Đề xuất thêm mô hình TOD trong phát triển hàng không

Bổ sung mô hình tổ hợp hàng không và đào tạo nhân lực

Góp ý tại hội trường, đại biểu Trịnh Xuân An – đoàn Đồng Nai chia sẻ: Một ngành phát triển được thì phải có nguồn nhân lực phát triển, trong khi nguồn nhân lực cho hàng không rất nhiều nội dung: Phi công, kiểm soát viên, giám sát viên, tiếp viên, an ninh, dịch vụ mặt đất…. Từ thực tế đó, đại biểu đề nghị nghiên cứu thiết kế một điều mới về đào tạo phát triển nguồn nhân lực hàng không, nhất là đào tạo phi công.

Theo đại biểu, hiện Việt Nam chưa có cơ sở đào tạo phi công quy mô đầy đủ, phần lớn phải gửi ra nước ngoài, chi phí bình quân từ 4 - 5 tỷ đồng cho mỗi học viên.

“Vì vậy, cần có quy định về tiêu chuẩn, cơ chế, chính sách đào tạo và phát triển nhân lực hàng không, đồng thời giao Chính phủ hướng dẫn thực hiện để tạo hành lang pháp lý vững chắc cho phát triển ngành”- đại biểu Trịnh Xuân An góp ý.

Liên quan đến mô hình tổ hợp hàng không, đại biểu cho biết, trong dự thảo luật chưa đề cập đến nội dung này trong khi trên thế giới đã có nhiều.

Đại biểu dẫn chứng các sân bay của Thái Lan, Singapore… đều có thành phố hàng không, trong đó lấy sân bay làm trung tâm. Hiện nay, Luật Đường sắt đã quy định rất rõ, lấy ga đường sắt làm trung tâm phát triển. Do đó, theo đại biểu, cần phải nghiên cứu thêm, bổ sung mô hình tổ hợp hàng không vào phần phần phát triển cảng hàng không, lấy cảng hàng không làm trung tâm để phát triển kinh tế hàng không.

“Trong đó, gắn với quy hoạch vùng và đô thị, phát triển hàng không với logistics, đô thị thông minh, thương mại và du lịch, tận dụng quỹ đất xung quanh sân bay, đồng thời bảo đảm quốc phòng, an ninh”- đại biểu Trịnh Xuân An nêu.

Cũng liên quan đến chính sách phát triển và cơ chế đầu tư phát triển hạ tầng hàng không tại các Điều 5, Điều 7, Điều 30 và 31 của dự thảo luật, đại biểu Hà Sỹ Đồng – đoàn Quảng Trị cho biết: Dự thảo hướng tới xã hội hóa đầu tư cảng hàng không, cơ chế thực thi còn chưa rõ ràng. Do đó, đề nghị bổ sung rõ các phương thức để thu hút tư nhân, đặc biệt mô hình BOT (xây dựng - vận hành - chuyển giao), phù hợp với nhà ga, đường cất, hạ cánh. Hạ tầng chính cần quy định rõ cơ chế hoàn trả tài sản gắn liền với đất quốc phòng, cam kết ổn định chính sách, giá thu phí phải tối thiểu 20 năm.

Mô hình BTO (sản xuất theo đơn đặt hàng) phù hợp với công trình cần nhà nước kiểm soát ngay khi hoàn thành như công trình lưỡng dụng nên được ưu tiên áp dụng trong bối cảnh bảo đảm an ninh, quốc phòng và mô hình BOO nên cho phép tư nhân sở hữu, vận hành dài hạn đối với công trình hỗ trợ logistic, hàng hóa, trung tâm thương mại phi hàng không.

Đại biểu khẳng định, điều này không ảnh hưởng đến kiểm soát an ninh quốc gia nhưng tăng tính cạnh tranh, tăng hiệu quả, giảm gánh nặng ngân sách và quy định rõ khung pháp lý cho BOT, BTO và BOO (Xây dựng – sở hữu – vận hành) sẽ gia tăng tính hấp dẫn trong đầu tư tư nhân, đặc biệt với các nhà đầu tư lớn, muốn đồng hành dài hạn.

“Đề nghị hoàn thiện chính sách ưu đãi đối với sản xuất, bảo dưỡng tàu bay, xây dựng Trung tâm MRO khu vực hỗ trợ thu hút doanh nghiệp quốc tế”- đại biểu đề xuất thêm.

