Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên: Cần có chế tài xử lý, bắt buộc sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên – Trưởng Ban soạn thảo chủ trì cuộc họp. Cùng dự có Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Long, Phó Trưởng Ban soạn thảo và các thành viên Ban soạn thảo đến từ các Bộ, cơ quan ngang Bộ: Công Thương, Văn phòng Chính phủ, Tư pháp, Tài chính, Xây dựng, Giao thông Vận tải, Giáo dục Đào tạo, Khoa học và Công nghệ, Tài nguyên và Môi trường, Ngân hàng Nhà nước Kế hoạch và Đầu tư, Thông tin và Truyền thông, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn...; các tổ chức chính trị, xã hội, hiệp hội cùng các Tập đoàn năng lượng.

Toàn cảnh phiên họp. Ảnh: Cấn Dũng

Trước đó, ngày 17/12/2024 Chính phủ đã có Nghị quyết số 240/NQ-CP phiên họp chuyên đề về xây dựng pháp luật tháng 11 năm 2024 bao gồm kết luận về Đề nghị xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (Luật SDNL TK&HQ). Theo đó, Chính phủ thống nhất về sự cần thiết xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả để thể chế hóa các chủ trương của Đảng về việc sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả và thực hiện có hiệu quả các mục tiêu đề ra, trong đó có mục tiêu đưa phát thải ròng về “0” vào năm 2050 như cam kết của Việt Nam tại Hội nghị Thượng đỉnh về Biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc lần thứ 26 (COP 26).

Trên cơ sở các quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Bộ Công Thương đã thực hiện tổng kết, đánh giá quy định của hiện hành; thành lập Ban soạn thảo (gồm 29 thành viên) và Tổ biên tập Luật (gồm 38 thành viên); tổ chức xây dựng, lấy ý kiến rộng rãi về dự thảo Luật.

Luật SDNL TK&HQ (Luật số 50/2010/QH12) có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 01 năm 2011. Tuy nhiên, sau hơn 15 năm triển khai thi hành, đến nay đã bộc lộ bất cập cần phải rà soát để sửa đổi, bổ sung một số nội dung được quy định tại Luật và các luật liên quan để kịp thời điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh trong thực tiễn hoạt động sử dụng năng lượng trong các ngành công nghiệp sản xuất, chế biến các sản phẩm công nghiệp để ứng phó với các thách thức mới, đặc biệt là các thách thức ở quy mô toàn cầu.

Vụ trưởng Vụ Tiết kiệm năng lượng và Phát triển bền vững Nguyễn Thị Lâm Giang báo cáo tại phiên họp. Ảnh: Cấn Dũng

Tại phiên họp, Tổ trưởng Tổ biên tập, Vụ trưởng Vụ Tiết kiệm năng lượng và Phát triển bền vững Nguyễn Thị Lâm Giang đã báo cáo kết quả phiên họp thứ nhất của Tổ Biên tập diễn ra vào ngày 7/2/2025 trước đó với các nội dung: Kế hoạch triển khai Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật; Dự kiến phân công nhiệm vụ cho các thành viên của Ban soạn thảo; Các định hướng chính liên quan đến sửa đổi Luật; Dự thảo Luật và Tờ trình Chính phủ; và các ý kiến của các thành viên Ban soạn thảo tham dự.

Phát biểu chỉ đạo tại phiên họp, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đề nghị thành viên Ban soạn thảo tập trung cho ý kiến, đảm bảo công bố dự thảo Luật trên Cổng chính phủ Cổng Bộ Công Thương để lấy ý kiến các bộ, ngành, địa phương, các đơn vị, tổ chức, cá nhân có liên quan trước ngày 13/2/2025.

