Lao động mất việc làm do dịch Covid-19: Tránh nguy cơ tạo một thế hệ bị phong tỏa

Người lao động đang rất khó khăn

Đề cập đến lao động việc làm, thị trường lao động đang chịu tác động trước đại dịch Covid-19, tại các phiên thảo luận về kinh tế, xã hội của Kỳ họp thứ X, Quốc hội khóa XIV, nhiều đại biểu đều có nhận định chung rằng, tăng trưởng kinh tế thấp, số lượng doanh nghiệp giải thể, phá sản cao, nguồn cung lao động và số lượng lao động có việc làm giảm mạnh, tỷ lệ thất nghiệp cao nhất trong 10 năm qua.

Lao động mất việc làm đang dự báo còn tiếp tục diễn ra do hoạt động của nền kinh tế vẫn chưa được phục hồi mạnh mẽ

Báo cáo của Chính phủ, ước cả năm, cả nước tạo việc làm cho khoảng 1,27 triệu người, trong đó tạo việc làm cho trong nước là 1,2 triệu người. Tuy nhiên, theo báo cáo của Tổng cục Thống kê, số người thất nghiệp trong độ tuổi lao động của 9 tháng 2020 đã gần 1,2 triệu người, tăng 132,1 nghìn người so với cùng kỳ năm trước.

Trước thực tế này, theo đại biểu Nguyễn Bá Sơn (Tp Đà Nẵng), Chính phủ cần quan tâm đến số lượng trong độ tuổi lao động bị ảnh hưởng việc làm, thu nhập, con số này là 31,8 triệu người, bao gồm người mất việc, nghỉ việc, giảm giờ làm. Có 40% phải giảm giờ làm và 14% phải tạm nghỉ. “Đời sống người lao động nói chung đang bị ảnh hưởng rất nặng nề. Dù chúng ta đánh giá cao những quan tâm và nỗ lực của Chính phủ và những thành quả đạt được trong việc khống chế ảnh hưởng của dịch Covid-19 đến nền kinh tế, vẫn cần phải nhìn một cách rõ nét vào những góc tối của bức tranh nói trên”- ông Sơn nhấn mạnh.

Lấy ví dụ từ nhận định của bà Sara Elder, Trưởng bộ phận phân tích kinh tế - xã hội khu vực của ILO, ông Sơn cho hay, những thách thức trong thời kỳ tiền khủng hoảng đối với thanh niên nay đã tăng lên gấp bội lần do đại dịch Covid-19. Nếu không được quan tâm thích đáng, khủng hoảng này có nguy cơ tạo lên một thế hệ bị phong tỏa. Họ sẽ phải gánh chịu những hệ quả gây nên bởi cuộc khủng hoảng sau nhiều năm nữa. “Đây có lẽ là một nhận định mang tính cảnh báo, cần có sự quan tâm đặc biệt của Chính phủ trong thời gian đến. Dù vẫn còn rất nhiều hy vọng, song chúng ta cần phải nhìn một thực tế rằng thời gian phục hồi kinh tế sẽ khá dài, ảnh hưởng đến đời sống của nhân dân”- ông Sơn nói.

Trước những vấn đề đang đặt ra, ông Nguyễn Bá Sơn - kiến nghị, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội cần tính toán cụ thể hơn, có chính sách cụ thể hơn đến đội ngũ công nhân, người lao động mất việc hiện nay. Chính sách nào hỗ trợ hiệu quả nhất và việc chuyển đổi ngành nghề ra sao trong thời gian phục hồi doanh nghiệp sau đại dịch có thể dài hơn 1 năm.

Dự báo tình hình kinh tế, xã hội năm 2021 và những năm tiếp theo có nhiều diễn biến phức tạp, khó lường, tiềm ẩn nhiều rủi ro, vì vậy, đại biểu Phùng Thị Thường (Vĩnh Phúc) cũng khuyến nghị, hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp ngày càng khó khăn hơn, tình hình công nhân giảm và mất việc làm ngày càng nhiều. “Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội cần đưa ra những giải pháp nào để tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho công nhân lao động, cũng như nâng cao chất lượng cuộc sống, góp phần đảm bảo trật tự, an ninh, an toàn xã hội trong thời gian tới?”- bà Thường đặt câu hỏi.

