Ngăn chặn gian lận xuất xứ hàng hóa: Kiểm tra từ cơ sở sản xuất

Diễn biến phức tạp

Thông tin được ông Trần Hữu Linh – Tổng cục trưởng Tổng cục Quản lý thị trường (Bộ Công Thương) đưa ra trong cuộc họp với Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh mới đây cho thấy, thời gian qua, Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) liên tục gửi hồ sơ sang Tổng cục Quản lý thị trường về nghi vấn gian lận xuất xứ hàng hóa (C/O), làm C/O giả. Nhiều đối tác có Hiệp định Thương mại tự do (FTA) với Việt Nam đã phản ánh có tình trạng gian lận C/O. Một trong những thị trường lớn nhất của Việt Nam là Hoa Kỳ cũng phản ánh có tình trạng này. Trong bối cảnh chiến tranh thương mại Hoa Kỳ - Trung Quốc diễn ra ngày càng khốc liệt, việc gian lận xuất xứ sẽ ảnh hưởng lớn đến hàng hóa Việt Nam.

Cần tăng cường kiểm tra, giám sát mặt hàng có nguy cơ gian lận C/O cao

Đặc biệt, trước đây gian lận C/O xuất đi thị trường khác được đề cập nhiều thì hiện nay, còn có tình trạng hàng hóa các nước gian lận xuất xứ, mượn đường Việt Nam để xuất khẩu đi Trung Quốc. Đã xuất hiện tình trạng tôm Ecuador, ớt Ấn Độ mượn xuất xứ Việt Nam xuất sang Trung Quốc… Một số loại nông sản nước ngoài cũng lợi dụng trao đổi cư dân biên giới giữa Việt Nam và Trung Quốc để xuất khẩu sang thị trường này.

Bà Trần Thị Thu Hương - Giám đốc Trung tâm Xác nhận chứng từ thương mại, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) - chia sẻ, hiện tượng giả mạo C/O Việt Nam để xuất khẩu đến các nước không phải bây giờ mới diễn ra mà đã diễn ra từ lâu. Tuy nhiên, tùy từng thời kỳ cụ thể mà nguy cơ này nhiều hơn hay giảm bớt đi.

“Khi hàng hóa Trung Quốc không có khả năng cạnh tranh và khó xuất khẩu vào Hoa Kỳ thì xu hướng chuyển dịch dòng vốn đầu tư từ Trung Quốc vào Việt Nam để sản xuất và gia công hàng hóa, từ đó nguy cơ lợi dụng xuất xứ nhằm xuất khẩu và tiêu thụ ở thị trường nội địa sẽ tăng dần” – bà Trần Thị Thu Hương cho hay.

Chủ động ngăn chặn

Để ngăn chặn tình trạng gian lận C/O, ông Phan Văn Chinh - Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) - cho biết, Bộ Công Thương thường xuyên trao đổi, cảnh báo các tổ chức về việc tăng cường kiểm tra, giám sát việc cấp C/O, đặc biệt lưu ý tới một số mặt hàng có nguy cơ cao về gian lận xuất xứ hàng hóa (pin mặt trời, lốp ôtô, hạt dẻ cười, tôm, nhôm, thép, gỗ ván ép...). Cục cũng đã chủ động tổ chức các đoàn kiểm tra, xác minh cơ sở sản xuất của doanh nghiệp (DN) khi có nghi vấn về gian lận xuất xứ; tập huấn, hướng dẫn kịp thời về C/O cho DN; khuyến nghị DN phối hợp cung cấp thông tin cho cơ quan quản lý khi thấy có dấu hiệu bất thường, tránh gây ảnh hưởng đến ngành sản xuất.

Bà Trần Thị Thu Hương cho biết thêm, việc ngăn chặn gian lận C/O chỉ hiệu quả nếu như có sự vào cuộc đồng bộ của các bộ, ngành, DN. Đơn cử, VCCI chỉ đạo các tổ cấp C/O tăng cường kiểm tra, giám sát các lô hàng xuất khẩu, đồng thời chú ý các DN thành lập mới; kiểm tra cơ sở sản xuất khi bắt đầu làm các bộ C/O đầu tiên. Bên cạnh đó, dữ liệu thông tin của Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) về việc có bao nhiêu DN thành lập mới, ngành nghề đầu tư là gì, nguồn vốn từ đâu là rất quan trọng để có phương pháp phòng ngừa. Đặc biệt, các thông tin từ Bộ Công Thương về danh sách cụ thể các mặt hàng bị các thị trường lớn như EU, Hoa Kỳ điều tra xuất xứ hàng hóa cũng có vai trò lớn…