Theo Bộ trưởng, quan điểm chung của Lãnh đạo Đảng, Quốc hội, Chính phủ cùng với việc sửa đổi Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật theo hướng rút ngắn thời gian, thực thi quy trình trong cả lộ trình làm luật. Áp dụng công nghệ để lấy được nhiều ý kiến của các đối tượng chịu tác động của luật nhưng thời gian không quá dài như quy định hiện hành.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên phát biểu chỉ đạo cuộc họp. Ảnh: Cấn Dũng

Bộ trưởng cho rằng, thế giới thay đổi hàng giờ, nếu Luật cứ “nhất thành, bất biến” thì không thể thực hiện được. Với quan điểm "vừa chạy vừa xếp hàng" nên Bộ Công Thương đã báo cáo Chính phủ, Chính phủ đồng ý đề xuất với Quốc hội sẽ thảo luận, xem xét thông qua tại một kỳ họp- Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV.

"Để đáp ứng được yêu cầu này, cả quy trình, lộ trình làm luật phải khẩn trương, tiết kiệm thời gian tối đa để đáp ứng được tiến độ”- Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh và khẳng định: “Chúng ta phải cố gắng không bỏ sót quy trình nhưng thời gian tiết kiệm tối đa. Đề nghị đại biểu cho ý kiến trực tiếp hoặc bằng văn bản, ý kiến bổ sung các qui định để có thể giải quyết được các vấn đề vướng mắc, bất cập trong các qui định hiện hành cũng như kịp thời thể chế hóa các quan điểm, chủ trương đường lối của Đảng và Nhà nước; ý kiến về 4 nhóm chính sách chủ yếu và góp ý về mục tiêu và giải pháp để thực hiện chính sách. Và quan điểm Luật chỉ quy định những nội dung thuộc thẩm quyền của Quốc hội”.

Ông Nguyễn Tuấn Quang - Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu, Bộ Tài nguyên và Môi trường. Ảnh: Cấn Dũng

Tại phiên họp, đã có 11 ý kiến tham gia góp ý trong đó tập trung vào các nội dung: Đầu tư đổi mới công nghệ, chuyển từ cơ chế khuyến khích sang bắt buộc đối với các đối tượng sử dụng năng lượng cũng như quy định rõ cơ chế, chính sách khuyến khích đầu tư cho sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; dịch vụ ESCO; nhãn năng lượng; thời gian ban hành danh sách các cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm….

Luật chỉ quy định vấn đề khung, ngắn gọn

Kết luận chỉ đạo phiên họp, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đã đánh giá cao những ý kiến đóng góp của các thành viên Ban soạn thảo, đồng thời nhấn mạnh việc xây dựng dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật SDNL TK&HQ là cần thiết để thể chế hóa các chủ trương của Đảng về việc sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả và thực hiện có hiệu quả các mục tiêu đề ra, trong đó có mục tiêu đưa phát thải ròng về “0” vào năm 2050 như cam kết của Việt Nam tại Hội nghị Thượng đỉnh về Biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc lần thứ 26 (COP 26).

Sau khi được nghe các dự thảo Ban soạn thảo thống nhất: Kế hoạch triển khai dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; cơ bản thống nhất phân công nhiệm vụ các thành viên Ban soạn thảo, tổ biên tập; những chính sách có liên quan đến quá trình sửa đổi luật; dự thảo luật và tờ trình Chính phủ, Quốc hội.

Đại diện Bộ Tài chính phát biểu góp ý. Ảnh: Cấn Dũng

Bộ trưởng khẳng định sự cần thiết phải sửa đổi Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả để đáp ứng yêu cầu của thực tiễn.

Thứ nhất, điều này nhằm kịp thời thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước trong lĩnh vực này thời gian qua. Đồng thời, để giải quyết được những bất cập của luật hiện hành để có thể thực hiện được cam kết của Chính phủ Việt Nam tại COP26 nhằm đạt trung hòa carbon vào năm 2050.

Thứ hai, sửa đổi Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả nhằm giải quyết được các vấn đề của thực tiễn trong nước đặt ra, phù hợp với luật pháp, thông lệ quốc tế, tăng cường hiệu quả, hiệu lực trong quản lý nhà nước, loại bỏ vướng mắc, rào cản, tạo hành lang pháp lý thuận lợi, tăng cường các cơ chế khuyến khích, thúc đẩy hoạt động sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trên phạm vi cả nước.