Về quy hoạch, quản lý khai thác, phân cấp và cơ chế điều phối Điều 28 đến 38 và Điều 34, 35, đại biểu Hà Sỹ Đồng đề xuất cần bắt buộc kết nối đa phương thức đường bộ, đường sắt, đường thủy, hình thành hệ sinh thái logistics, thương mại, du lịch.

Liên quan đến cơ chế điều phối tại cảng hàng không, theo đại biểu, hiện doanh nghiệp cảng có thể vừa điều hành vừa cung cấp dịch vụ, điều này sẽ dẫn đến nguy cơ xung đột lợi ích.

“Đề nghị bổ sung cơ chế điều phối độc lập, minh bạch theo hướng thành lập đơn vị điều phối độc lập trực thuộc Nhà nước, tách khỏi doanh nghiệp cảng, cấp slot mặt bằng dựa trên tiêu chí công khai, không phân biệt đối xử, áp dụng hệ thống IT công khai, có cơ chế khiếu nại giám sát và kiểm toán độc lập”- đại biểu Hà Sỹ Đồng nhấn mạnh.

Theo đại biểu, cơ chế này sẽ đảm bảo thị trường cạnh tranh lành mạnh, giảm độc quyền, nâng cao chất lượng dịch vụ và phân cấp cho địa phương để rút ngắn thời gian đầu tư các dự án mở rộng cảng hàng không và đề nghị phân cấp cho tỉnh lập, thẩm định, phê duyệt đề xuất dự án giải phóng mặt bằng và tái định cư.

Phát triển hạ tầng hàng không hiện đại, bền vững

Giải trình, tiếp thu các ý kiến của đại biểu nêu về quy hoạch hàng không, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho hay hiện nay, Việt Nam có 22 cảng hàng không, hình thành và phát triển qua nhiều giai đoạn, trong đó phần lớn được chuyển đổi từ sân bay quân sự thành cảng hàng không dân dụng, một số nâng cấp thành cảng quốc tế.

Trong đó, toàn miền Bắc có 7 cảng, trong đó 3 cảng đạt tiêu chuẩn quốc tế; miền Trung có 7 cảng, trong đó 3 cảng có thể khai thác quốc tế nhưng chỉ cho phép máy bay nhỏ; miền Nam có 8 cảng, trong đó 4 cảng đạt tiêu chuẩn phục vụ máy bay quốc tế.

Quy hoạch phát triển hàng không phải bám sát Quy hoạch tổng thể quốc gia. Theo quy hoạch giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, Bộ Xây dựng đã phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành để xây dựng quy hoạch hệ thống cảng hàng không toàn quốc. Tuy nhiên, để kịp thời đưa đất nước phát triển, việc điều chỉnh, bổ sung kịp thời quy hoạch phát triển hàng không là rất cần thiết.

Hiện nay, theo tính toán của Cục Hàng không, tổng nguồn lực dành cho hệ thống cảng hàng không giai đoạn 2025 - 2030 khoảng 5.712 tỷ đồng, chủ yếu phục vụ nâng cấp, duy tu, sửa chữa các cảng hiện có.

Hơn nữa, trong 22 cảng hàng không của cả nước, chỉ có 3 - 4 cảng đạt chuẩn 4F theo tiêu chuẩn quốc tế; còn lại đa số mới ở mức 4C. Do vậy, đường băng, đường cất/hạ cánh tại nhiều sân bay vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu khai thác của các hãng hàng không quốc tế.

Trong tầm nhìn dài hạn, Bộ Xây dựng và các cơ quan liên quan đang triển khai thực hiện chỉ thị của Ban Bí thư về điều chỉnh quy hoạch hệ thống cảng hàng không.

Giai đoạn đến năm 2030, dự kiến nâng tổng số cảng hàng không từ 22 lên 32 cảng. Đến năm 2050, sẽ có 34 cảng hàng không trên cả nước. Vị trí quy hoạch sẽ tuân thủ quy định quốc tế. Về tiêu chuẩn kỹ thuật, các cảng hàng không phải đạt từ mức 4E trở lên, với đường cất – hạ cánh dài tối thiểu 1.350 mét.

Khẳng định đây là hướng đi cần thiết, Bộ trưởng cho biết Bộ Xây dựng sẽ tiếp thu và phối hợp với các bộ, ngành liên quan để triển khai một cách đồng bộ, bảo đảm tuân thủ quy định và tiêu chuẩn quốc tế.