Chính sách bảo hiểm xã hội: Điểm tựa cho doanh nghiệp, người lao động trước đại dịch Covid-19

Tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp

Trước dịch Covid-19, người lao động, người sử dụng lao động đang chịu ảnh hưởng nặng nề khi tình hình sản xuất đình trệ, thu nhập giảm sút.

Thực hiện Chỉ thị số 11/CP-TTg ngày 4/3/2020 của Thủ tướng Chính phủ, ngày 17/3/2020, BHXH Việt Nam đã sớm ban hành Công văn số 860/BHXH-BT hướng dẫn BHXH các địa phương thực hiện tạm dừng đóng BHXH vào quỹ hưu trí, tử tuất đối với doanh nghiệp (DN) bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19.

Tạm dừng đóng BHXH sẽ có tác động không nhỏ tới cộng đồng DN và đời sống của NLĐ

Theo quy định, điều kiện đối với các DN, đơn vị thuộc diện tạm dừng đóng BHXH vào quỹ hưu trí và tử tuất, là: Gặp khó khăn do dịch bệnh gây ra dẫn đến không bố trí được việc làm cho người lao động (NLĐ), trong đó, số lao động thuộc diện tham gia BHXH phải tạm thời nghỉ việc từ 50% tổng số lao động có mặt trước khi tạm dừng sản xuất, kinh doanh trở lên; hoặc bị thiệt hai trên 50% tổng giá trị tài sản do dịch bệnh gây ra.

Ngay sau khi ban hành quy định mới, BHXH Việt Nam cũng yêu cầu BHXH các địa phương tiếp nhận, giải quyết ngay hồ sơ đề nghị tạm dừng đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất đến tháng 6/2020 ngay khi nhận được hồ sơ đề nghị của DN và không tính lãi theo quy định. Trong trường hợp đến hết tháng 6/2020 mà dịch Covid-19 vẫn chưa thuyên giảm, nếu DN có đề nghị, thì kịp thời phối hợp với Sở LĐ-TB&XH, Sở Tài chính báo cáo UBND tỉnh, thành phố gửi BHXH Việt Nam xem xét, giải quyết tạm dừng đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất đến tháng 12/2020.

Trong thời gian tạm dừng đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất, BHXH Việt Nam yêu cầu không thực hiện thanh tra chuyên ngành đóng hoặc kiểm tra việc chấp hành pháp luật về BHXH, BHYT đối với các DN bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 gây ra, nếu DN không có dấu hiệu vi phạm. Đồng thời, hằng tháng đôn đốc DN đóng đầy đủ, kịp thời vào quỹ ốm đau, thai sản, quỹ BHYT và BH thất nghiệp để đảm bảo quyền lợi cho NLĐ. Đặc biệt, kết thúc thời gian tạm dừng đóng (hết tháng 6/2020), kịp thời thông báo và đôn đốc DN đóng đầy đủ các quỹ ốm đau, thai sản, hưu trí và tử tuất, bao gồm cả việc đóng bù quỹ hưu trí và tử tuất của thời gian tạm dừng đóng trước đó.

Số liệu của BHXH Việt Nam cho biết, hiện nay, tỷ lệ đóng vào các quỹ BHXH (ốm đau, thai sản, tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp, hưu trí và tử tuất), BHYT và BH thất nghiệp là 32% quỹ tiền lương làm căn cứ đóng. Trong đó, đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất chiếm tỷ trọng lớn với tỷ lệ là 22%, trên 2/3 tổng số tiền đóng vào các quỹ.

Như vậy, việc tạm dừng đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất sẽ có tác động không nhỏ tới cộng đồng DN và đời sống của NLĐ trong điều kiện dịch Covid-19 còn đang diễn biến phức tạp, góp phần vào việc chung tay thực hiện nhiệm vụ kép mà Thủ tướng Chính phủ vừa giao, vừa phòng chống dịch bệnh vừa phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an sinh xã hội, an ninh, an toàn đời sống và sức khỏe của nhân dân; góp phần duy trì, ổn định, cải thiện hoạt động sản xuất kinh doanh của DN.

