giới (WIPO) công bố, Việt Nam tăng 2 bậc so với năm 2022, đạt xếp hạng 46/132 quốc gia, nền kinh tế.

Với xếp hạng 46/132 trên Bảng xếp hạng chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu, Việt Nam đang duy trì vị trí thứ 2 trong nhóm các quốc gia thu nhập trung bình thấp, xếp sau Ấn Độ. Trong khu vực ASEAN, Việt Nam xếp sau Singapore, Malaysia và Thái Lan.

Theo WIPO, Việt Nam là một trong 7 quốc gia thu nhập trung bình đạt được nhiều tiến bộ nhất về đổi mới sáng tạo trong thập kỷ qua và cũng là một trong 3 quốc gia giữ kỷ lục có thành tích vượt trội so với mức độ phát triển trong 13 năm liên tiếp.

Tuy nhiên, phương diện đầu tư vốn cho hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của Việt Nam vẫn chưa được cải thiện. Mức đầu tư vào R&D so với GDP của Hệ sinh thái Việt Nam vẫn còn thấp và có xu hướng giảm. Năm 2023, con số được ghi nhận về mức đầu tư R&D so với GDP của Việt Nam là 0,4%, thấp hơn mức trung bình của khu vực Đông Nam Á, xếp hạng 66 toàn cầu, giảm 7 bậc so với năm ngoái, xếp hạng thấp hơn cả xếp hạng của năm 2021.

Trong khi đó, các nước trong cùng khu vực đã có sự gia tăng về nguồn vốn đầu tư vào hoạt động này, và nhanh chóng vươn lên trên bảng xếp hạng năm 2023 như: Thái Lan: 1,3% (tăng 4 hạng), Singapore: 2,2% (tăng 3 hạng), Malaysia: 1%. Nhìn vào con số này, chúng ta nhận thấy điểm tương đồng giữa việc đầu tư vào R&D của một quốc gia so với mức độ phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp của quốc gia đó.

Đồng thời, doanh nghiệp Việt còn gặp nhiều trở ngại khi đổi mới sáng tạo. 75% doanh nghiệp được khảo sát trong báo cáo khẳng định rằng, việc chưa được nhận thức đầy đủ về vai trò của đổi mới sáng tạo mở dẫn đến động lực hiện thực hóa chưa rõ ràng.

Trước bối cảnh kinh tế toàn cầu hiện nay, hoạt động đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam tiếp tục chững lại, đánh dấu mức giảm hai năm liên tiếp kể từ năm 2021. Trong 9 tháng đầu năm 2023, tổng giá trị các thương vụ giảm 13%, đạt tổng cộng 427 triệu USD. Xu hướng này thể hiện rõ ràng hơn ở mức giảm mạnh 40% trong số lượng thương vụ, chạm mức thấp nhất kể từ năm 2018 với 56 giao dịch được ghi nhận.

Số lượng giao dịch cũng đã giảm đáng kể ở các thương vụ với quy mô gọi vốn nhỏ và trung bình, với mức giảm đáng kể nhất là 50% trong các thương vụ có giá trị dưới 500 nghìn USD. Mặc dù vậy, số lượng giao dịch trong phạm vi 10 triệu USD - 50 triệu USD giảm không đáng kể, vẫn duy trì ở mức cao hơn so với giai đoạn trước năm 2022. Xu hướng này cho thấy sự có mặt ngày càng nhiều của các công ty công nghệ “trưởng thành” trong hệ sinh thái khởi nghiệp của Việt Nam.

Bà Đỗ Hoàng Uyên Vy - đồng sáng lập và Giám đốc điều hành Do Ventures cho biết, trong bối cảnh nhiều thách thức đối với cả nền kinh tế nội địa và toàn cầu hiện nay, việc gọi vốn ngày càng trở nên khó khăn khi các nhà đầu tư rất thận trọng với quyết định giải ngân. Khi đánh giá một công ty, nhà đầu tư sẽ quan tâm nhiều hơn đến bài toán đơn vị kinh tế (unit economics) thay vì tốc độ tăng trưởng nhanh chóng, đặc biệt với các công ty ở giai đoạn đầu. Vì vậy, các startup cần có sự thích ứng và chuyển hướng sang mô hình tăng trưởng bền vững để có thể vượt qua giai đoạn biến động hiện tại.

