Nâng cao các tiêu chuẩn và quy chuẩn, đảm bảo tương xứng với quốc tế

Định hướng xây dựng quy chuẩn phù hợp quốc tế

Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư Trần Cẩm Tú vừa ký ban hành Kết luận số 207-KL/TW ngày 10/11/2025 của Ban Bí thư về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 30-CT/TW, ngày 22/1/2019 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và trách nhiệm quản lý của Nhà nước đối với công tác bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng.

Tại kết luận này, Ban Bí thư yêu cầu các cấp uỷ, tổ chức đảng, chính quyền, cơ quan quản lý nhà nước các cấp tiếp tục quán triệt, tổ chức thực hiện quyết liệt các nhiệm vụ và giải pháp được nêu trong Chỉ thị số 30-CT/TW.

Đồng thời, thực hiện một số nhiệm vụ trọng tâm trong thời gian tới để tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và trách nhiệm quản lý của Nhà nước đối với công tác bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng trong tình hình mới.

Một trong những nhiệm vụ trọng tâm được nêu trong kết luận là rà soát, xây dựng, hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về chất lượng sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ, kịp thời công khai thông tin, tuyên truyền đến các doanh nghiệp, hiệp hội doanh nghiệp nắm bắt, thực hiện; nghiên cứu có lộ trình nâng cao tiêu chuẩn, quy chuẩn của Việt Nam bảo đảm tương xứng, phù hợp các tiêu chuẩn, quy chuẩn quốc tế.

Liên quan tới công tác xây dựng, hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn tại Việt Nam, ngày 14/6/2025, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật. Luật là bước hoàn thiện khung pháp lý quan trọng, giúp Việt Nam nâng cao chất lượng quốc gia, đáp ứng yêu cầu hội nhập sâu rộng và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Một trong những thay đổi căn bản của Luật là hệ thống hóa và làm rõ khái niệm, phạm vi, nguyên tắc áp dụng, cũng như cách thức công bố tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật.

Luật cũng lần đầu tiên luật hóa khái niệm “hàng rào kỹ thuật trong thương mại”, góp phần làm rõ giới hạn và nguyên tắc xây dựng, áp dụng tiêu chuẩn không trở thành rào cản bất hợp lý trong bối cảnh Việt Nam hội nhập sâu rộng với các FTA.

Một điểm mới nổi bật trong Luật là quy định về xây dựng Chiến lược tiêu chuẩn quốc gia tại Điều 8a. Đây là công cụ mang tính dài hạn nhằm định hướng tổng thể, đồng bộ hóa hạ tầng tiêu chuẩn kỹ thuật, tích hợp từ trung ương đến địa phương, gắn với các mục tiêu phát triển bền vững, chuyển đổi số và hội nhập quốc tế.

Chiến lược nhấn mạnh đến các tiêu chuẩn phục vụ công nghệ chiến lược, xuất khẩu sản phẩm công nghệ cao, xây dựng tiêu chuẩn hài hòa với tiêu chuẩn quốc tế, từ đó góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Trong xu thế chuyển đổi số toàn diện, Luật bổ sung Điều 8c quy định về Cơ sở dữ liệu quốc gia về tiêu chuẩn, đo lường và chất lượng - một nền tảng số thống nhất, hiện đại, kết nối với các hệ thống dữ liệu khác của Chính phủ.

Đây sẽ là công cụ hỗ trợ quan trọng cho quản lý nhà nước, cho phép truy cập công khai dữ liệu tiêu chuẩn, tổ chức đánh giá sự phù hợp, công bố hợp chuẩn - hợp quy, và quản lý phương tiện đo. Điều này không chỉ giúp tiết kiệm chi phí, giảm thiểu thủ tục hành chính mà còn góp phần nâng cao hiệu quả giám sát và quản lý nhà nước, hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thông tin kỹ thuật một cách minh bạch, kịp thời.

Có thể thấy, việc Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật  được thông qua là bước hoàn thiện khung pháp lý quan trọng, giúp Việt Nam nâng cao chất lượng quốc gia, đáp ứng yêu cầu hội nhập sâu rộng và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Bộ Công Thương tăng tốc hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn

Theo báo cáo của Bộ Khoa học và Công nghệ, trong những năm qua, hệ thống tiêu chuẩn quốc gia và quy chuẩn kỹ thuật quốc gia thường xuyên được rà soát, sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với yêu cầu thực tiễn và mức độ hài hòa với tiêu chuẩn quốc tế.