Phao cứu sinh cho người lao động

Cho đến thời điểm hiện nay, dịch Covid-19 đã khiến nhiều DN lao đao, làm tăng tỷ lệ NLĐ thất nghiệp. Số liệu thống kê cho biết, trong quý I/2020, số người được chi trả chế độ trợ cấp thất nghiệp (TCTN) ước thực hiện là 378.178 người, tăng khoảng 9,11% so với cùng kỳ năm 2019 (346.582 người) với số tiền được chi trả ước thực hiện là 2.119 tỷ đồng; số người được chi trả hỗ trợ học nghề ước thực hiện là 8.160 người, tăng khoảng 10,1% so với cùng kỳ năm 2019 (7.409 người) với số tiền chi trả ước thực hiện là 18 tỷ đồng.

Theo quy định của Luật Việc làm, trong thời gian chưa tìm được việc làm mới, NLĐ thất nghiệp sẽ được hưởng các chế độ gồm: TCTN hàng tháng khi đáp ứng đủ các điều kiện theo quy định với mức hưởng TCTN hàng tháng bằng 60% mức bình quân tiền lương tháng đóng BH thất nghiệp của 6 tháng liền kề trước khi nghỉ việc (có khống chế mức hưởng tối đa), thời gian hưởng phụ thuộc vào thời gian tham gia BH thất nghiệp, nhưng tối đa không quá 12 tháng; được hỗ trợ tư vấn, giới thiệu việc làm miễn phí, hỗ trợ học nghề khi đáp ứng đủ các điều kiện theo quy định với mức hỗ trợ tối đa 1 triệu đồng/người/tháng. Mức hỗ trợ cụ thể được tính theo tháng, thời gian học thực tế của từng nghề hoặc từng khóa học nhưng không quá 6 tháng.

Ngoài ra, đối với DN sử dụng lao động do dịch bệnh mà buộc phải thay đổi cơ cấu hoặc công nghệ sản xuất, kinh doanh thì được hỗ trợ kinh phí đào tạo bồi dưỡng nâng cao trình độ kỹ năng nghề để duy trì việc làm cho NLĐ khi đáp ứng đủ các điều kiện theo quy định với mức hỗ trợ tối đa 1 triệu đồng/người/tháng. Mức hỗ trợ cụ thể được tính theo tháng, thời gian học thực tế của từng nghề hoặc từng khóa học nhưng không quá 6 tháng.

Trong bối cảnh tác động của dịch bệnh Covid 19 đã và đang ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp tiêu cực đến hoạt động sản xuất kinh doanh của các ngành nghề, lĩnh vực, đặc biệt là du lịch, vận tải, bán lẻ, ngoại thương, đầu tư và cả tài chính - ngân hàng. Nhiều DN bị thu hẹp các hoạt động sản xuất, kinh doanh, nhất là trong các ngành dệt may và da giày, ngành nông sản, dịch vụ du lịch và bán lẻ… dẫn đến việc làm của một bộ phận NLĐ bị cắt. Thực tế này cho thấy, với vai trò của mình, chính sách BH thất nghiệp chính là phao cứu sinh, giúp đảm bảo phần nào đời sống của bản thân một bộ phận NLĐ thất nghiệp và gia đình, góp phần ổn định kinh tế, xã hội của đất nước.

Đặc biệt, đối với các trường hợp NLĐ bị thất nghiệp đang chờ nhận TCTN phải đi cách ly y tế hoặc bị nhiễm Covid-19 không thể đến nhận tiền TCTN theo thời hạn quy định (chỉ ảnh hưởng đối với những trường hợp không đến nhận tiền nhưng gần quá thời hạn 3 tháng kể từ ngày hết hạn hưởng ghi trên quyết định), hiện BHXH Việt Nam đang đề xuất cơ quan chức năng cho phép lùi thêm thời gian nhận tiền TCTN bằng thời gian cách ly y tế hoặc điều trị do nhiễm Covid-19 để đảm bảo quyền lợi cho NLĐ.