Doanh nghiệp tìm cách thoát khỏi bẫy" tăng trưởng âm

Theo các chuyên gia, thế giới từ nay tới 2030 được cho là ở thời kỳ BANI, được đặc trưng bởi Brittle (mong manh, dễ vỡ), Anxious (bất an, lo lắng), Non-Linear (phi tuyến tính) và Incomprehensible (khó hiểu). Thế giới BANI thừa hưởng mọi yếu tố của thế giới VUCA nhưng với những đặc tính nghiêm trọng hơn và sâu rộng hơn. Thành công trong thế giới biến đổi này phụ thuộc vào khả năng điều hướng và thích nghi với những thách thức.

Bà Dương Thanh Tâm - Phó Chủ tịch Hội đồng quản trị Canifa cho biết, mỗi doanh nghiệp sẽ có một cách đón một "cơn bão" khác nhau, hiện Canifa đã lựa chọn đầu tư vào công nghệ và đổi mới sáng tạo để có thể vượt qua cơn bão của kinh tế thế giới. Chủ nghĩa kinh nghiệm đã lạc hậu và doanh nghiệp cần trải qua giai đoạn tái khởi động và nâng cao năng lực doanh nghiệp liên tục với công nghệ.

Theo ông Trần Bằng Việt - CEO Đông A Solutions, một trong các chuyên gia cố vấn của Báo cáo Hệ sinh thái đổi mới sáng tạo mở Việt Nam 2023 chỉ ra 6 điểm mà lãnh đạo có thể thay đổi cách tiếp cận của mình để doanh nghiệp “vượt bão”. Đó là, không đợi bão tan, tình hình tốt mới đầu tư. Phải đầu tư đổi mới sáng tạo để tăng sức đề kháng cho doanh nghiệp; doanh nghiệp nên chuyển đổi tư duy trước chuyển đổi số; đảm bảo yếu tố “tích hợp” và “phù hợp” thì mới mong tạo ra giá trị, hiệu suất, và lợi thế cạnh tranh.

Tiếp đó, sự thông hiểu trong doanh nghiệp giúp khởi tạo một chu kỳ: Thông hiểu - thông cảm sẽ đem lại các giải pháp hiệu quả thông suốt (giữa các cấp và chức năng trong tổ chức), giúp khách hàng tin tưởng và giúp cho nỗ lực kinh doanh của ta thông thoáng.

Muốn ra số (doanh số) thì phải có số (dữ liệu hiểu biết khách hàng). Dữ liệu là dầu mỏ mới và là nguyên liệu quan trọng giúp doanh nghiệp đổi mới sáng tạo thông minh dựa trên kết nối các giá trị dữ liệu đã có sẵn.

Cuối cùng, sự thông hiểu, thấu suốt từ bên trong với nguồn dữ liệu thực sự về năng lực và nguồn lực nội bộ sẽ giúp doanh nghiệp đưa ra những giải pháp thông minh cho thị trường và người tiêu dùng, đáp ứng sự vận động của thế giới BANI.

Cũng theo Báo cáo Hệ sinh thái Đổi mới sáng tạo Mở Việt Nam năm 2023, công nghệ có quy mô về mặt thị trường tầm nhìn đến 2030 lớn nhất vẫn là IoT (internet vạn vật), xếp kế là trí tuệ nhân tạo AI. Ngoài ra, hydrogen xanh, hay công nghệ xe điện là nhóm có tốc độ tăng trưởng nhanh. Ngoài ra, tài sản vô hình sẽ là nguồn vốn tăng trưởng mới quan trọng mà doanh nghiệp cần chú trọng.

“Tài sản trí tuệ” là động lực tăng trưởng quan trọng mà doanh nghiệp cần lưu tâm, để có thể phát triển bền vững trước sự thay đổi chóng vánh của thị trường công nghệ. Đặc biệt với nhóm startup, hay vì chỉ dừng lại ở thương hiệu hay giải pháp công nghệ, tài sản trí tuệ được bảo đảm mới là động lực về vốn quan trọng hơn hết.

Bà Nguyễn Hương Quỳnh - CEO BambuUP cho hay, nếu nhìn vào chỉ số của các của doanh nghiệp S&P 500, giá trị đóng góp của nhóm tài sản vô hình ngày càng lớn và đã chiếm đến 90% cấu phần giá trị thị trường của các doanh nghiệp này vào năm 2020. Đơn cử, Trung Quốc hiện đang là quốc gia đi rất nhanh với tỷ lệ sở hữu bằng sáng chế, tập trung vào các công nghiệp tiên phong 4.0, công nghệ năng lượng xanh và tái tạo.

