Chuyên gia tổ chức nói chuyện đại bàng có tổ và đàn ong thiếu rừng

Báo Công Thương đã có cuộc trò chuyện cùng ông Nguyễn Đức Hà, nguyên Vụ trưởng Vụ Cơ sở Đảng, Ban Tổ chức Trung ương xoay quanh cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị, nhấn mạnh sự cần thiết của việc triển khai đồng bộ từ Trung ương đến địa phương và vai trò của từng cá nhân, tổ chức. Đáng chú ý là giải pháp phát triển khu vực kinh tế tư nhân để tạo việc làm cho lực lượng cán bộ dôi dư.

Nguyên Vụ trưởng Vụ Cơ sở Đảng Nguyễn Đức Hà. Ảnh: Lê An

Không ai đứng ngoài cuộc

- Vì sao công cuộc tinh gọn bộ máy lần này cần thực hiện đồng bộ từ Trung ương đến địa phương, từ các bộ ngành đến các tổ chức chính trị - xã hội?

Ông Nguyễn Đức Hà: Đây không chỉ là sự vào cuộc của hệ thống chính trị, mà còn là một yêu cầu cấp thiết đòi hỏi sự đồng thuận, thống nhất cao từ cán bộ, công chức, viên chức, người lao động và toàn xã hội. Mỗi cá nhân, mỗi tổ chức đều có vai trò nhất định trong công cuộc đổi mới này. Nếu chỉ một bộ phận nỗ lực trong khi những bộ phận khác vẫn chần chừ, e dè, thì khó có thể tạo ra sự chuyển biến thực sự.

Vì vậy, chúng ta cần có cái nhìn tổng thể, nhận diện rõ đây không đơn thuần là một sự điều chỉnh cơ cấu tổ chức, mà là một cuộc cách mạng toàn diện. Quan trọng hơn, phải triển khai đồng bộ từ Trung ương đến địa phương, từ bộ ngành đến các cơ quan Đảng, Chính phủ, Quốc hội, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội, báo chí, truyền thông… Chỉ khi tất cả cùng vào cuộc, chung tay thực hiện, mới có thể xóa bỏ tư duy trông chờ, ỷ lại, hay tâm lý đứng ngoài quan sát.

Tư tưởng "vừa chạy vừa xếp hàng" là hoàn toàn đúng và phù hợp với bối cảnh hiện nay. Mọi người đều phải chạy, không ai có thể đứng im, bởi nếu chậm trễ, chúng ta sẽ bỏ lỡ cơ hội cải cách, phát triển. Khi sự đồng bộ được thực hiện nghiêm túc từ Trung ương đến địa phương, từ lãnh đạo cao cấp đến cơ sở, sẽ tạo nên một động lực chuyển động mạnh mẽ, phá vỡ những điểm nghẽn, khắc phục tình trạng trì trệ. Đây chính là cách giúp chúng ta tận dụng thời cơ, huy động tối đa nguồn lực và tránh lãng phí.

Vai trò lãnh đạo của Đảng trong cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy là hết sức rõ ràng và quan trọng. Từ cuối năm 2024 đến đầu năm 2025, Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã liên tục ban hành các văn bản hướng dẫn quan trọng như Kết luận 121, 126, 127, 128... Điều này thể hiện sự chỉ đạo quyết liệt, khẩn trương và bài bản, với mục tiêu đưa ra những định hướng rõ ràng, tạo nền tảng vững chắc để triển khai đồng bộ trong toàn hệ thống chính trị. Lịch trình làm việc của Bộ Chính trị hiện được tính theo tuần, yêu cầu báo cáo, hoàn thiện, trình bày rất chặt chẽ, cho thấy sự nghiêm túc, quyết tâm cao trong việc thực hiện chủ trương này.