Khuyến khích sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả nhưng vừa có cơ chế và chế tài xử lý đối với những tổ chức, cá nhân vi phạm các quy định về vấn đề sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Các đại biểu đều thống nhất ở giai đoạn này trở đi cần có các chế tài xử lý, bắt buộc. Bộ trưởng nhấn mạnh: Năng lượng ngày càng cần nhiều hơn nhưng đòi hỏi phải sạch hơn nếu việc sử dụng không tiết kiệm, không hiệu quả sẽ lãng phí nguồn tài nguyên; không góp phần để đạt trung hòa carbon mà lại làm ngược lại. Cho nên phải có những quy định khắt khe để buộc các tổ chức, cá nhân, đơn vị có liên quan phải thực hiện quy định này.

Đại diện Bộ Tư pháp phát biểu góp ý. Ảnh: Cấn Dũng

Thứ ba, sửa đổi luật sẽ giúp chúng ta kịp thời tận dụng và thu hút được đầu tư các nguồn lực quốc tế trong quá trình thực hiện mục tiêu sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả, chuyển đổi thị trường các sản phẩm tiết kiệm năng lượng.

Thứ tư, cơ bản thống nhất với nội dung dự thảo lần đầu của luật và tờ trình Chính phủ và cho phép muộn nhất đến ngày 12/2 sẽ đăng tải chính thức dự thảo của luật, cũng như dự thảo tờ trình Chính phủ, Quốc hội để lấy ý kiến rộng rãi các tầng lớp nhân dân, các bộ, ngành, các địa phương, đơn vị có liên quan theo đúng quy định.

Tiếp tục hoàn thiện dự thảo

Bộ trưởng đề nghị Tổ biên tập tiếp tục tiếp thu ý kiến của các thành viên để hoàn thiện dự thảo theo tinh thần thể chế hóa đầy đủ, chính xác các chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước về sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả.

Đồng thời, tiếp tục tổng kết các quy định của pháp luật có liên quan về sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả; tiếp tục kế thừa những quy định đã được thực tế chứng minh áp dụng có hiệu quả, bổ sung các quy định để xử lý những bất cập, vướng mắc của pháp luật hiện hành và các phát sinh của thực tiễn với mục tiêu lớn nhất đáp ứng được yêu cầu về năng lượng, bảo đảm an ninh năng lượng. Ngoài ra, phải rà soát để xử lý được những mâu thuẫn, chồng chéo với các luật khác có liên quan.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên kết luận phiên họp. Ảnh: Cấn Dũng

“Như vậy, mục tiêu của chúng ta lần này không chỉ sửa cho phù hợp với thực tiễn mà còn sửa để làm sao cho phù hợp với các luật có liên quan khác”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Bộ trưởng đề nghị các thành viên tiếp tục rà soát, thể chế hóa đầy đủ, chính xác chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước về việc sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả;

Tiếp tục tổng kết các quy định pháp luật có liên quan về việc sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả; kế thừa những quy định đã được thực tế chứng minh, áp dụng có hiệu quả; bổ sung các quy định để xử lý những bất cập, vướng mắc của pháp luật hiện hành và các phát sinh trên thực tiễn với mục tiêu lớn nhất là đáp ứng yêu cầu về năng lượng, đảm bảo an ninh năng lượng;

Bộ trưởng nhấn mạnh, việc xây dựng dự thảo luật được thực hiện theo tinh thần chỉ quy định các vấn đề khung, ngắn gọn, đi thẳng vào các chính sách, nội dung cần sửa đổi, bổ sung. Thực hiện cắt giảm thủ tục hành chính và phân cấp tối đa để các địa phương, doanh nghiệp chủ động thực hiện.

Cuối cùng, độ dài của Luật, tạm tiếp thu 48 điều, sửa đổi 16 điều, quy định đúng chức năng thẩm quyền của Quốc hội.

Bộ trưởng cũng đề nghị các thành viên Ban soạn thảo tiếp tục thực hiện các nhiệm vụ đã được phân công.