Quỳnh Nga
Bạn thấy bài viết này thế nào?
Kém Bình thường ★ ★ Hứa hẹn ★★★ Tốt ★★★★ Rất tốt ★★★★★
Bài viết cùng chủ đề: Đổi mới sáng tạo

Có thể bạn quan tâm

Tin mới nhất

Đồng Tháp: Bà lão U70 hai thập kỷ dạy bơi miễn phí

Đồng Tháp: Bà lão U70 hai thập kỷ dạy bơi miễn phí

Hai thập kỷ qua, bà Trần Thị Kim Thia, sinh năm 1958 tại xã Hưng Thạnh, huyện Tháp Mười, tỉnh Đồng Tháp đã dạy bơi miễn phí cho trẻ em để phòng chống đuối nước.
Nan giải cuộc chiến chống gian lận thương mại ở Gia Lai

Nan giải cuộc chiến chống gian lận thương mại ở Gia Lai

Gian lận thương mại và hàng giả vẫn diễn biến phức tạp với những phương thức, thủ đoạn ngày càng tinh vi, cho thấy đây là "cuộc chiến" rất nan giải ở Gia Lai.
Bộ Công Thương họp Ban soạn thảo Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (sửa đổi)

Bộ Công Thương họp Ban soạn thảo Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (sửa đổi)

Chiều nay 10/2, Bộ Công Thương tổ chức phiên họp lần thứ nhất Ban soạn thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.
Nỗi niềm trước thềm Thông tư 29

Nỗi niềm trước thềm Thông tư 29

Thông tư 29 có hiệu lực từ 14/2 đang gây xôn xao, trăn trở cho các bậc phụ huynh, các em học sinh và cả các thầy, cô giáo trên giảng đường.
Ngành Công Thương: Tạo đột phá thể chế thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ

Ngành Công Thương: Tạo đột phá thể chế thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ

Chương trình hành động của ngành Công Thương đề ra nhiệm vụ xây dựng giải pháp đột phá về thể chế, cơ chế chính sách ưu đãi để làm chủ công nghệ mới, tiên tiến.

Tin cùng chuyên mục

Xã có nhiều tri thức trẻ viết đơn tình nguyện nhập ngũ

Xã có nhiều tri thức trẻ viết đơn tình nguyện nhập ngũ

Phong trào thanh niên tình nguyện viết đơn xin tham gia thực hiện nghĩa vụ quân sự đã trở thành nét đẹp đáng tự hào của tuổi trẻ xã Tự Cường...
Chuyện dạy thêm, học thêm: Làm

Chuyện dạy thêm, học thêm: Làm 'nguội' vấn đề 'nóng'

Càng gần đến thời điểm Thông tư số 29 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về dạy thêm học thêm có hiệu lực- ngày 14/2/2025, câu chuyện này càng trở nên “nóng”.
Chuyển đổi số ngành Công Thương: Cần nỗ lực nội tại

Chuyển đổi số ngành Công Thương: Cần nỗ lực nội tại

Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Công Thương đã chủ động triển khai nhiều giải pháp nhằm đẩy mạnh chính phủ điện tử, chuyển đổi số.
Luật Hoá chất (sửa đổi): Cơ hội để kinh tế Việt Nam bứt phá

Luật Hoá chất (sửa đổi): Cơ hội để kinh tế Việt Nam bứt phá

Góp mặt trong mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội, nên việc sửa đổi Luật Hoá chất được kỳ vọng sẽ mang lại cơ hội bứt phá cho tăng trưởng kinh tế Việt Nam.
Cần thiết sửa đổi Luật Hóa chất: Hướng tới phát triển bền vững

Cần thiết sửa đổi Luật Hóa chất: Hướng tới phát triển bền vững

Việc sửa đổi Luật Hóa chất là cần thiết nhằm kịp thời thể chế hóa các đường lối, chủ trương mới của Đảng và khắc phục một số vướng mắc của Luật hiện hành.
Vượt đèn đỏ cứu người: Nghĩa cử cao đẹp đáng được bảo vệ

Vượt đèn đỏ cứu người: Nghĩa cử cao đẹp đáng được bảo vệ

Việc cơ quan chức năng Hà Nội không xử phạt người vượt đèn đỏ để cứu người là minh chứng rõ ràng cho việc những người làm việc tốt sẽ được pháp luật ghi nhận.
Để lễ hội mùa xuân là không gian văn hóa lành mạnh

Để lễ hội mùa xuân là không gian văn hóa lành mạnh

Lễ hội mùa xuân là một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa của người Việt, thể hiện ý nghĩa sâu sắc về tâm linh, tín ngưỡng.
Bộ Công Thương lấy ý kiến Dự thảo Thông tư về kinh doanh xuất khẩu gạo

