Cuộc đua WTO: Ranh giới mới cho thương chiến Mỹ-Trung

Điểm cốt lõi của chính quyền Trump với các tổ chức đa phương như WTO có trụ sở tại Geneva là họ phải chịu ảnh hưởng không công bằng từ nước ngoài - đặc biệt là từ Trung Quốc - dẫn đến các chính sách gây tổn hại đến lợi ích của Mỹ.

Cuộc tranh luận này không giống với lý do mà Tổng thống Donald Trump đưa ra trong tháng 7 này khi ông tuyên bố rút Mỹ khỏi Tổ chức Y tế Thế giới. Trong khi đó, Trung Quốc đã tham gia vào một chiến dịch kéo dài nhiều năm để mở rộng ảnh hưởng ngoại giao và thiết lập nhân sự chủ chốt ở các cấp cao nhất của các cơ quan ra quyết định quốc tế như Liên minh Viễn thông Quốc tế, Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hiệp Quốc và Tổ chức hàng không dân sự quốc tế. Mỹ đã và đang tìm cách giảm bớt nỗ lực này, gần đây nhất bằng cách thay thế một ứng cử viên Trung Quốc trong cuộc đua trở thành Tổng giám đốc của Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) với một ứng cử viên thân thiện hơn với phương Tây đến từ Singapore.

Nếu cuộc đua tại WIPO là bất kỳ chỉ số nào về cách mà cuộc đua của WTO sẽ diễn ra, thì điều quan trọng là phải xem xét yếu tố cốt lõi nào mà Mỹ và Trung Quốc được cho là đang tìm kiếm ở vị tổng giám đốc tiếp theo của WTO. Vào tháng 6, Đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer có một bài kiểm tra ba phần về ứng cử viên tốt nhất để lãnh đạo WTO, cụ thể là họ phải: (i) Hiểu được sự cần thiết phải cải cách cơ bản WTO; (ii) Nhận ra rằng Trung Quốc hiện không dễ ứng phó trong WTO; (iii) Không có một người da trắng nào của chủ nghĩa chống Mỹ. Ở giai đoạn đầu của cuộc đua này, có hai ứng cử viên đã thu hút được sự chú ý nhiều nhất từ ​​các đại biểu thương mại tại Geneva: bà Amina Mohamed của Kenya và bà Ngozi Okonjo-Iweala của Nigeria. Cả hai đều là những phụ nữ châu Phi thành đạt với tầm vóc chính trị.

Bà Mohamed là một người trong cuộc chính thức của WTO, đã từng là đại biểu thương mại trong những năm 2000; làm chủ tịch hội nghị bộ trưởng WTO. Kinh nghiệm WTO của bà có thể là tiêu cực đối với chính quyền Trump vì nó tượng trưng cho sự tồn tại của hệ thống mà Mỹ lập luận là đã bị phá vỡ và cần cải cách cơ bản. Hơn nữa, bà Mohamed có lập trường “nước đôi” với vấn đề về tình trạng phát triển của Trung Quốc và cuộc xung đột thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc nói chung. Đó cũng có thể là một vấn đề đối với Mỹ, coi cả hai vấn đề là yếu tố quan trọng trong cách tiếp cận cải cách WTO. Ngược lại, bà Okonjo-Iweala chưa bao giờ phục vụ tại WTO trong bất kỳ vị trí nào. Với vị thế của một người đứng ngoài thì đây có thể là một thế mạnh. Ngoài ra, bà Okonjo-Iweala sở hữu một loạt các phẩm chất khác có thể nhận được sự ủng hộ của Mỹ. Bà có thành tích mạnh mẽ với tư cách là một nhà cải cách trong hai nhiệm kỳ làm bộ trưởng tài chính của Nigeria, ủng hộ các quy định mới của WTO về trợ cấp công nghiệp - điều mà Mỹ cũng rất muốn thấy.

Đối với Trung Quốc, hiện chưa rõ chính xác ứng cử viên nào nhận được sự ủng hộ của Bắc Kinh. Trong tháng này, đại sứ Trung Quốc tại WTO, Xiangchen Zhang, nói rằng một tiêu chí quan trọng đối với Tổng giám đốc tiếp theo của WTO sẽ là niềm tin vững chắc đối với hệ thống thương mại đa phương với quyết tâm mạnh mẽ và khả năng phù hợp để đưa các thành viên WTO tập hợp với nhau. Nếu phản ứng của Xiangchen Zhang nghe có vẻ mơ hồ thì đó chính xác là cách để Trung Quốc tránh sự phản đối của Mỹ đối với ứng cử viên ưa thích của họ. Điều đó bởi vì nếu Bắc Kinh lên tiếng về bất kỳ ứng cử viên nào, thì rất có thể Mỹ sẽ có động thái, giống như chính quyền Trump đã làm trong cuộc đua tại WIPO.