Tính đến năm 2024, đã có hơn 14.000 tiêu chuẩn quốc gia, gần 800 quy chuẩn kỹ thuật quốc gia được công bố. Tỷ lệ hài hòa với tiêu chuẩn quốc tế, tiêu chuẩn khu vực đạt trên 60%. Công tác xây dựng, hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn tại các bộ, ngành, địa phương được đẩy mạnh.

Điển hình như tại Bộ Công Thương, thời gian qua, Bộ đã tiếp tục đẩy mạnh công tác tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật và quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa thuộc lĩnh vực quản lý của Bộ Công Thương theo hướng đồng bộ, hội nhập quốc tế.

Cụ thể, trong năm 2024, Bộ Công Thương đã xây dựng, hoàn thiện và chuyển Bộ Khoa học và Công nghệ thẩm định, công bố 20 dự thảo tiêu chuẩn quốc gia về tinh quặng, 2 tiêu chuẩn quốc gia về nhà máy nhiệt điện.

Đồng thời, các đơn vị thuộc Bộ đã xây dựng, thẩm tra 12 dự thảo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia thuộc Chương trình xây dựng văn bản pháp luật năm 2024 của Bộ Công Thương đảm bảo đúng tiến độ, chất lượng đối với hồ sơ dự thảo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia theo quy định hiện hành.

Bên cạnh đó, Bộ Công Thương cũng đã chủ động rà soát quy định pháp luật và báo cáo Thủ tướng Chính phủ liên quan đến những vướng mắc trong quá trình xây dựng, ban hành dự thảo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về xăng dầu dự trữ quốc gia…

Bước sang năm 2025, công tác xây dựng, hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn và quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa thuộc lĩnh vực quản lý của Bộ Công Thương tiếp tục được đẩy mạnh. Ngày 22/6/2025, Bộ Công Thương đã ban hành Thông tư số 41/2025/TT-BCT, ban hành kèm theo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn điện (QCVN 25:2025/BCT), chính thức có hiệu lực từ ngày 08/8/2025.

Bộ Công Thương cũng đã tiến hành xây dựng và lấy ý kiến góp ý đối với nhiều quy chuẩn như: Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về trụ sạc xe điện (phối hợp với Bộ Khoa học và công nghệ); Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn sản phẩm vật liệu nổ công nghiệp - thuốc nổ hỗn hợp của các loại thuốc nổ mạnh đơn chất; Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về công trình thuỷ điện; Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về sữa dạng lỏng; Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về dầu thực vật tinh luyện; Quy chuẩn quốc gia về sản phẩm đồ uống có cồn; Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về sản phẩm tinh bột sắn…

Các quy chuẩn được Bộ Công Thương xây dựng dựa trên nguyên tắc là đảm bảo tính khách quan, khả thi, phù hợp với điều kiện thực tiễn tại Việt Nam, phù hợp với thông lệ quốc tế, hướng mục tiêu quan trọng là bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, thúc đẩy môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng, thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội.

Ngoài ra, Bộ Công Thương cũng phối hợp triển khai các tiêu chí, tiêu chuẩn về hạ tầng thương mại: tiêu chí cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn trong giai đoạn 2021-2025; mô hình chợ thí điểm bảo đảm an toàn thực phẩm theo Tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN 11856) về chợ kinh doanh thực phẩm...

Tại Kết luận số 207-KL/TW, Ban Bí thư yêu cầu khẩn trương rà soát, thể chế hóa đầy đủ, kịp thời các chủ trương, định hướng mới của Đảng vào hệ thống văn bản pháp luật về bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và các văn bản pháp luật chuyên ngành khác có liên quan (Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa; Luật Tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật; Luật An toàn thực phẩm; Luật Giao dịch điện tử; Luật Xử lý vi phạm hành chính,... và các văn bản hướng dẫn thi hành) nhằm bảo đảm tính hệ thống, đồng bộ, toàn diện, hiệu quả, khắc phục triệt để những khoảng trống pháp lý, đáp ứng xu thế phát triển hiện đại, số hóa và hội nhập quốc tế.