Bộ Công Thương lấy ý kiến Dự thảo Thông tư về kinh doanh xuất khẩu gạo

Dự thảo Thông tư quy định về kinh doanh xuất khẩu gạo được Bộ Công Thương xây dựng sau khi Nghị định mới về kinh doanh xuất khẩu gạo được ban hành đầu năm 2025.
Du lịch Việt: Thời cơ tăng trưởng nhờ cách nhìn mới

Du lịch Việt: Thời cơ tăng trưởng nhờ cách nhìn mới

Phát triển sản phẩm cao cấp, tận dụng trí tuệ nhân tạo có thể giúp du lịch Việt Nam hoàn thành mục tiêu đón khoảng 22-23 triệu lượt khách quốc tế trong năm 2025
Bộ Công Thương đẩy mạnh truy xuất nguồn gốc sản phẩm

Bộ Công Thương đẩy mạnh truy xuất nguồn gốc sản phẩm

Bên cạnh việc hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, Bộ Công Thương đã xây dựng, vận hành hệ thống truy xuất nguồn gốc, cơ sở dữ liệu sản phẩm.
Hơn 13.000 người tham gia cuộc thi Tìm hiểu truyền thống ngành Công Thương

Hơn 13.000 người tham gia cuộc thi Tìm hiểu truyền thống ngành Công Thương

Theo Ban Tổ chức, kết thúc đợt 5, tính đến ngày 31/1, qua 5 tháng triển khai đã có hơn 13.000 người hưởng ứng cuộc thi Tìm hiểu truyền thống ngành Công Thương.
Bộ Công Thương góp ý về Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo

Bộ Công Thương góp ý về Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo

Bộ Công Thương vừa có ý kiến góp ý về hồ sơ đề nghị xây dựng Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, gửi Bộ Khoa học và Công nghệ.
Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên: Tập trung thực hiện 10 nhiệm vụ trọng tâm của ngành năm 2025

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên: Tập trung thực hiện 10 nhiệm vụ trọng tâm của ngành năm 2025

Sáng ngày 3/2, tại trụ sở Bộ Công Thương, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đã chủ trì cuộc họp giao ban đầu năm 2025 với 10 nhiệm vụ trọng tâm.
Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Long thăm, chúc Tết Viện Năng lượng

Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Long thăm, chúc Tết Viện Năng lượng

Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Long đã đến thăm, chúc Tết và làm việc với Viện Năng lượng và làm việc về công tác triển khai Quy hoạch điện VIII (Điều chỉnh).
Hiến đất làm đường - nhân lên những nghĩa cử cao đẹp

Hiến đất làm đường - nhân lên những nghĩa cử cao đẹp

Dù là ‘tất đất tấc vàng’, nhưng vẫn có những người sẵn sàng hiến đất, mở rộng đường, làm đường đã góp phần nhân lên những nghĩa cử cao đẹp.
Lễ chùa: Để là một hành trình trọn vẹn của tâm hồn

Lễ chùa: Để là một hành trình trọn vẹn của tâm hồn

Chọn những giờ khắc đầu tiên của một năm mới để đi lễ chùa đã trở thành một thói quen của nhiều người.
Bộ Công Thương: Tích cực triển khai hoạt động tiêu chuẩn, đo lường, sở hữu trí tuệ

Bộ Công Thương: Tích cực triển khai hoạt động tiêu chuẩn, đo lường, sở hữu trí tuệ

Công tác tiêu chuẩn, đo lường và sở hữu trí tuệ được Bộ Công Thương tích cực triển khai, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong các lĩnh vực này.
Đảng ủy Bộ Công Thương: Nâng cao vai trò lãnh đạo trong kỷ nguyên vươn mình

Đảng ủy Bộ Công Thương: Nâng cao vai trò lãnh đạo trong kỷ nguyên vươn mình

Ngành Công Thương và vai trò tiên phong của Đảng ủy Bộ Công Thương đã đặt ra nhiệm vụ trọng tâm, cụ thể nhằm hoàn thành mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội.
Tinh gọn bộ máy: Cuộc cách mạng để đất nước vươn mình phát triển

Tinh gọn bộ máy: Cuộc cách mạng để đất nước vươn mình phát triển

Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội Tạ Văn Hạ, tinh gọn bộ máy là cuộc cách mạng để đất nước vươn mình phát triển, bước vào kỷ nguyên mới.
Nhà trọ 0 đồng: Thêm hy vọng cho bệnh nhi ung thư

Nhà trọ 0 đồng: Thêm hy vọng cho bệnh nhi ung thư

Nhà trọ 0 đồng - nơi những mái ấm tình thương được dựng xây từ sự sẻ chia và lòng nhân ái, mang đến hy vọng và chỗ dựa cho những mảnh đời khó khăn.
Mobile VerionPhiên bản di động