Chìa khóa từ tăng trưởng kinh tế

Thời gian qua, trước ảnh hưởng rất lớn của đại dịch Covid-19, Bộ trưởng Bộ Lao động Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung - thông tin, Việt Nam cũng như các nước trên thế giới, ảnh hưởng rất lớn, nhưng với sự cố gắng, quyết tâm của các doanh nghiệp cũng như lực lượng lao động. Cho đến nay theo báo cáo và tổng hợp trình Quốc hội, đến hết năm 2020 này, chúng ta đã tạo ra việc làm cho 7,8 triệu lao động và tỷ lệ lao động qua đào tạo đạt 64%.

Theo Bộ trưởng Đào Ngọc Dung, đây là cố gắng rất lớn và trong đó tỷ lệ thất nghiệp của Việt Nam năm nay là 2,48% trong quý III. Đối với khu vực thành thị là 3,63%. "Tỷ lệ này có thể nói là một sự cố gắng rất lớn và có thể chấp nhận được trong tình hình chung"- ông Dung đánh giá.

Về các câu hỏi liên quan làm thế nào để tạo việc làm và giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập cũng như gắn kết các trung tâm, doanh nghiệp và đáp ứng các yêu cầu thị trường? Bộ trưởng Đào Ngọc Dung - cho hay, quan trọng nhất, muốn tạo việc làm thì gốc là phải tăng trưởng kinh tế, phát triển doanh nghiệp. Đây chính là chìa khóa để tạo việc làm và giảm nghèo bền vững. Kinh nghiệm tất cả các nước cũng như chúng ta thời gian qua ở các địa phương cho thấy điều này.

Ngoài ra, phải đào tạo trước, trong và sau, kể cả đào tạo lại. Vấn đề này cũng phải nâng cao chất lượng đào tạo nghề, đào tạo nói chung, đặc biệt là đào tạo lại cho lực lượng lao động của chúng ta trong thời gian qua. Về vấn đề này, Thủ tướng Chính phủ đã giao cho Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội triển khai để xây dựng Đề án này trình Chính phủ đầu năm 2021. Đối với các doanh nghiệp cũng như quản trị chung thì phải tập trung nâng cao chất lượng quản trị nhân lực, đổi mới yếu tố công nghệ trong các doanh nghiệp. “Thời gian vừa qua, tôi thấy vấn đề này rất quan trọng đối với các doanh nghiệp, những doanh nghiệp đi đầu trong công nghệ, những doanh nghiệp đổi mới quản trị đều đứng vững và tạo điều kiện công ăn, việc làm cho người lao động tốt. Doanh nghiệp phải có yếu tố đi trước, đón đầu trong một số lĩnh vực. Đến lúc này, chúng ta thấy điều đó rất cần thiết và vấn đề đào tạo phải chú trọng hơn, đào tạo theo đầu ra, đào tạo theo đơn đặt hàng, theo tiêu chuẩn công việc, vị trí việc làm”- ông Đào Ngọc Dung nêu.

Tiếp theo, theo tư lệnh ngành lao động, thương binh và xã hội, phải tăng cường kết nối cung cầu, dự báo được cung cầu ngắn hạn, trung hạn và dài hạn. Chính phủ giao cho Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội chủ trì cùng với Bộ Kế hoạch và Đầu tư và một số Bộ xây dựng đề án này và hiện Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội cũng “lặn lội” đi mời một số chuyên gia nước ngoài đang giúp cho Việt Nam. Tuy nhiên, hiện mới chủ yếu làm được dự báo cung, cầu ngắn hạn ở một số ngành nghề, lĩnh vực và giúp cho một số địa phương được thực thi việc dự báo cung, cầu, nhưng rõ ràng thấy có hiệu quả hơn và tốt hơn.

Tập trung tăng cường việc kết nối giữa đào tạo với doanh nghiệp, theo Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cũng là giải pháp hết sức quan trọng đối với bài toán tạo việc làm cho người lao động. Đề cập đến vấn đề này, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung - cho biết, thời gian vừa qua ở các trường nghề bước đầu có hiệu quả và thấy rõ ràng những nơi kết nối tốt thì các em ra trường có việc làm ngay và có lương, có thu nhập cao. Tuy nhiên, về trước mắt, cần phải chú trọng và thời gian vừa qua, một trong những nguyên nhân của chúng ta là đào tạo chưa theo gắn với thị trường, chưa gắn với nhu cầu, đây chính là một cốt lõi để giải quyết trong thời gian tới.