Tinh thần chung là quyết tâm chính trị cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt. Điều quan trọng hơn cả là phải nhìn xa, trông rộng, làm việc lớn với tầm nhìn dài hạn. Đảng ta đã rút ra nhiều bài học kinh nghiệm từ các giai đoạn trước, từ đó điều chỉnh phương pháp tiếp cận để lần này đạt hiệu quả cao hơn.

Cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy không chỉ nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước mà còn hướng đến việc tối ưu hóa nguồn lực, tạo tiền đề cho sự phát triển bền vững của đất nước trong giai đoạn tới.

Không để cơ quan nhà nước là “vùng trú an toàn” cho cán bộ yếu kém

Tổng Bí thư nhiều lần nhấn mạnh việc sàng lọc cán bộ. Theo ông, việc này có ý nghĩa như thế nào trong giai đoạn hiện nay?

Ông Nguyễn Đức Hà: Phát triển nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao, là nhiệm vụ trọng tâm. Trong ba nhiệm kỳ Đại hội gần đây (Đại hội XI, XII, XIII), Đảng ta đều xác định ba khâu đột phá chiến lược hoàn thiện thể chế, phát triển nguồn nhân lực, và xây dựng kết cấu hạ tầng. Trong đó, yếu tố con người vẫn là quan trọng nhất. Cán bộ chính là người hoạch định đường lối, tổ chức bộ máy, vận hành hệ thống chính trị và thực hiện các chính sách. Không có cán bộ giỏi, không thể có một bộ máy hiệu quả.

Trong cuộc cách mạng về tinh gọn bộ máy lần này, yếu tố then chốt là cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, chọn đúng người, bố trí đúng việc để phát huy sở trường. Như Bác Hồ từng nói: "Dụng nhân như dụng mộc", nghĩa là phải đặt đúng người vào đúng vị trí. Một thợ mộc giỏi không thể đi xây nhà và ngược lại, một thợ xây không giỏi đóng tủ.

Tại sao Tổng Bí thư nhấn mạnh rằng không thể để cơ quan nhà nước trở thành "nơi trú ẩn" của cán bộ yếu kém? Vì thực tiễn cho thấy, bộ máy hành chính có thời điểm ngày càng phình to, biên chế tăng lên nhưng hiệu quả công việc chưa tương xứng. Việc tinh giản bộ máy không chỉ giúp giảm bớt sự cồng kềnh mà còn là dịp để chọn lọc những cán bộ có năng lực thực sự.

Việc tinh giản biên chế lần này dự kiến sẽ khiến một số lượng lớn cán bộ, công chức rời khỏi khu vực công. Đây cũng là một cơ hội để lựa chọn những người thực sự có năng lực. Chúng ta cần có tiêu chí rõ ràng để đánh giá cán bộ, đảm bảo những người giỏi được bố trí công việc phù hợp, tránh tình trạng những người yếu kém vẫn tồn tại trong bộ máy.

Để thực hiện điều này, việc lựa chọn cán bộ phải được tiến hành một cách công khai, minh bạch, khách quan và vì lợi ích chung. Người đứng đầu cũng cần có đủ năng lực để phát hiện, sử dụng và phát huy vai trò của người tài. Nếu người lãnh đạo không đủ tầm, sẽ khó có thể nhận ra hoặc sử dụng đúng người tài.

Cần lưu ý, vấn đề tinh giản biên chế không chỉ tác động đến cá nhân cán bộ, công chức, mà còn ảnh hưởng đến gia đình, người thân của họ. Sự thay đổi này kéo theo thay đổi về môi trường làm việc, điều kiện làm việc, quyền lợi kinh tế, lộ trình thăng tiến… Chính vì thế, Đảng và Nhà nước luôn có các chủ trương, chính sách hỗ trợ để không ai bị bỏ lại phía sau và như chúng ta biết, điều đó đã được thể hiện qua Nghị định 178/NĐ-CP có hiệu lực từ đầu năm nay.

Do đó nên nhận thức rằng, dù có người chịu hy sinh trước mắt nhưng khi bộ máy được tinh gọn, hệ thống chính trị hoạt động hiệu quả hơn, đất nước phát triển thì lợi ích cuối cùng vẫn thuộc về toàn xã hội, tạo điều kiện để phát triển bền vững.

Chuẩn bị những cánh đồng cho đàn ong làm mật

- Tổng Bí thư Tô Lâm từng đặt vấn đề: “Chúng ta nói nhiều về việc chuẩn bị tổ cho đại bàng, nhưng tại sao chưa đề cập nhiều đến những cánh rừng cho đàn ong lấy mật?”. Tổng Bí thư nhấn mạnh sự cần thiết của các chỉ tiêu tạo việc làm mới, khi giai đoạn tới sẽ có khoảng 100.000 lao động rời khu vực nhà nước do tinh gọn bộ máy và 100.000 thanh niên xuất ngũ. Tổng Bí thư đặt câu hỏi mở rằng Chính phủ có chính sách gì để khu vực ngoài nhà nước tiếp nhận một phần lực lượng này?Theo ông, Chính phủ hành động ra sao để giải quyết số lượng lao động dôi dư?

Ông Nguyễn Đức Hà: Vừa qua, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh vai trò của khu vực kinh tế tư nhân. Đồng chí Tổng Bí thư khẳng định kinh tế tư nhân là yếu tố quan trọng nhất cho tăng trưởng, thu ngân sách và giải quyết việc làm.

Có thể nói, khu vực kinh tế tư nhân rộng mở sẽ thu hút lao động và tạo việc làm. Nếu không giải quyết được việc làm, dẫn đến tình trạng thất nghiệp, thì sẽ ảnh hưởng đến ổn định chính trị - xã hội, kéo theo nhiều vấn đề phức tạp khác. Vì vậy, trong thời gian qua, Tổng Bí thư đã nhấn mạnh đến việc phát triển kinh tế tư nhân, tháo gỡ những điểm nghẽn, khắc phục những bất cập để phát huy hết tiềm năng.

Chúng ta phải thấy rằng, trong các nhiệm kỳ trước đây, Nghị quyết số 10-NQ/TW ngày 3/6/2017, khẳng định rằng kinh tế tư nhân là động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta.

Thực chất, kinh tế tư nhân đóng vai trò rất quan trọng trong tăng trưởng kinh tế. Chúng ta đặt mục tiêu năm nay tăng trưởng kinh tế 8%, trong tương lai phải đạt hai con số, tức là trên 10%. Để đạt được điều đó, khu vực kinh tế tư nhân phải đóng góp đáng kể. Do đó cần tạo thuận lợi cho doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt là vấn đề tiếp cận vốn. Hình ảnh “đàn ong” được sử dụng nhằm nhấn mạnh vai trò quan trọng của những doanh nghiệp vừa và nhỏ, những hộ kinh doanh cá thể. Nếu chỉ tập trung lo tổ cho "đại bàng", tức là các tập đoàn lớn, mà bỏ qua "đàn ong", thì sẽ không tận dụng hết được tiềm năng kinh tế.

Bên cạnh đó, Tổng Bí thư đã đề cập, Việt Nam không thua kém bất cứ dân tộc nào trên thế giới, nhưng cần có giải pháp đột phá để phát triển. Điều đó cho thấy cần phải có bước đi đột phá về tận dụng nhân lực tại Việt Nam. Lịch sử đã chứng minh, năng suất lao động quyết định sự thắng lợi. Điều quan trọng không chỉ là sản xuất ra cái gì, mà còn là sản xuất bằng cách nào, với phương thức nào. Công nghệ, trí tuệ, khoa học chính là những yếu tố quyết định.

Hiện nay, cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang tác động mạnh mẽ đến mọi quốc gia. Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Tổng Bí thư Tô Lâm cũng đã nhấn mạnh về học tập suốt đời. Đây là yếu tố cốt lõi trong bối cảnh cách mạng công nghiệp và nền kinh tế tri thức.

Xin cảm ơn ông!